عقیق: مصطفی شاکری گرکانی: نهم ربیع‌الاول سالروز آغاز امامت حضرت ولی عصر (عج) است. این روز فرصت مناسبی است برای تجدید بیعت با ولی خدا و اعلام همراهی و همدلی با آن حضرت در دوران غیبت و حرکت در مسیر هدایتی که ایشان از آن زمان تا امروز برای نجات و سعادت بشریت ترسیم کردند. به همین مناسبت با حجت‌الاسلام سیدمحمدرضا نجفی‌نژاد؛ کارشناس دینی پیرامون اهمیت بیعت با امام زمان (عج) گفت‌وگو کردیم که حاصل آن را در ادامه می‌خوانید؛
*در ابتدا در خصوص اهمیت تجدید بیعت با امام عصر (عج) و نحوه بیعت با آن حضرت در زمان حاضر توضیح بفرمائید.
در خصوص تجدید عهد و بیعت با امام عصر (عج) می‌توانیم به برخی آیات قرآن، احادیث و روایات و همچنین متون زیارتنامه‌ها اشاره کنیم. قرآن کریم می‌فرماید: «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ». پس معلوم می‌شود یک عهدی بین بنده و خدای سبحان برقرار است. حجت الهی هم به عنوان خلیفه خدا در زمین، واسطه ارتباطی بین خلائق و خدای سبحان است که بیعت با آن حضرت در واقع بیعت با خدای متعال است و برقراری همان عهدی است که با ذات اقدس احدیت بسته می‌شود. تعبیر قرآن کریم این است که: «إِنَّ الَّذِینَ یُبَایِعُونَکَ إِنَّمَا یُبَایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ». بنابراین دست خدای تبارک و تعالی در زمین همان دست ولی الهی است. بر همین اساس بیعت با وصی پیامبر، بیعت با پیامبر (ص) است و بیعت با پیامبر (ص) بیعت با خدا است.
در مورد امام زمان (عج) هم همان اصل اساسی که پیامبر (ص) در غدیر پایه‌گذاری کردند ادامه پیدا می‌کند. ایشان بعد از اینکه وصی خودشان را به عنوان جانشین بلافصل معرفی فرمودند به همه مردم سفارش کردند که: «سلّموا علی علیّ بامرة المؤمنین» یعنی بگویید علی (ع) امیرالمومنین است و به این کیفیت به او سلام کنید، سپس دست خود را بر دست او بگذارید، با او بیعت کنید و بگویید: «صفقه بأیدینا، میثاقا بألسنتنا و عهدا عن انفسنا» یعنی ما هم به شما دست می‌دهیم و هم اقرار به ولایت شما می‌کنیم و هم به این ولایت متعهد می‌مانیم. اصل ولایت همین تعهد عملی است یعنی انسان به برنامه‌ای که ولی الهی ارائه می‌کند التزام عملی داشته باشد.
همین نکته در مورد همه ائمه هست تا به وجود مقدس حضرت صاحب می‌رسد. به جهت اینکه ما در عصر غیبت هستیم و حضرت را مشاهده نمی‌کنیم لازمه‌اش این است ارتباط خودمان را با حضرت تقویت کنیم و چون دستمان به لحاظ ظاهری به حضرت نمی‌رسد هر روز صبح در دعای عهد به آن حضرت عرض می‌کنیم که با شما تجدید بیعت می‌کنیم. تأسیس بیعت با امام یک بار اتفاق می‌افتد ولی تجدید عهد همواره جاری است و ما نیز هر روز صبح با حضرت تجدید عهد می‌کنیم و می‌گوئیم: «اللّهُمَّ إِنِّی أُجَدِّدُ لَهُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هذَا وَمَا عِشْتُ مِنْ أَیَّامِی عَهْداً وَعَقْداً وَبَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی» یعنی آن عهد و بیعتی که به گردن من است و باید به آن ملتزم باشم را تجدید می‌کنم. این بیعت به معنای پیروی از همان برنامه عملی حجت الهی است که بعد از شهادت امام عسکری (ع) آغاز شده و دوازده قرن است امتداد دارد و شیعیان در هر عصر و زمانی به ولایت آن حضرت اقرار می‌کنند و با آن حضرت بیعت می‌کنند و خودشان را تحت برنامه عملی آن حضرت قرار می‌دهند.
*آیا تجدید عهد و بیعت به صورت زبانی کفایت می‌کند یا در عمل هم ما باید اقداماتی داشته باشیم؟
بیعت سه رکن دارد. رکن اول دست دادن به دست ولی الهی است که قرآن هم به آن اشاره می‌کند و یک حرکت نمادین در جهت عضویت در حزب الله است یعنی انسان جز مؤمنان عالم خودش را ثبت کند. رکن دوم آن اقرار زبانی است یعنی انسان حقایق دینش را یاد بگیرد و به آنها اقرار کند. از آن مهم‌تر التزام عملی است یعنی بعد از اینکه انسان به صورت زبانی گفت اندیشه و فکر من مبتنی بر چه معارفی و برگرفته از چه مذهبی است، در تمام مراحل زندگی به این عهد کلی پایبند باشد. در واقع اصل بیعت التزام عملی است.
*در خصوص تجدید عهد با امام زمان (عج) و نسبت آن با پیروی از ولایت فقیه توضیح بفرمائید و بیان کنید چه نسبتی میان آنها برقرار است؟
اشاره کردم که ولی الهی نماینده خدا روی زمین است یعنی ارتباط غایی ما با خداوند متعال است و ما برای ایجاد ارتباط با خدای متعال از یک دریچه ارتباطی که وجود امام است استفاده می‌کنیم و از این طریق ارتباط خودمان را با خدا محکم می‌کنیم. اگر در موقعیتی مثل عصر غیبت امکان ارتباط مستقیم با حجت الهی نباشد یک واسطه دیگری برای ما تعریف کردند و آن نائبان عام حضرت هستند که دین را از زبان ائمه (ع) گرفتند و به ما منتقل می‌کنند.
در زمان غیبت صغری چهار نفر به عنوان نائبان خاص امام عصر (عج) حضور داشتند ولی در دوران ما نائبان آن حضرت فقها هستند که در رأس آنها ولی فقیه است یعنی کسی که غیر از شأن فقاهت، از ناحیه حکومت هم حکمش بر همه فقها نافذ است و در عصر غیبت همه باید از او تبعیت کنند. این می‌شود دریچه ارتباطی ما با امام و بهترین راه برای جلب رضایت امام. در واقع دستور او دستور امام است و نظرات او نزدیک‌ترین نظرها به نظر امام است و تبعیت از او تبعیت از امام است. این سفارشی است که خود امام عصر (عج) بیان کردند.
برای معرفی نایبان عام، ائمه (ع) معیار به ما دادند و فرمودند آنها کسانی هستند که فقه آل محمد (ص) را فهمیدند و نظراتشان بر اساس روایات اهل بیت (ع) است. در برخی روایات فرمودند هرگز حرف آنها را رد نکنید و مقابل آنها نایستید که هر کس علیه آنها حرفی بزند علیه ما حرف زده است. در یکی از روایت هم تعبیر کردند آنها سکّان‌دار هدایت در امواج ضلالت هستند یعنی اگر همه مردم را در عصر غیبت برای نجات از غرق شدن سوار یک کشتی فرض کنیم، جلودار آن کشتی ولی فقیه است که با ولایتش امت را نجات می‌دهد.
* در پایان، در خصوص اهمیت و ارزش مسجد جمکران به عنوان نمادی که از امام عصر (ع) بر جای مانده توضیح بفرمائید.
یکی از انحای ارتباط با حجت الهی ارتباط با آثار آن حضرت است. ما در زیارت جامعه کبیره هم اشاره می‌کنیم: «أجْسادُکُمْ فِی الْأجْسادِ وَ أرْواحُکُمْ فِی الأْرْواحِ وَ أنْفُسُکُمْ فِی النُّفُوسِ وَ آثارُکُمْ فِی الآْثارِ». اگر ما در عصر حضور ولی الهی باشیم با جسم حضرت ارتباط برقرار می‌کنیم، اگر در دوران غیبت باشیم با آثار باقی‌مانده از حجت الهی ارتباط می‌گیریم. این آثار به چند بخش کلی تقسیم می‌شود. یکی معجزاتی است که در اذهان مردم باقی است و ممکن است برای خود ما نیز اتفاق بیفتد. یکی از آثار کلماتی است که از ایشان باقی مانده است. یکی از آثار هم بقاعی است که متعلق به آن حضرت است یعنی مکان‌هایی که به نحوی با اهل بیت (ع) ارتباط دارد و ما را به آنها وصل می‌کند. قرآن هم می‌فرماید: «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ».
در کلیه مساجد ارتباط انسان با خداوند متعال و ولی الهی محکم‌تر می‌شود ولی در مساجدی که به طور خاص به امام زمان (عج) مربوط هستند مثل مسجد سهله در کوفه و مسجد جمکران در قم یا برخی دیگر از مساجدی که به دستور ایشان یا پدر بزرگوارشان در ایران ساخته شدند یا حرم‌های اهل بیت (ع) این ارتباط تقویت می‌شود.
منبع:مهر