عقیق: در بیست و چهارمین شماره از سلسله یادداشت های "یک آیه یک حدیث از
مهدویت" به قلم حجت الاسلام مرتضی عبدی چاری، پژوهشگر پژوهشکده مهدویت و
آینده پژوهی به بررسی روایات حضور یاران حضرت مهدی(ع) در مکه پرداخته
ایم.
آیه: "وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ
الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ
الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ" و قطعاً شما را به چیزی از [قبیلِ]
ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جان‌ها و محصولات میآزماییم و مژده ده
شکیبایان را. (بقره: 155)
نشانه‌های ظهور حضرت مهدی(ع)؛ ترس؛ گرسنگی؛ کمی مال؛ ...
روایت: 1
ـ "حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ
بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ
عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ
اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عج) أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ قُدَّامَ
قِیَامِ الْقَائِمِ عَلَامَاتٍ بَلْوَی مِنَ اللَّهِ تَعَالَی لِعِبَادِهِ
الْمُؤْمِنِینَ قُلْتُ وَ مَا هِیَ قَالَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ
جَلَّ وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ
نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ
الصَّابِرِینَ[1] قَالَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ[2] یَعْنِی الْمُؤْمِنِینَ
بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ[3] مِنْ مُلُوکِ بَنِی فُلَانٍ فِی آخِرِ
سُلْطَانِهِمْ وَ الْجُوعِ[4] بِغَلَاءِ أَسْعَارِهِمْ وَ نَقْصٍ مِنَ
الْأَمْوالِ[5] فَسَادِ التِّجَارَاتِ وَ قِلَّةِ الْفَضْلِ فِیهَا وَ
الْأَنْفُسِ[6] قَالَ مَوْتٌ ذَرِیعٌ وَ الثَّمَراتِ[7] قِلَّةِ رَیْعٍ مَا
یُزْرَعُ وَ قِلَّةِ بَرَکَةِ الثِّمَارِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ[8]
عِنْدَ ذَلِکَ بِخُرُوجِ الْقَائِمِ(عج) ثُمَّ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ
هَذَا تَأْوِیلُهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ ما یَعْلَمُ
تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْم[9]: محمد بن
مسلم از امام صادق(عج): نقل میکند که ایشان فرمودند: پیشاپیش قیام قائم
نشانه هایی خواهد بود؛ گرفتاری هایی که از جانب خدا برای بندگان مؤمنش است.
عرض کردم: آن گرفتاریها چیست؟ فرمود: همان است که خدای عزّ و جلّ
می‌فرماید: "حتما ما شما را آزمایش خواهیم کرد به چیزی از ترس و گرسنگی و
کم بود در مال و جان و میوه جات و به بردباران مژده بده." فرمود: [ما حتما
شما را آزمایش خواهیم کرد] یعنی مؤمنین را "به چیزی از ترس" [یعنی] از
پادشاهان فلان خانواده در پایان سلطنتشان "و گرسنگی" [یعنی] با گرانی
قیمت‌شان "و کمبود ثروت‌ها" [یعنی] تباهی بازرگانی و کم‌سود بودن تجارت‌ها
"و جان‌ها" فرمود: یعنی مرگ زودرس "و میوه جات" یعنی کم‌شدن کشاورزی و
کمبود برکت میوه ها "و بردباران را مژده بده" [یعنی] در چنین وقت[به
بردباران مژده بده] به خروج حضرت قائم(عج).
سپس به من فرمود: ای محمّد! این است؛ تأویل این آیه و خداوند می‌فرماید تأویل آن را به جز خدا و پایداران در دانش کسی نمی‌داند.
1ـ نشانه‌های ظهور حضرت مهدی(ع)
امام
زمان(ع) که دل‌های منتظران، سال‌های سال است، در انتظار آمدن وجود مقدس او
می‌تپند، و چشم به راه قدوم مبارک او هستند، چگونه می‌تواند بدون هیچ‌گونه
مقدمه‌ای ظهور نماید؟! لذا حضرت در قبل، بعد و در هنگام ظهورشان با یک سری
اتفاقاتی روبرو می‌شوند که از آنها تعبیر به نشانه‌ها یا وقایع ایام ظهور
می‌شود.
بعضی از این نشانه‌ها یقینی است و ائمه معصومین: در روایات‌شان
این مسئله را یادآوری کرده‌اند.[10] که از آن، به نشانه‌های حتمی تعبیر
می‌شود.
امام صادق(ع) می‌فرماید: پنج امر قبل از قیام قائم(عج) از
نشانه‌های ظهور است: صیحه، سفیانی، خسف در بیداء، خروج یمانی و قتل نفس
زکیه".[11]
در برابر این پنج نشانه، نشانه‌هایی غیرحتمی قرار دارد؛ یعنی
مقید و مشروط به اموری است که در صورت تحقق آنها، نشانه پدید می‌آید و
احتمال پدید آمدن آنها پنجاه، پنجاه می‌باشد. نشانه‌هایی مانند مرگ و
میرها، زلزله و جنگ و آشوب‌های فراگیر، خسوف و کسوف غیرعادی و نابهنگام،
بارش باران‌های فراوان همه از نشانه‌های غیرحتمی می‌باشد.
البته این
نشانه‌ها بعضی در هنگام ظهور حضرت(عج) رخ خواهد داد و بعضی دیگر هم قبل از
ظهور و بعضی نیز مانند نزول عیسی(ع) بعد از ظهور حضرت رخ خواهد داد و ما
از باب تسامح، همه را در قالب نشانه‌های ظهور، گرد آورده‌ایم؛ ضمن اینکه
یک سری از نشانه‌ها، وقایعی هستند که در ایام ظهور رخ خواهند داد؛ مانند
"رجعت" که یکی از اعتقادات شیعه امامیه است.
از این‌رو، شخص منتظر قبل
از اینکه منتظر موعودش باشد، باید در ابتدا، مقدمات ظهور حضرت و اینکه پس
از ظهور حضرت چه اتفاقاتی ممکن است، رخ دهد را بداند.
وقایع و نشانه‌های حتمی به مناسبت توضیح داده خواهد شد. انشاالله.
2ـ
ذکر روایت در ذیل آیه، دال بر صحت آن روایت نیست و نیاز به توضیح بیشتری
درباره سند و صحت روایت است؛ اما بنای ما در این نوشتار به بیان روایات ذیل
آیات است، صحت و وثاقت روایات نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق علمی دارد؛ که
در این نوشتار نمیگنجد. البته پژوهشگران و کاربران محترم میتوانند نکته،
نظرات، نقد وپیشنهاد خود را به آدرس ما بفرستند؛ و ما نیز با بررسی نظرات
محققان در صورت لزوم در ذیل روایت با عنوان دیدگاه محققان قرار میدهیم تا
بر غنای و کیفیت مباحث افزوه شود.
پی نوشت ها:
الغیبة للنعمانی؛ ص 250، باب 14.
تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 142، ح 445.
البرهان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 358، ح 711.
المحجة فی ما نزل فی القائم الحجة (ع)، ص 47.
[1]. بقره: 155.
[2]. همان.
[3]. همان.
[4]. همان.
[5]. همان.
[6]. همان.
[7]. همان.
[8]. همان.
[9]. آل‌عمران: 7.
[10] نعمانی؛ الغیبة؛ ص264، ح 26.
[11] طوسی؛ کتاب الغیبة؛ ص 436، ح427.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی