رابطه امام زمان (عج) و شب قدر

عقیق:بنا به رسم هرساله در شب‌های قدر به مساجد، حسینیه‌ها و بقاع متبرکه می‌رویم اما در همین حین چیستی شب قدر و ماهیت آن برایمان ناشناخته و مجهول است. معمولاً ذهنیت ما از شب قدر، پیش‌ذهنی کلیشه‌ای و نادقیقی است به همین خاطر تصمیم گرفتیم با حجت‌الاسلام یحیی جهانگیری، استاد حوزه و دانشگاه گپی بزنیم که در ادامه بخش‌هایی از آن را می‌خوانید.

کلیشه تعیین سرنوشت در شب قدر

حجت‌الاسلام جهانگیری در ابتدا گفت: تلقی رایجی که معمولاً در مورد شب‌های قدر بین قشر کثیری از مردم وجود دارد چنین است که خیال‌ می‌کنند سرنوشتشان را «شب» قرار است تغییر دهد. به تعبیر امام موسی صدر(غفره‌الله) و سایر بزرگان انسان در طول سال دست به هرکاری می‌زند و استغفار و رحمت را حواله شب قدر می‌دهد و ممکن است هیچ اتفاق خاصی هم برای او نیفتد.

وی افزود: یک فهم غلطی درمورد شب قدر رقم خورده است و من برای اینکه به معنای صحیح آن دست یابیم قصد دارم آن را در بستر مطالعات معنا شناختی (سمنتیک)، بررسی کنیم. مطالعات معناشناختی تحقیقات جدیدی است که روی تحلیل واژگان صورت می‌گیرد. در چند سال اخیر با این رویکرد مطالعات و بررسی‌های مختلفی درباره قرآن کریم شکل‌گرفته که حاصل آن رسیدن به معانی جدید بود.

جهانگیری گفت: برای ژرف‌اندیشی در بحث باید اول مفهوم زمان از نظر فلسفی بیان شود چرا که شب قدر را ما مختص به زمان خاصی می‌دانیم. باید گفت زمان یک امر اعتباری است. ۲۴ ساعت بودن یک روز، ۱۲ ساعت بودن نصف روز، شروع سال جدید از نوروز، ۳۶۵ روز بودن سال و... همه‌وهمه امور قرار دادی بین آدمیان است، پس چه طور می‌توان شب قدر که در حقیقت زمان نیست در قرآن صاحب یکسری خواص و ویژگی‌ها می‌شود؟

«لیل» یا «لیله»؟ مسأله این است

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: ما در قرآن هم «لیل» داریم هم «لیله»، در جایی از قرآن کریم می‌خوانیم «وَاللَّیْلِ إِذَا عَسْعَسَ» که عبارت لیل، به شکل مذکر آمده اما در جایی از همین قرآن این لفظ به شکل مؤنث آمده؛ «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ ». در جایی که از عبارت «لیل» استفاده شده، مقصود شبی است که تأثیر دارد در تغییرات؛ «وَاللَّیْلِ إِذَا عَسْعَسَ» سوگند به شب چون پشت گرداند. اما در جایی که عبارت «لیله» به کار رفته خود «زمان» معلول و مفعول تغییرات است نه عامل تغییر و تحولات. در مورد شب قدر با چنین رویکردی باید گفت این لیالی «حامل» اتفاقات خاص هستند نه «عامل» آن‌ها. در شب قدر زمین و زمانه آماده تحول است نه اینکه خود این زمان و مدت به خصوص موجب تغییرات خاص بشود.

وی افزود: در دانشگاه شرایط سواد آموختن و یادگیری علم تخصصی فراهم است، اما لزوماً هرکس وارد در دانشگاه شد عالم و دانشمند به علم یا فن خاصی نمی‌شود. شب قدر حامل برکات است، نه عامل آن. در خود قرآن این انسان است که عامل و دلیل اصلی تغییر و تحولاتش به حساب آمده. این که یکی از معانی شب قدر حضرت زهرا(سلام‌الله علیها) یا حضرت حجت (عجل‌الله تعلی فرجه) معرفی شده است به همین موضوع اشاره دارد که مرد و زنی توانسته‌اند به چنین مقام رفیعی برسند؛ تو ای مؤمن! اگر دقت کنی می‌توانی در حد خودت به مقام رفیع نایل شوی. 

رابطه شب قدر و امام زمان

جهانگیری گفت: نکته قابل توجه دیگری این است در بین مناسبت‌های مذهبی تنها شبی که غیر از این سه شب ماه رمضان «قدر» شناخته شده «شب نیمه شعبان» است. قرآن در شب قدر نازل شد، طرح و روایت کلی خدا در مورد سعادت بشر در چنین شبی پایه‌ریزی شد، حال مراحل بعدی آن نبوت(ابلاغ) و امامت(اجرا) است که ثمر بخشی و عملی شدن این طرح و پلن، سرآخر توسط منجی صورت خواهد گرفت، پس این رابطه امام زمان و شب قدر هم به همین موضوع اشاره داد. وظیفه ما این است که در تحقق چنین اتفاقی، یعنی تحقق طرح اصلی خدا در عالم کمک کنیم و در حد توان در تسهیل این امر شریک باشیم. شب قدر سرنوشت انسان تعیین نمی‌شود؛ بلکه سرنوشت جوامع انسانی با این لیالی درگیر است. به خاطر همین است که توصیه می‌شود در شب قدر خواسته‌های خرد خود را طلب نکنید بلکه چیز عظیم‌تر و مهم‌تری چون ظهور را از خدا بخواهید.

منبع:فارس