عقیق:فاطمه علی آبادی: فرهنگ مدح و مداحی یکی از عوامل مهم در ترویج اندیشه اسلامی شیعی و تثبیت آن در طول تاریخ ایران اسلامی به شمار می‌رود و در طول تاریخ مداحان و شاعران فراوانی با استفاده از اشعار، سیره و رفتار اهل بیت (ع) را با اسلوب‌های هنری و قالب‌های جذاب پایدار و تأثیرگذار توصیف و به مخاطبان انتقال دادند.
هیئت‌های مذهبی فرصتی برای پرورش انسان و انسان‌سازی است که اگر به این مقوله بها داده نشود و آموزش‌های لازم صورت نگیرد، قطعاً خسارتی را در پی خواهد داشت و چون مداحان و هیئت‌های مذهبی با جمعیت قابل‌ملاحظه‌ای از افراد جامعه به‌ویژه جوانان و نوجوانان در ارتباط هستند می‌توانند نقش مؤثری در تربیت آنان داشته باشند بنابراین اگر محتوایی که مداحان و هیئات مذهبی به مخاطبان خود می‌دهند غنی نباشد ممکن است تربیت دینی جوانان به‌ویژه انگیزه حضور مردم در مجالس دینی با چالش روبه‌رو شود.
بر همین اساس به منظور واکاوی نقش تربیتی هیئت‌های مذهبی با حاج مرتضی طاهری رئیس هیئت مدیره خانه مداحان به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
*حضور مداحان در بزنگاه‌ها و بحران‌ها چقدر می‌تواند در تقویت نظام اثرگذار باشد؟
همانطور که رهبر معظم انقلاب در توصیه‌های خود بارها به آن اشاره کرده‌اند؛ مداحان باید مسائل روز را بیان کنند یعنی باید مداح با جریان روز جامعه حرکت کند و جریانی که حق است نه ناحق، لذا در فتنه هیچ مداحی را نمی‌بینیم که هم صدا با فتنه گران بوده باشد چون مداح می‌داند که باید منادی حق باشد.
اما در ۹ دی و در حماسه‌های دیگر می‌بینیم که مداح حضور پیدا می‌کند، در دفاع مقدس بسیار گسترده و مؤثر حضور می‌یابد، همچنین برای رفتن به خطوط مبارزه در دفاع از حرم مداحان حضور داشتند و با همه وجود در همه عرصه‌ها از نظام دفاع کردند. البته به عنوان اینکه بیایند در سیاست حضور پیدا کنند و دخالت داشته باشند خیلی مناسب نیست ولی جهت فکری مداحان باید مشخص باشد. مداحان باید سیاسی باشند اما نباید اهل سیاسی کاری باشند؛ بنابراین در کنار سیاسیون قرار گرفتن و تقویت این گروه‌ها مناسب جایگاه رفیع مداح اهل بیت (ع) نیست.
ما باید پشت سر ولی امر و مطیع ولی امر و رهبری باشیم باید به عنوان حمایتگران قوی برای ولایت حضور داشته باشیم هر کجا که دیدیم حرف ایشان زمین مانده باید آن حرف را به مردم برسانیم و این پرچم را بلند کنیم.
*رهبر انقلاب بارها فرموده‌اند هیئت‌های ما سکولار نیستند؛ هیئت‌ها به ویژه مداحان در این چهار دهه پس از انقلاب اسلامی نقش بسزایی در جریانات سیاسی داشته‌اند به نظر شما میزان ورود مداحان به موضوعات مختلف و سیاسی و فرهنگی چقدر باید باشد؟
طبق همان نقشه راهی که رهبری برای ما ترسیم کردند باید حرکت کنیم و بایدها و نبایدهای انقلاب را برای مردم بیان کنیم باید در سخن هنرمندانه اینها مطرح شوند. مردم خیلی چیزها را از مردم توقع ندارند ولی خیلی وقت‌ها احساس وظیفه فرد را به صحنه می‌کشاند و همین سبب می‌شود مداحان بر اساس احساس وظیفه در صحنه‌های مختلف حاضر می‌شوند.
* چند سال است که هیئت‌ها در جریان خدمات اجتماعی و کمک به نیازمندان ورود پیدا کرده‌اند و در بحران‌های اجتماعی در کنار مردم و نیازمندان بوده‌اند، این مدل ورود در مسائل اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مردم با توجه به ارادتی که نسبت به اهل بیت (ع) دارند جامعه مداح را صدای خانواده و بلندگوی اهل بیت (ع) می‌دانند و از این جامعه نسبتاً صداقت دیده‌اند و به آنها اعتماد دارند و اینکه مداحان در این بخش ورود پیدا کرده‌اند سبب شده است که اعتماد مردم بیشتر شود.
مداحان با ورود به این عرصه‌های اجتماعی و کمک‌های مومنانه به مردم نشان دادند که با اخلاص عمل و بدون منفعت طلبی در این عرصه‌ها ورود پیدا می‌کنند و در کمک‌های مومنانه چه در گذشته و زمان حال و آینده مداحان نقش قابل توجهی دارند و مردم با مداحان به راحتی در ارتباط هستند.
*آیا یک مداح می‌تواند برای مردم و جوانان الگو باشد؟
مداحان قطعاً می‌توانند برای مردم الگو باشند به خصوص برای جوانان و نوجوانان که شکل پذیر هستند، جوانانی که با دین و مداحان در ارتباط هستند از مداح الگو می‌گیرند از لحاظ سخن گفتن، نشست و برخاست ها، معاشرت و پوشش‌ها و نوع آرایش تمام این رفتارها برای مردم جامعه به خصوص برای جوانان و نوجوانان می‌تواند الگو باشد. مردم و جوانان ما با توجه به اعتقادشان الگو می‌گیرند؛ طیف کهنسال، میانسال و جوان به یک فرد به یک مداح اعتقاد دارند و این فرد را پذیرفته‌اند در همین مبنا از او الگو می‌گیرند.
*در سالهای اخیر شاهد فعالیت مداحان ایرانی در کشورهای مختلف نظیر عراق، لبنان و… به زبان عربی هستیم، نگاه بین المللی در مداحی را چقدر ضروری می‌دانید؟
اکنون به خصوص با شکل گیری جبهه مقاومت که به وسعت دنیا شکل گرفته است، افراد مختلفی در دنیا به اهل بیت اعتقاد پیدا می‌کنند و علاقه‌مند به توسلات می‌شوند؛ که یکی از راه توسلات عزاداری برای اهل بیت (ع) است.
باید نگاه فراملی و گسترده‌ای به مداحی داشته باشیم. یکی از کارهایی که باید انجام دهیم در اینجا واحدی تأسیس کنیم به عنوان واحد مداحی؛ نوجوانان، مداحان پاکستانی، مداحان عرب زبان مرتبط می‌شوند به مجموع مداحی عالم تشیع و باید با این دید به این موضوع نگاه کرد.
*از اقتضائات دوران جدید و گسترش شبکه‌های اجتماعی، پدیده شهرت است و این طبیعتاً در مورد مداحان بیشتر اتفاق افتاده است، این مسئله چه آفت‌هایی می‌تواند داشته باشد؟
یکی از آفت‌های پیشروی مداحی مشهور شدن است، مشهور شدن آفتی است که فرد را به بیراهه می‌کشاند دچار عجب و غرور و خود برتر بینی می‌کند.
اینها همه آفت‌های مداحی است، یک مداح به عنوان کسی که ستایشگری اهل بیت (ع) را می‌کنند باید خود را پایین‌تر از همه بدانند یعنی خاکسار همه باشد تا بتواند به موازات اینکه خودش بالا می‌رود اینها را بالا ببرد ولی اگر قرار باشد با اوج، غرور، تکبر و بد اخلاقی با مردم رفتار کند قطعاً سقوط خواهد کرد و نوع برخورد او با دیگران نیز مانع رشد این فرد می‌شود.
*برخی از سبک‌های جدید که وارد هیئت‌ها و عزاداری‌ها شده است، آیا می‌توان آن را بدعتی در مسیر مداحی دانست؟
کسی که می‌خواهد ورود به محدوده مداحی داشته باشد، هر کسی که احساس کرد صدایش خوب است بدون هیچ پیشینه و زحمت و بدون هیچ دوره و آموزشی نباید ورود کند، افراد بدون هیج راهنمایی در این عرصه وارد نشوند، ورود به عرصه مداحی باید چارچوب داشته باشد و این چارچوب بعد از سال‌ها در حال شکل گرفتن است.
*تأثیرگذاری عزاداری‌های سنتی در جامعه چقدر است؟ چرا از سنتی خوانی دور شده‌ایم آیا این دلیل تغییرات نسلی نمی‌تواند باشد؟
بله بسیار نسل‌ها تغییر یافته است و نسل‌ها بسیار متنوع و تنوع طلب شده است، لذا رهبر معظم انقلاب در توصیه‌هایی که به مداحان می‌کنند یکی از این توصیه‌ها نوآوری است که در اینجا ضروری است مورد توجه مداحان قرار گیرد.
منبع:مهر