عقیق: فاطمه علی آبادی: فرهنگ مدح و مداحی یکی از عوامل مهم در ترویج اندیشه اسلامی شیعی و تثبیت آن در طول تاریخ ایران اسلامی به شمار می‌رود و در طول تاریخ مداحان و شاعران فراوانی با استفاده از اشعار، سیره و رفتار اهل بیت (ع) را با اسلوب‌های هنری و قالب‌های جذاب پایدار و تأثیرگذار توصیف و به مخاطبان انتقال دادند.
هیئت‌های مذهبی فرصتی برای پرورش انسان و انسان‌سازی است که اگر به این مقوله بها داده نشود و آموزش‌های لازم صورت نگیرد، قطعاً خسارتی را در پی خواهد داشت و چون مداحان و هیئت‌های مذهبی با جمعیت قابل‌ملاحظه‌ای از افراد جامعه به‌ویژه جوانان و نوجوانان در ارتباط هستند می‌توانند نقش مؤثری در تربیت آنان داشته باشند بنابراین اگر محتوایی که مداحان و هیئات مذهبی به مخاطبان خود می‌دهند غنی نباشد ممکن است تربیت دینی جوانان به‌ویژه انگیزه حضور مردم در مجالس دینی با چالش روبه‌رو شود.
بر همین اساس و برای تبیین وضعیت آموزش مداحی در کشور با مجید طاهری مدیر آموزش خانه مداحان به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:
مجید طاهری در گفتگویی درباره تفاوت نظام آموزش مداحی در گذشته بخصوص در دهه‌های پیش و پس از انقلاب اسلامی اظهار داشت: با توجه به محدودیت قابل توجهی که در گذشته از جهت فعالیت‌های آموزش مذهبی وجود داشت، این آموزش رفته رفته تا عصر انقلاب اسلامی رو به کاستی گرایید. پس از آن میزان افرادی که به دنبال استاد و آموزش می‌گشتند نیز گسترش پیدا کرد و از یک هنرجو و یک استاد به تعداد فراوانی از گروه‌های مختلف برادران، خواهران و نوجوانان و مؤسسات آموزشی تبدیل گردید. اساتید پیش از انقلاب، همان مداحان سنتی بودند که تنها بر حفظ اشعار طولانی تأکید داشتند و ارائه و یادگیری فنون را به حضور هنرجو در مجالس رسمی، الزام می‌نمودند و به دلیل کوچک بودن دایره آموزش‌های شخصی و اجتماعی، گاهی اجازه داده نمی‌شد تا چندسال، هنرجو در مجالس به عنوان مداح ظاهر شود.
مدیر آموزش خانه مداحان کشور در خصوص وضعیت آموزش مداحی عنوان کرد: مسلم است که امروزه نباید مانند گذشته، دایره آموزش‌ها را محدود به اساتید نمود؛ زیرا نظام اسلامی، خود تولید کننده بزرگ مصالح لازم برای آموزش یک مداح اهل بیت (ع) می‌باشد. اگر هنرجو نخواسته باشد که پای درس اساتید شرکت کند نیز قادر خواهد بود با آنچه که در فضاهای گسترده مربوطه، اعم از حقیقی و مجازی منتشر می‌شود، خود را به سطح قابل قبولی از توانایی‌ها برساند؛ بنابراین دیگر نه تنها ما با آموزش‌های شخصی مواجه نیستیم، بلکه آموزش‌ها از نوع اجتماعی شده است. اگر وضعیت آموزش گذشته را منقبض بدانیم بحمدالله هم اکنون با انبساط مواجهیم.
وی با طرح این پرسش مبنی بر اینکه در آینده و در چشم‌انداز ۲۰ سال آینده آموزش در این حوزه باید چگونه باشد؟ پاسخ داد: به طور ایده‌آل باید دراینده، آموزش مداحی به سطح قابل توجهی از گستردگی در نظام برسد و چیزی مثل دانشگاه، البته نه دانشگاه‌های کنونی و مثل حوزه علمیه، نه حوزه‌های علمیه کنونی گردد.
طاهری با اشاره وضعیت اشعار آئینی تصریح کرد: امروز، بیشترین فراوانی در شعر فارسی متعلق به شعر آئینی است و ادبیات فارسی با این نوع خاص از شعر به وسعت رسیده و از انزوا بیرون آمده و دارای گونه‌های متنوعی شده است.
ضرورت احیای اشعار مداحان گذشته
مدیر آموزش خانه مداحان کشور تعامل سازنده بین شاعران و مداحان را در اثر گذاری مداحی بسیار ضروری دانست و گفت: آن شاعری می‌تواند جوابگوی سلایق مداح باشد که خود نیز مداح و یا همیشه از پامنبری‌های مداح باشد تا بتواند اوج حساسیت‌ها را مشاهده نموده و بشناسد. مداح باید یا خود شاعر باشد و یا شعری که از یک شاعر می‌خواند را برآمده از دل خویش پندارد و منعکس نماید.
وی در پاسخ به پرسش مبنی بر اینکه چه تمهیداتی از گذشته برای ارتباط بیشتر بین شاعران و مداحان وجود داشته است؟ عنوان کرد: درگذشته مجامع خاصی تشکیل می‌شد تا شاعر و مداحان گرد هم آیند و اشعار منتقل گردد و یا از طریق چاپ کتاب و یا حضور در منازل شاعران، این اتفاق ممکن می‌گشت؛ اما حالا سهولت انتقال شعر به مداح به قدری است که مداح، شاعر را نمی‌بیند و نمی‌داند از کجا شعرش منتقل شده است؛ زیرا اشعار به سرعت قابل ملاحظه‌ای در فضای مجازی پخش می‌شود و حتی در خارج از کشور نیز در یک لحظه دسترسی به اشعار خواهد بود.
طاهری به ظرفیت‌هایی که در گذشته در شعرهای مداحان وجود داشت اشاره و احیای آن را لازم و ضروری دانست و گفت: توحیدیه و پندیات درگذشته بیشتر مشهود بوده و به طور خاص و مجزا به آن می‌پرداختند؛ ولی امروزه در قالب مدایح و مراثی و به صورت زیرساخت آنها، دیده می‌شود. نوع نظام حکومتی و جامعه و مذهبیون در نگاه شاعران بسیار مؤثر است و می‌توان گفت، اشعار شاعران، بازتابی از نحوه سلوک محیط شاعر است.
مدیر آموزش خانه مداحان به راهکارهای بهبود سطح اشعاری که شاعران می‌گویند و مداحان می‌خوانند اشاره و تصریح کرد: آموزش و نقد، دو مؤلفه مهم همیشگی است و گرچه ممکن است در زمان‌های مختلف تأثیرات متفاوت و شدت و ضعف‌هایی در آنها وجود داشته باشد؛ اما هیچگاه نمی‌توان حذفشان نمود.
وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه یکی از اشکالاتی که زیاد به مداحان گرفته می‌شود استفاده از سبک‌ها و آهنگ‌های غربی و حتی تیتراژ سریال‌های داخلی در مداحی هاست، آیا این اشکال به جایی است؟ برای رفع آنچه باید کرد؟ خاطرنشان کرد: قانون خاص و خط قرمزی جز معرفت‌های درونی و استحکام عقاید اشخاص وجود ندارد و هرچه میزان آن بالاتر باشد با خلوص بیشتر و اشکال کمتری در این باره روبرو خواهیم بود.
