عقیق: مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «جایگاه قلب موحد در توبه و بازگشت به مسیر معنوی» پرداختند که متن آن بدین شرح است:
متقین کسانی هستند که أمیرالمؤمنین علیه‌السلام در مورد ایشان می‌فرمایند: «عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِمْ».
متقین کسانی هستند که خداوند در نظرشان بسیار بزرگ است؛ وقتی خدا در قلب انسان تجلی کند، مخلوقات در نظر او کوچک می‌شوند.
* خداوند در عالم هستی نمی‌گنجد، اما در قلب انسان جای می‌گیرد
اعضا و جوارح انسان همگی نعمت‌های الهی هستند، اما در میان آن‌ها، قلب جایگاه ویژه‌ای دارد؛ زیرا یاد و معرفت و عظمت خداوند در قلب انسان جلوه‌گر می‌شود.
در روایتی آمده است: «القلبُ حَرَمُ اللّهِ فلا تُسْکِنْ حَرَمَ اللّهِ غَیرَ اللّهِ». قلب انسان حرم الهی است و نباید غیر خدا را در آن جای داد.
هر آنچه مربوط به توحید است، در قلب انسان جای می‌گیرد. خداوند قلب را برای خود آفریده است. خداوند در عالم هستی نمی‌گنجد، اما در قلب انسان جای می‌گیرد.
متأسفانه قلب ما امروزه جایگاه دنیا و نفسانیات شده است. انسان باید قلب خود را از غیر خدا خالی کند. این کار ارزشمند است، نه شخصیت، پول، خانه، کتابخانه، منبر و محراب و... . این‌ها را باید رها کرد و به سوی خدا حرکت کرد. محبت به این دنیا ارزشی ندارد.
انسان به سوی خدا در حرکت است. کسی که به سوی خدا و تکامل پیش می‌رود، دو راه پیش رو دارد:
یکی این که خداوند از او استقبال کند، مانند أمیرالمؤمنین علیه‌السلام که خداوند در زمان تولدش به استقبال او آمد.
زمانی که مادر گرامیشان، فاطمه بنت اسد، در حال طواف خانه خدا بودند، ناگهان دیوار کعبه شکافته شد و ایشان وارد کعبه شدند.
مردم متعجب شدند و به سوی دیوار شکافته شده رفتند، اما شکاف بسته شد. سپس به سوی در کعبه رفتند، اما در نیز بسته شد. فاطمه بنت اسد و أمیرالمؤمنین علیه‌السلام به مدت سه شبانه‌روز مهمان خدا بودند. خداوند این‌گونه به استقبال می‌آید. در عالم انوار نیز خداوند به استقبال همه چهارده معصوم علیهم‌السلام رفته است.
مؤمنین با ائمه علیهم‌السلام تفاوت دارند. سیر آن‌ها از کثرت به وحدت است و باید به سوی خدا حرکت کنند. آن‌ها باید از این دنیا به سوی حق بروند و در این راه با مشکلات فراوانی روبرو می‌شوند، اما اگر در راه خدا باشند، همه مشکلات حل می‌شود.
* اگر دوباره گناه کردیم، از رحمت خدا ناامید نشویم
خوش به حال کسانی که این راه را پیموده‌اند. دنیا به کسی وفا نکرده است. ما تاکنون به دنبال دنیا بوده‌ایم و به جایی نرسیده‌ایم؛ چرا به سوی خدا نرویم؟
حال که می‌خواهیم به سوی پروردگار برویم، پر از گناه و معصیت و حجاب‌های ظلمانی هستیم. با این وجود، اگر انسان یک شب با اخلاص در خانه خدا برود و دو رکعت نماز بخواند و توبه کند، خداوند همه گناهان او را می‌بخشد.
خداوند ما را دوست دارد. همه از آن او هستیم. راه را اشتباه رفته‌ایم، اما اکنون بازمی‌گردیم.
روایت شده است که شخصی نزد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله آمد و گفت: «یا رسول الله، فلان شخص از رحمت الهی ناامید شده است.»
حضرت فرمودند: «چرا؟»
گفت: «هشتاد قتل عمد انجام داده است.» پیامبر فرمودند: «این یأس او از گناهانش بدتر است. از رحمت الهی ناامید نشوید؛ رحمت الهی از گناهان ما بزرگ‌تر است.»
همچنین روایت شده است که اعرابی نزد پیامبر صلی‌الله علیه وآله آمد و پرسید: «یا رسول الله، اگر کسی گناه کند، خداوند با او چه می‌کند؟»
حضرت فرمودند: «در پرونده او نوشته می‌شود و شاهد هم دارد.»
اعرابی پرسید: «اگر توبه کند چه می‌شود؟»
حضرت فرمودند: «گناهش پاک می‌شود.»
پرسید: «پس شهود چه می‌شوند؟»
حضرت فرمودند: «آن‌ها نیز به قدرت خدا از یادشان پاک می‌شود.»
اعرابی پرسید: «اگر دوباره گناه کند چه می‌شود؟»
حضرت فرمودند: «دوباره نوشته می‌شود.»
پرسید: «اگر باز توبه کند؟»
حضرت فرمودند: «باز هم می‌بخشد. خداوند توبه‌کنندگان را دوست دارد.»
در پیش خودت فکر نکن که سال گذشته توبه کردی و دوباره به گناه آلوده شدی و حالا خجالت می‌کشی به در خانه خدا بروی. گناه نکنیم، اما اگر کردیم، توبه کنیم. اگر دوباره گناه کردیم، از رحمت خدا ناامید نشویم.
* خداوند با زمین، زمان، روز و شب شاهد گناه توست
در روایتی آمده است که قلب انسان مانند زمین است. این زمین یا باید کشت شود یا در آن خانه ساخته شود.
رسول خدا صلی‌الله علیه وآله فرمودند: «الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَةِ.» در کجای دنیا باید کشت و زرع کرد؟
در قلب که مانند زمین است. زمین خالی که کشاورزی نمی‌شود؛ باید بذر باشد تا کاشت شود. بذر این زمین، ایمان است. وقتی ایمان آوردی، بذر در زمین کاشته‌ای.
در مرحله بعد، آب و مراقبت نیاز است. اعمال واجب مانند آب هستند که ایمان را رشد می‌دهند. ترک گناه نیز مانند مراقبت از این کشت و زرع است.
ترک گناه به نفع خود انسان است؛ برای خداوند نفعی ندارد. او که غنی بالذات است، در یک لحظه میلیاردها عالم را خلق می‌کند. چه نیازی به اعمال ناقص ما دارد؟
مرحومه بانو امین در کتاب «اربعین هاشمیه» سی‌وشش اثر برای نماز برشمرده‌اند که همه از روایات است. بزرگان هر چه می‌گویند، از أهل بیت علیهم‌السلام است، نه از نزد خود. أهل بیت علیهم السلام نیز از جانب خدا سخن می‌گویند.
أمیرالمؤمنین علیه‌السلام به یکی از فرزندان خود فرمودند: «فرزندم، خودت را در محضر حق بدان و مخالفت او را نکن.»
چهارده معصوم علیهم‌السلام نیز این‌گونه هستند. کل عالم وجود در محضر آن‌هاست و آن‌ها در محضر خداوند. وقتی انسان گناه می‌کند، خداوند می‌بیند.
زمین، زمان، روز و شب، همه شاهد هستند. همچنین ملائکه و أئمه اطهار علیهم‌السلام نیز شاهدند. انسان تنها نیست که هر کاری بخواهد انجام دهد.
اگر یک کودک کنارش باشد، بسیاری از گناهان را انجام نمی‌دهد. پس چگونه در محضر خدا گناه کند؟ بشر تنها نیست. با این همه شاهد، چرا باید گناه کند؟ حتی بدن خود انسان نیز شاهد است.
پس بیایید قلب خود را از غیر خدا خالی کنیم و به سوی او بازگردیم. رحمت الهی بی‌پایان است و توبه‌کنندگان را دوست دارد.
منبع:حوزه