توصیه‌ تربیتی امام رضا (ع)

عقیق:یکی از دغدغه‌ها مهم افراد متدین و مؤمن، شیوه دعوت اهالی خانواده به ویژه فرزندان به ارزش‌های الهی است. متأسفانه گاهی افراد با برخوردهای نسنجیده که البته برخاسته از یک نوع حس دلسوزی است، سعی دارند اطرافیان را دعوت به ارزش‌های دین کنند. این رفتار به طور حتم نتیجه معکوسی را به همراه خواهد داشت.

اما نسخه‌ای که خداوند در قرآن معرفی می‌کند،‌ نمایش زیبایی‌های اخلاقی و نرمی رفتار است، آنجا که وقتی می‌خواهد یکی از علت‌های موفقیت تبلیغی پیامبر (ص) را معرفی کند، در آیه159 سوره آل‌عمران می‌فرماید: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ‏ ...؛ [ اى پیامبر ] پس به مهر و رحمتى از سوى خدا با آنان نرم‌خو شدى و اگر درشت‌خو و سخت‌دل بودى از پیرامونت پراکنده مى‏‌شدند...». به این ترتیب خیلی از اوقات نیاز به دعوت زبانی نیست بلکه گاهی بروز یک رفتار نیکو بهترین روش تبلیغی محسوب می‌شود؛ چرا که افراد با اعمال‌شان نزد دیگران شناخته می‌شوند. در این باره روایت جالب توجهی از امام صادق (ع)‌ وجود دارد. ابن ابى یعفور می‌گوید امام صادق علیه‌السلام به من گفت «مردم را به غیر از زبانتان دعوت (به دین) کنید، تا سعى و کوشش و درستى و پرهیزگارى و خویشتن دارى را از شما مشاهده کنند؛ کُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ‏ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُمْ لِیَرَوْا مِنْکُمُ الِاجْتِهَادَ وَ الصِّدْقَ وَ الْوَرَعَ.»

امام رضا (ع) در روایتی یکی از این نوع روش‌های تبلیغی را به شیعیان خویش آموختند. ایشان ضمن بیان یکسری از توصیه‌های رفتاری، فرمودند: «در هر جمعه براى خانواده خود از میوه و گوشت چیزى تحفه ببرید تا به آمدن روز جمعه شادمان شوند؛ أَطْرِفُوا أَهَالِیَکُمْ‏ فِی کُلِّ جُمُعَةٍ بِشَیْ‏ءٍ مِنَ الْفَاکِهَةِ وَ اللَّحْمِ حَتَّى یَفْرَحُوا بِالْجُمُعَة» (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏6، ص299) بنابراین شاد کردن خانواده در روز جمعه حتی با اندکی میوه یا گوشت ضمن اینکه روشی برای نمایش ارزش‎گذاری این روز در بین سایر ایام است، دعوت اهالی منزل با ارزشهای الهی را هم در پی خواهد داشت. در واقع افراد با کمی تفکر می‌توانند این دست از شیوه‌های تربیتی را کشف کنند، شیوه‌هایی که ضمن حفظ کرامت اطرافیان، هم برای خود فرد سازنده باشند و هم دیگران.