عقیق:مریم سادات آجودانی: عمره مفرده هم‌اکنون برای زائران خارجی بسیاری از کشورها در حال انجام است و روزانه کاروان‌های زیارتی از کشورهای مختلف وارد فرودگاه مدینه و جده می‌شوند؛ به طوری که بر اساس آخرین گزارش سعودی‌ها، ماهانه بیش از یک میلیون زائر خارجی به زیارت خانه خدا مشرف می‌شوند.
توجه به صنعت گردشگری مذهبی توسط سعودی‌ها
حضور یک میلیون زائر آن هم از کشورهای مختلف با فرهنگ‌های متنوع به نوعی می‌تواند نقش مؤثری در اقتصاد گردشگری هر کشوری داشته باشد؛ همان طور که در سال‌های قبل از شیوع کرونا بخش قابل توجهی از اقتصاد عربستان از سفر زائران به خانه خدا تأمین می‌شد و پس از صادرات نفت و گاز، زیارت نقش مهمی در صنعت و اقتصاد سعودی‌ها داشت و به گفته مسؤولان عربستان، حدود هشت درصد از کل تولید ناخالص داخلی غیرنفتی این کشور از صنعت زیارت و حضور زائران در ایام حج تمتع بود.
بر همین اساس هم در چشمانداز ۲۰۳۰، سعودی‌ها به صنعت گردشگری مذهبی، توجه جدی کرده و با ارائه راهکارهایی جذب زائر بیشتر و البته تشویق آنها به حضور در سایر شهرهای عربستان را در دستور کار قرار داده‌اند.
بن سلمان، نخست وزیر عربستان هم برای تحقق این امر به ایجاد مشوق‌ها و همچنین احداث هتل و فروشگاه‌های لوکس و ساختمان‌های تجاری اشاره کرده تا از این طریق بتواند به رونق اقتصادی در مناسبت‌های مختلف دست یابد و از وابستگی اقتصاد به نفت و گاز بکاهد.
مکه یکی از مقاصد لاکچری برای گردشگران مذهبی شده است
شاید به همین دلیل باشد که در سال‌های گذشته هتل‌های لاکچری در اطراف کعبه هم ساخته و اتاق‌هایی با قیمت بالای شبی ۳۰ هزار دلار در اختیار برخی زائران قرار داده شده است؛ تا جایی که اکنون شهر مکه مکرمه به عنوان یکی از شهرهای توریستی با هتل‌های لوکس در بین گردشگران مذهبی شناخته می‌شود و بسیاری از ثروتمندان حوزه خلیج فارس در ایام خاص به این اماکن زیارتی مشرف می‌شوند.
نمایی از مسجدالحرام از اتاق یکی از هتل‌های گران‌قیمت در مکه
در هفته‌های اخیر که محدودیت‌های کرونایی در شهرهای زیارتی عربستان برداشته شده و زائران به زیارت خانه خدا و مسجدالنبی (ص) مشرف می‌شوند، سعودی‌ها در اقدامی اعتبار ویزای زائران خانه خدا را از یک ماه به سه ماه افزایش دادند.
جذب توریست در مکه مکرمه/ وقتی سعودی‌ها از زائران خانه خدا سوء استفاده می‌کنند
این اقدام با هدف ترغیب زائران خانه خدا به بازدید از سایر شهرهای عربستان اتخاذ شده است؛ تا جایی که حتی به گفته برخی از عمره‌گزاران خارجی که در هفته‌های اخیر به زیارت خانه خدا مشرف شده‌اند، در هتل‌ها و حتی اطراف مسجدالحرام هم افرادی حضور دارند که با در اختیار قرار دادن نقشه عربستان، مکان‌های توریستی این کشور را معرفی می‌کنند و ماشین‌هایی نیز در بخشی از شهر مکه مکرمه پیش‌بینی شده تا زائران را به این مکان‌های تفریحی منتقل کنند.
این تصمیم سعودی‌ها با اعتراض‌هایی نیز مواجه شده است؛ به طوری که برخی از زائران که برای حال و هوای معنوی به سرزمین وحی سفر کرده بودند، معتقدند با توجه به تبلیغات مختلفی که در مکه مکرمه می‌شود، فضای زیارت دیگر حاکم نیست و سفر به سرزمین وحی در بلندمدت به عنوان سفر سیاحتی و توریستی شناخته خواهد شد و دیگر صرفا سفر زیارتی و معنوی نخواهد بود. این امر در حالی است که همواره رهبران دینی جهان به ماهیت معنوی حج و عمره به عنوان نقطه عطفی در رابطه با اتحاد مسلمانان تأکید دارند.
اما عربستان برای جبران کسری بودجه و حتی کاهش وابستگی اقتصاد این کشور به نفت، سال‌هاست که به توریست زیارتی می‌پردازد و برای جذب زائران به عنوان گردشگران برنامه‌ریزی کرده است.
توطئه سعودی‌ها برای خارج کردن تصدی نهادهای دینی برای اعزام زائران به سرزمین وحی
علاوه بر اقدامات گذشته سعودی‌ها برای جذب گردشگر و توریستی کردن سفر به سرزمین وحی، در روزهای اخیر وزیر حج عربستان از راه‌اندازی رسمی پلتفرم آنلاین برای حجاج خبر داده است تا تعداد زائران و گردشگران خارجی در این کشور افزایش یابد.
در این برنامه آنلاین با عنوان «نصوک» که به منظور جذب زائر بیشتر و بهره‌گیری از تجربیات حضور در عربستان راه‌اندازی شده است، ۱۰۰ فعالیت پیش‌بینی شده و به طور هم‌زمان ۳۰ میلیون نفر می‌توانند از آن استفاده کنند.
سفر به خانه خدا، تفریحی می‌شود؟
راه‌اندازی این برنامه از اقدامات عملیاتی به منظور رسیدن به چشمانداز ۲۰۳۰ سعودی‌ها و حتی به نوعی تقلیل سفر به سرزمین وحی به عنوان سفری تفریحی است. در چشم انداز ۲۰۳۰ سعودی‌ها قرار است سفر به سرزمین وحی هم به عنوان سفری تفریحی و توریستی به مردم کشورهای مختلف معرفی شود و از طرفی هم زائران خانه خدا تشویق شوند تا به سایر شهرهای عربستان سفر کنند تا صنعت گردشگری عربستان توسعه پیدا کند.
لبته گفته می‌شود یکی از اهداف سعودی‌ها برای اجرای چشمانداز ۲۰۳۰، خارج کردن سفرهای زیارتی از نهادهای دینی کشورهای مختلف و سهولت تشرف زائران به عربستان نه تنها به عنوان زائر، بلکه به عنوان یک توریست است. برای این منظور هم سامانه‌ای در سال‌های اخیر طراحی و رونمایی کرده تا زائران به صورت انفرادی امکان ثبت‌نام و تشرف به سرزمین وحی داشته باشند؛ به طوری که هم‌اکنون مشتاقان زیارت خانه خدا در هر گوشه از جهان می‌توانند با مراجعه به سامانه «اعتمرنا» درخواست سفر به سرزمین وحی و تشرف به عمره مفرده را ثبت کنند و پس از بررسی و تأیید، ویزا برای آنها صادر می‌شود و دیگر زائران نیازی به داشتن کاروان زیر نظر نهادهای دولتی و حاکمیتی کشور خود ندارند و به این ترتیب تصدی‌گری نهادهای دینی در عملیات حج تمتع یا عمره مفرده کاهش یافته و به مرور از بین می‌رود.
با این اقدام دیگر سعودی‌ها به طور کامل ورود و خروج و سایر اقدامات زائران را کنترل کرده و سازمان‌ها و بعثه‌ها و مراکز دینی کشورهای مختلف نقشی در اعزام زائران نخواهند داشت. علاوه بر این، به جای حضور روحانی، مُبَلغ، مدیر کاروان یا عوامل اجرایی، سعودی‌ها قرار است افرادی را همچون «تورلیدر» به صورت گسترده در شهرهای مدینه منوره و مکه مکرمه مستقر سازند تا زائران را از بدو ورود به این کشور راهنمایی و حتی تشویق به حضور در شهرهای غیرزیارتی عربستان کنند.
به گزارش فارس، قبل از شیوع کرونا هر ساله بیش از ۲ میلیون نفر در ایام حج تمتع به خانه خدا مشرف می‌شدند که سعودی‌ها در تلاش بودند تا این تعداد را در چشمانداز ۲۰۳۰ به حدود ۱۵ میلیون نفر برسانند. اما با شیوع کرونا برنامه‌ریزی‌ها تاحدودی متوقف شد و تصمیم سعودی‌ها برای جذب زائران با شیوه‌های دیگری در حال پیگیری است؛ به طوری که در حج گذشته با وجود اینکه عربستان مجوز حضور بیش از یک میلیون زائر را داده بود، کم‌تر از ۹۰۰ هزار نفر حاجی شدند.