فیلم| مداحان نباید از شهرت شعرا بترسند/ شعرا باید شأن خود را حفظ کنند

عقیق: بیشتر بچه هیئتی ها با نوحه هایش خاطره دارند. نوحه هایی که تبدیل به خاطره جمعی بسیاری از هیئتی ها شده. سلام آقا ، کرب و بلا نبر ز یادم ، صلی علیک ملیک السماء و ده ها نوحه ماندگار دیگر که از حنجره مداحان شاخصی مثل نریمان پناهی ، جواد مقدم ، عبدالرضا هلالی ، سید رضا نریمانی و دیگر مداحان شنیده ایم و با آ نها سینه زده ایم و اشک ریخته ایم.

همه این نوحه ها به قلم و طبع شاعر و سبک ساز جوانی است از خطه بابل که از یازده سالگی پا به عرصه شاعری اهل بیت(ع) گذاشته است .

محمد اسداللهی برای بیشتر مداحان نام آشنایی است و سال ها ست نوحه هایش در بسیاری از هیئت های کشور زمزمه می شود.

مدتی قبل میزبان او در دفتر عقیق بودیم و گپ و گفتی درباره شیوه سرودن شعر و ساخت نوحه های معروفش داشتیم.

بخش اول این گفت و گو هفته گذشته منتشر شد.

حالا بخش دوم این مصاحبه را ببینید:

*آقای اسداللهی! به نظر شما دانش شعری و موسیقیایی یک شاعر و سبک ساز باید چقدر باشد تا بتواند خروجی مناسبی برای جلسه ارائه دهد؟

موسیقی یک طرف قضیه است و سواد شعری هم یک طرف قضیه. برخی دوستان هستند که خیلی خوب ملودی می سازند اما کار شعرشان آنقدر ضعیف است که فقط با برداشت از شعرهای مختلف و تلفیق آن می توانند، یک شعر بنویسند، بنابراین آن کار فقط یک ملودی خوب دارد که چند هفته خوانده می شود و بعدا هم اصلا از آن حرفی به میان نمی آید، چون حرف هایش تکراری بوده و ماندگار نمی شود. البته گاهی هم شعر جوری است که به رغم ملودی خوب، اصلا هیچ پیام و مضمون خاصی در آن نیست و زود فراموش می شود. با این اوصاف واقعا مهم است که من شاعر مطالعه کنم و زبان شعری خودم را داشته باشم. درست است که گاهی سمت و سویی به شاعری خاص دارم اما این در شروع کار است و بالاخره بعد از مدتی باید حرف های خودم را بزنم. یک زمانی نزد حاج علی انسانی بودیم که یکی از دوستان شاعر ما شعری خواند و سپس همه به یکدیگر نگاه کردند! حاج علی گفت:" قشنگ این بود که همه حرف های شعر برای خودش بود، حتی اگر ضعیف بود..." به واقع یک شاعر باید با شعرخوانی و مطالعه مقتل، داستان و حتی رمان و غیره، هرچه بیشتر، زبانش را تقویت کند تا بتواند شعر را پرورش دهد. باید مضمون سازی و سوژه سازی داشته باشد، نگاه و زبان شعر را بهتر کند و در کنار این موارد، در بحث موسیقیایی شعر نیز کار کند تا این زبان شعر و اطلاعات موسیقیایی بتوانند مثل دوبال یک کبوتر، شاعر را به اهدافش برسانند. حاج اکبر ناظم بیش از 50 سال پیش نوحه خوانده که هنوز آن را در هیات می خوانیم، مردم آن را بلدند و زمزمه می کنند، مداحان گاها در هیات خود به آن نوحه توسل می کنند و در محرم، هیاتشان را با آن رنگین می کنند. همچنین شعرا برای آنکه حالشان بهتر شود، نوحه های حاج اکبر ناظم را برای خودشان می خوانند. پس شاعر باید نوعی شعر و موسیقی را بسازد که بتواند ماندگار شود.

*باتوجه به اعتقادی که به کیفیت شعر و موسیقی دارید، احتمالا خودتان همیشه و در تمام ایام سال برای این کار وقت می گذارید.

دقیقا همین طور است. من در طول سال همیشه درگیر کار هستم و خودم را محدود به محرم نمی کنم. حتی گاهی در فاطمیه هستیم و برای محرم شعر می گویم و شعر را کنار می گذارم تا در وقت مناسب آن را ارائه دهم. به واقع نمی شود جلوی ذهن را گرفت و آن را محدود به ایامی خاص کرد. من همیشه از سال قبل سعی می کنم به فکر سال بعد باشم، بنویسم و شعر را کنار بگذارم. گرچه یک شعر برای مداح خاصی گفته و کنار گذاشته نمی شود اما می توان تشخیص داد که مثلا این کار را کدام مداح بهتر می تواند بخواند، با زبان کدام مداح سازگارتر و از زبان کدام مداح برای مردم قابل انتقال تر است.

* در هیات های عرب زبان، رسم خوبی وجود دارد و آن هم این است که مداحان قبل از شروع، به شاعر و سازنده شعر اشاره می کنند. به نظر شما چرا در هیات های ما این اتفاق نمی افتد؟

چون شاعر هستم شاید بگویند برای خودم می گویم اما واقعا این موضوع وجود دارد. دوستان از اهل بیت می خوانند اما نامی از شاعر نمی برند و برای من هم جای سوال است؟ شاید برخی از آن ها با خود فکر می کنند اگر اسم شاعر را ببرند، آن شاعر معروف می شود اما مگر چه اشکالی دارد؟ بالاخره آن شاعر زحمت کشیده و بابت شعرش هم پولی نمی گیرد، حالا اگر او را بشناسند چه ایرادی دارد؟ چرا باید شاعر به جایی برسد که در فضای مجازی پست بگذارد و بنویسد به مداحی فلان مداح و به قلم حقیر؟ به نظر بنده این اتفاق شایسته و در شأن شاعر نیست. گاها به من هم می گویند این را در صفحه ات بگذار اما من با این کار مخالف هستم. گاهی پیش می آید که به خاطر رفاقت با فلان مداح، مداحیش را در صفحه خود گذاشته و نفست گرمی هم به او گفته ام اما این کار را فقط از بعد رفاقت و احترام کرده ام، نه اینکه بخواهم خودم را به عنوان شاعر آن کار معرفی کنم چون اصلا قشنگ نیست.

*پس معتقدید که شأن شاعر باید توسط خودش و مداحان حفظ شود؟

 بله. من معتقدم که اگر ما شعرا اگر بخواهیم دنبال این موضوع باشیم تا خودمان را به مردم معرفی کنیم و مردم بفهمند که فلان شعر فلان مداح را ما گفته ایم، اصلا آن شعر، چیزی که باید بشود، نمی شود و یا اگر هم بشود، بعد از یک مدت فراموش می شود و به خاطر نمی ماند؛ ما این موضوع را دیده و تجربه کرده ایم. به واقع شاعر خلوص و روحیات خاصی دارد، پس چرا مداحان نباید از شاعران اسم ببرند و شاعران را به چنین کاری وادارند؟ من معتقدم باید شاعران را معرفی کرد و از شهرت آن ها نترسید. خود من با اینکه شاعر هستم، گاهی در صفحه شخصی ام، شاعران دیگر را معرفی می کنم و ترسی هم از شهرت او ندارم؛ حالا یک مداح چرا باید از شهرت یک شاعر بترسد، درحالی که اصلا کارش با کار آن مداح فرق می کند؟ البته شاید بعضی از مداحان، پیش خود فکر می کنند که اگر شاعری معروف شود، شعرهایش را به مداحان دیگر می دهد اما این تفکر اصلا درست نیست.