عقیق: نوحه بی شک پرمخاطب‌ترین موسیقی آیینی جهان است. تلفیقی هنرمندانه از شعر و آهنگ که متاثر از نبوغ و خلاقیت نوحه سرایان ، مضامین والایی را به آثاری ماندگار در تاریخ تشیع تبدیل کرده است.
در نغمه ساز قرار است مروری داشته باشیم بر آثار نوحه سرایان شاخصی که آثارشان حلقه وصل نسل های گذشته تا به امروز است.

نوبت اول / حاج حیدر توکلی

نام محله‌ی صابون‌پزخانه‌ی تهران با اسم لوطی‌ها و داش‌مشتی‌هایی هم‌چون طیب حاج‌رضایی گره خورده‌است. شخصیت‌هایی که درکنار تمام ویژگی‌های مخصوص به خودشان، یک وجه مشترک داشتند: عشق امام حسین(ع).
یک سال پس از اعدام طیب حاج رضایی در بهمن ماه سال ۱۳۴۳ نوزادی در این محله به دنیا آمد که امروز سهم به‌سزایی در ادبیات هیات و نوحه‌های عاشورایی دارد. "حیدر توکل" که در کوچه‌پس‌کوچه‌های اطراف بازار تهران قد کشیده است، در هجده سالگی با بچه‌های باغ فردوس هیاتی به نام "حسین‌جان" تاسیس و از همان ایام سرودن شعر را آغاز می‌کند. خودش می‌گوید مطلع اولین شعری که سرودم این بود:"   قربان تو و لطف و صفای تو حسین جان      "
اواخر دهه‌ی شصت و پس از پایان جنگ ، در حالی که هیات‌ها یکی از اصلی‌ترین پاتوق‌های رزمندگان از جبهه برگشته بود، از طریق حاج مرتضی طاهری با مداح جوان و پرشور آن روزها، حاج محمدرضا طاهری آشنا شد. حالا دو جوان باانگیزه و با استعداد در کنار یکدیگر قرار گرفته بودند. حاج حیدر می‌سرود و حاج محمد می‌خواند؛ و این ترکیب در دهه‌ی هفتاد اتفاقات عجیب و غریبی رقم زد.
حاج حیدر در کنار مثنوی‌ها و غزلیات، براساس ملودی‌های حاج محمد نوحه‌ها و مولودی‌هایی می‌سرود که مانندشان تا قبل از آن شنیده نشده بود. آثاری که در میان هیاتی‌ها هم‌چنان ماندگار است:"ستاره بریزید آمد ماه عالمین، ساقی بده جامی آمد مادر حسین"
حاج حیدر علاوه بر آن، خودش نیز ملودی‌ می‌ساخت و در هیات‌ها و دسته‌های بازار تهران روی چارپایه دم می‌داد. از سال‌های دهه هشتاد تا کنون بسیاری دیگر از ذاکران اهل بیت نیز در سراسر کشور به او مراجعه کرده و آثارش را در مجالس سوگ و شادی می‌خوانند. نوحه‌هایی که معلوم است یک شاعر سروده است.
بی‌شک یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نوحه‌های حیدر توکل شاعرانگی و بهره‌مندی از آرایه‌ها و صنایع ادبی است. با نگاهی به مجموعه‌ی آثار او این نکته را درمی‌یابیم که ادبیات برایش اهمیت دارد و به نوحه به عنوان یک شعر نگاه می‌کند.