عقیق: امروز ۲۳ مهرماه مصادف با ۱۵ اکتبر است که به روز جهانی عصای سفید است. به این مناسبت در این گزارش ۱۱ مداح روشندل کشورمان که یا در قد حیات هستند و همچنان نوکری می‌کنند یا به محضر ارباب شتافته‌اند، معرفی می‌کنیم.

قدیم‌ها به مرشدهای مداح و روضه‌خوان‌های روشندل «اَعما» یعنی کور می‌گویند. حتی بعضی از روشندلان مداح با همین صفت شناخته می‌شدند. مثلاً به مرشدنصرالله والی، پدرِ مرحوم «حاج عبدالله والی» می‌گفتند: «مرشدنصرالله اعما». کسانی هم که دست این اعماها را می‌گرفتند و به روضه‌های خانگی و مجالس سیدالشهدا(ع) می‌بردند، می‌گفتند: «عصاکش».

مرحوم مرشد نصرالله والی

او مداح شوخ و بذله‌گویی بود که پسرانش در عرصه جهادی در کشورمان خدمات بسیاری داشتند. این پسران توفیق داشتند که مدتی هم به پدر خدمت کنند و دست او را بگیرند و به مجالس روضه ببرند. شاید این همه، برکتی است که سفره سیدالشهدا(ع) نصیب این خانواده جهادگر کرده است.

مرحوم مرشد نصرالله والی

مرحوم شیخ مجید فتاح

او یکی از مداحان نابینا بود. فتاح، روحانی نبود، اما در گذشته به خیلی از مداحان «شیخ» می‌گفتند. او یک شاگرد داشت که هم دستش را می‌گرفت و به روضه می‌برد و هم از او کار یاد می‌گرفت. اسم این شاگرد شیخ، حسین خدامی بود. برای این مداح و پدر شهید ـ که حالا خودش هم در جوار رحمت حق آرمیده است ـ شعری در دوران نوجوانی سروده بودند و بچه‌های کوچه، وقتی او و شیخ مجید را می‌دیدند، برایش دست می‌گرفتند که: «عصاکش شیخ مجید/ به جز حسین کسی نیست!» خدا هر دو را بیامرزد.

پسر شیخ مجید، حسن فتاح الآن هم شعر می‌گوید و هم مداحی می‌کند. او صدای خوبی دارد، شعرهای مناسب می‌خواند و از لحن حزین و دستگاه‌های آوازی به درستی بهره می‌برد. 

مرحوم مرشد اسماعیل مهجوری

این ذاکر روشندل ائمه طاهرین(ع) شاگردان زیادی داشت که از جمله آن‌ها می‌توان به حاج علی آقای ترابی، از پیشکسوتان امروز مداحی سنتی اشاره کرد. اما خود او دو فرزند مداح داشت که معمولاً همراه پدر بودند. مرحوم حاج مهدی و مرحوم حاج محمد مهجوری که در عرصه مداحی و ذاکری وارد شدند.

شیخ قربان حسین‌زاده

حاج قربان، لباس روحانیت به تن داشت، اما مداح روشندلی بود که هیچ دستیار و همراهی نداشت و معمولاً خودش با عصا به این طرف و آن طرف می‌رفت. در واقع، یار و مددکار او در روضه رفتن‌هایش، عصایی چوبی و خوش‌تراش بود و به دو پسرش، هیچ وقت تکیه نداشت. حاج قربان، روضه‌خوانی پرشوری هم داشت و در ایام فاطمیه در اصفهانک، دهگی برگزار می‌کرد. او حدود ۳۰ سال پیش از دنیا رفت.

تصویری از مرحوم مرشد باقر معماری و مرحوم اسماعیل نیکبخت

مرحوم مرشد باقر معماری

این مرشد بزرگ که خود راهنما و استاد خیلی از مداحان قدیمی بوده است، یک شاگرد نوجوان را در سال‌های دور به خدمت گرفت. مرشدباقر، شاگردش را از یک روستا به تهران آورد و مثل یک پدر، او را بزرگ کرد. در عین حال، این شاگرد و عصاکش مرشد، وفادارانه در کنار استاد ایستاد تا اینکه مرشد دارفانی را وداع گفت.

این شاگرد، حاج اسماعیل نیکبخت نام داشت که سال ۱۴۰۰ دارفانی را وداع گفت.

مرحوم حاج حسین محمدی

مرحوم حسین محمدی

او در سال ۱۳۲۷ به دلیل ابتلا به بیماری حصبه از هر دو چشم نابینا شد. از حوالی سال ۱۳۳۸ مداحی می‌کرد. همراهان و راهنمایان او، ابتدا برادرانش، سپس پسرش و در سال‌های آخر عمرش همسر مرحومش بودند. او معمولاً با موتورسیکلت و اتومبیل به مجالس روضه می‌رفت و در شرق تهران، همه او را به خاطر همراهی همسرش (در نقش راننده) به خوبی می‌شناختند. حاج حسین محمدی در سال ۸۹ دعوت حق را لبیک گفت. همسر او که تنها عصاکش زن مداحان بود هم سال ۱۴۰۱ دارفانی را وداع گفت.

خاطره‌ای از همسر مرحوم حسین محمدی

حاج ذبیح‌الله ترابی

یکی دیگر از مداحان روشندل سیدالشهدا(ع) است که خواهرزاده استاد مداحی حاج علی آقای ترابی است. او هم بیش از ۵۰ سال نوکری اهل بیت(ع) را تجربه کرده است. صوت گیرا، لحن جذاب، شعرهای برتر و آشنایی کامل به فنون مداحی از او ذاکری تمام‌عیار ساخته است.

حاج ذبیح‌الله ترابی

تا زمانی که پسران حاج ذبیح‌الله ترابی در خردسالی و کودکی بودند، برادران او، وی را به روضه می‌بردند، اما از زمانی که فرزند ارشد او به سنی رسید که می‌توانست این نقش را ایفا کند، وظیفه همراهی پدر را به عهده گرفت. هم اینک، ۴ تن از پسران حاج ذبیح‌الله او را به مجالس گسترده او می‌برند؛ مجالسی که در ایام محرم و صفر و فاطمیه، گاه از اذان صبح تا نیمه شب به طول می‌انجامد.

حاج اصغر گنج خانلو (زنجانی)

یکی از مداحانی که در دوران دفاع مقدس حضور پرشوری داشت و سوز روضه‌های خود به زبان آذری میان رزمندگان شور و حال بسیاری ایجاد کرده بود، حاج اصغر گنج خانلو (زنجانی) است. این پیرغلام روشندل اهل بیت(ع) سال‌ها در جبهه‌های دفاع مقدس برای رزمندگان، مرثیه‌خوانی کرد. او همچنین پدر شهید ناصر گنج خانلو از غواصان دفاع مقدس بود که در عملیات والفجر ۸ در ۶۴/۱۱/۲۱ به شهادت رسید. او فرزندش را فدایی حضرت علی‌اکبر(ع) می‌داند.

تصویری از اصغر زنجانی قبل از عملیات خیبر در منطقه جنوب، سال۱۳۶۲

حاج اصغر متولد سال ۱۳۲۴ در زنجان است و سال‌هاست، برای خاندان اهل بیت(ع) به ویژه حضرت سیدالشهدا(ع) مداحی کرده است. او در یکی از مرثیه‌خوانی‌هایش برای رزمندگان این شعر را از ولی‌الله کلامی زنجانی خواند. متن شعر به شرح زیر است:

به روز واقعه بر تربتش سرشک مبار
که هست طالب دیدار او خدای شهید
همه سرود رهایی و شعر آزادی است
که خضر وادی عشق است شهید

مداحی حاج اصغر زنجانی در میان رزمندگان گردان ولی‌عصر(عج)

حاج رضا عاشوری

این مداح روشندل، هر چند اسم و رسم آنچنانی ندارد، اما در شرق تهران، چهره شناخته شده‌ای است. مسجد بقیةالله در میدان بروجردی، پایگاه ثابت اوست و می‌شود گفت که یگانه مداحی است که اصلاً و ابداً در طول سال‌ها مداحی‌اش، همراه و راهنما نداشته و با اعتماد به نفس عجیبی به تنهایی به روضه‌هایش می‌رود.

طاهر رحیمی مداح روشندل اردبیلی

طاهر رحیمی

این مداح آذری‌زبان کشورمان هم از جمله مداحان روشندل است که با آن سوز و حال خاص مداحان آذری‌زبان در مجالس روضه‌خوانی و مداحی دارد. او در مجالس بسیاری در اردبیل و تهران روضه‌خوانی دارد.

نوحه شهادت حضرت زهرا(س) با نوای طاهر رحیمی در منزل ولی‌الله کلامی زنجانی

حمید عسکری

این مداح روشندل کشورمان با حضور در برنامه حسینیه معلی مشهور شد و نامی برای خود دست و پا کرد. او متولد سال ۱۳۷۰ است که در کرمان، مسئول آموزش موسسه فرهنگی عهد فردا ستایشگران بصیر است که فنون مداحی را آموزش می‌دهد و امروز به یک مدرسه مداحی تبدیل شده است. 

حمید عسکری، مداح روشندل کرمانی

او هم‌اکنون مداح هیأت ثارالله کرمان است و خانواده‌اش را مشوق اصلی خود برای ورود به مداحی معرفی می‌کند. او می‌گوید: ۲۱ سال است که توفیق خدمتگزاری به مستمعین و هیأت ثارالله را دارم. هیأتی که سال ۶۳ به همت شهید حاج محمد گرامی تشکیل شد. مداح قدیمی این هیأت هم شهید محمود رضایی بود که سال ۷۱ ترور شد. حاج آقا مقدم، مداح هیأت، نخستین فردی بوده که میکروفن را برای مداحی به دستم داده است.

مداحی حمید عسکری در حرم حضرت رقیه(س)

منبع:فارس