مداح بدون استاد مثل گیاه خودروست/ صله و هدیه صاحب مجلس نباید توقع مداح را بالا ببرد

مداح اهل بیت (ع) باید با سیره آنها همرنگ شود

مهمترین شاخصه یک ذاکر و ستایشگر اهل بیت (ع) چیست؟

شاخصه های متعددی برای یک ستایشگر اهل بیت (ع) می توان بر شمرد؛ اما بارزترین صفت برای یک مداح اهل بیت این است که در طول عمرش با سیره اهل بیت (ع) همرنگ شود.

برخی مادحین هستند که وقتی مردم به کسوت و قد و قامت شان نگاه می کنند، یاد اهل بیت (ع) می افتند و حالشان منقلب می شود. کار مداح، مداحی است و قاعدتاً باید با مدح اهل بیت مردم را منقلب کند؛ اما برخی آنقدر در سیره اهل بیت ذوب شدند که فقط نگاه به آنها، شور و حال عجیبی را در دل مخاطب به وجود می آورد. این فقط به این دلیل است که مداح اهل بیت دائماً متخلق به اخلاق اهل بیت بوده و دور از آنها نایستاده است.

مداح اهل بیت (ع) باید مراقب گفتار و کردار خود باشد

از دیگر شاخصه های یک ستایشگر اهل بیت این است؛ مداحی که می خواهد برنامه ای اجرا کند و مردم را یاد اهل بیت بیندازد، باید مواظب گفتار و کردار خود باشد. یک موقع جمله ای بر زبان نیاورد که چهره تابناک اهل بیت را مخدوش کند. ما باید مداح اهل بیت باشیم؛ نه اینکه حرفی بزنیم که مقام اهل بیت را تنزل بدهیم. این نوع حرف ها فردا کتک دارد و باید جوابگو باشیم. گریه کردن مردم به هر قیمتی هدف مادحین اهل بیت نیست؛ هدف ما باید شناساندن سیره واقعی اهل بیت باشد.

مداح اهل بیت (ع) بیش از همه باید دنبال آموختن باشد

امروز خیلی از جوانان و علاقه مندان به مداحی، فضای مجازی را استاد خود و ابزار یادگیری می دادند. شعری را از فضای مجازی پیدا می کنند، نوحه و روضه ای را به سبک خاصی می شنوند و همان را اجرا می کنند. در حالی که قدیمی ها آموختن در کنار یک استاد را مهم می دانستند. در مسیر ستایشگری و مداحی برای اهل بیت، استاد خوب چه اثری دارد؟

جمله ای هست که بزرگان فرمودند و آن این است که «هلاک می شود کسی که استاد درست و حسابی برای خودش پیدا و انتخاب نکند». اگر بنا باشد که کسی بدون استاد قدم در این مسیر بگذارد، مثل گیاه خودرویی است که چند صباحی عمر دارد و بعدش دیگر عمر و دوامی نخواهد داشت. به خاطر اینکه آموخته هایش را از منبع معتبر اخذ نکرده است. کسی که حکیم ارشادگری در زندگی داشته باشد، ماندگار است. مداح قبل از آنکه به فکر اجرای یک برنامه باشد، باید به فکر یادگرفتن باشد. آن هم یادگرفتن از مآخذ صحیح.‌ فضای مجازی شاید تا اندازه ای علم ما را بالا ببرد اما به هیچ وجه جای خالی یک استاد را در زندگی یک مداح پر نمی کند.

آنچه مجلس حسین (ع) را جلا می دهد، معنویت آن است

مهمترین شاخصه برای انتخاب یک استاد و راهنما در مسیر مداحی اهل بیت چیست؟

دستگاه سیدالشهداء یک دستگاه کاملا معنوی است. غیر از آنکه یک مداح باید هنرمند باشد تا بتواند محفوظات خود را در قالب الفاظ هنری به مردم عرضه کند تا فیض ببرند؛ فضای مجلس سیدالشهداء هم باید یک فضای معنوی باشد. پس کسی که می خواهد برای خود استادی انتخاب کند، در درجه اول باید معنویت استاد را در نظر آورد. قبل از آنکه شیفته صدای استاد بشود، باید شیفته حرف زدن و مقام معنوی او شود و بداند که از نظر معنوی آن استاد پرش می کند. فضای مجلس حسین با همه جاذبه ها، اگر بدون مسائل معنوی باشد، ارزشی ندارد. آنچه مجلس حسین (ع) را جلا می دهد، معنویت آن است. پس مداحی که بخواهد استاد انتخاب کند، اول باید جنبه معنوی او را احراز کند. استاد خوب باید به لحاظ معنوی پر بار باشد و تنها اندوخته اش مسائل ظاهری، شعر و صدایش نباشد. به معنای واقعی باید دستش به دامن اهل بیت علیهم السلام باشد.

مجلس امام حسین، کنسرت موسیقی نیست

 می گویند میکروفون خیلی جاذبه دارد. برای اینکه شهوت و حب این دیده و شنیده شدن ما را نگیرد، چه کنیم؟ اخلاص را چطور در خود ایجاد کنیم؟

مسئله معنویت به هیچ عنوان جدا از اخلاص نیست. اخلاص بدون معنویت نداریم؛ معنویت اگر باشد، اخلاص هم می آید. مادحین باید این را نصب العین خود کنند که اگر در کار، گفتار، کردار و تعامل با مردم در مجلس حسین اخلاص نداشته باشند، به جایی نمی رسند. فضای مجلس حسین خدای ناکرده کنسرت نیست که خواننده به صدایش متکی باشد. مجلس سیدالشهداء آکنده از مسائل معنوی است که سرلوحه اش اخلاص است. حاج حسن جهازچی در تبریز کسی بود که همه قبولش داشتند؛ مخلص بود و برخی می گویند او مجتهد مداحان بود. یک مجلس او بدون اشک چشم خودش برگزار نمی شد؛ اول خود گریه می کرد و بعد مستمع. یکبار از او می پرسند از کجا بفهمیم که سیدالشهداء به ما عنایت دارد؟ گفت موقعی که مداح هم لباس تو برنامه اجرا کرد و مجلسش گرفت و مردم خیلی حال کردند، به دلت رجوع کن ببین خوشحالی یا ناراحت. خوشحالی از رونق مجلس حسین یا نه؟ اگر خوشحالی نظر عنایت امام را داری، در غیر این صورت بدان که خسران زده هستی و باید یک بازبینی کلی در اعمالت کنی.

گریه بر حسین (ع) باید توام با معرفت باشد

بعضی هیئت های ما امروز، به جای اینکه محل تزکیه نفس باشد، محل تخلیه احساس است. فرد به جای اینکه معرفت کسب کند؛ فقط به فکر عکس گذاشتن در صفحه اینستاگرام است.

اشکال از ماست؛ مجلس امام حسین (ع) عیب ندارد. من مداح نمی توانم امام را آن طور که باید معرفی کنم؛ عیب از من است. متاسفانه این طور وانمود شده است که مجلس خوب عزاداری، جایی است که ناله و نوحه و گریه در آن زیاد باشد. این کاملاً مغایر با آموخته های ماست. گریه بر حضرت سیدالشهدا و مصیبت اهل بیت (ع) خیلی خوب است، اما گریه توام با معرفت و شناخت مکتب اهل بیت. متاسفانه برخی از حسین (ع) فقط یک روز عاشورا را ترسیم می کنند؛ در حالی که همه مدت عمر آن حضرت پر از درس و معرفت زندگی است. اگر مکارم اخلاق ایشان در این مجالس گفته نشود، من یقین دارم که این مجالس خالی از روح است و فقط به پوسته توجه کردیم و دنبال عمق آن نرفتیم.

به جای احساسات، عقل مخاطب را تحریک کنیم

برخی از ما هیئتی ها فقط و فقط احساسات مردم را تحریک می کنیم. خوش به حال کسانی که عقل مردم را تحریک می‌کنند و به آن تلنگر می‌زنند. تحریک احساسات فقط به ساعتی بند است؛ اما عقل ها اگر به حرکت درآیند، انسان را به حرکت در می آورند. امامان ما می گویند که خیلی از خوانندگان قرآن هستند که لعنت می شوند، چون فقط به خواندن و تلاوت آیات توجه و اکتفا کردند، به آن عمل نکردند. البته در برخی تفاسیر آمده که این شامل افرادی است که منکر ولایت امیرالمومنین (ع) هستند. بعضی از مداحان هم هستند که موقع نوحه خوانی اهل بیت آنها را لعنت می کنند. چون برخی حرف ها را می زنند که نه تنها شایسته اهل بیت نیست و نه تنها چهره آنها را مشوه می کنند بلکه ضربه به اعتقادات مردم می زنند. برخی برای اینکه مجلسشان را گرم کنند و اشک بیشتری بگیرند، دروغ هایی به اهل بیت می بندند. ما باید برای این حرفها پاسخگو باشیم.

مجلس امام حسین فقط گریه و ناله نیست

مباحث سیاسی را باید در این مجالس بیان کنیم یا نه؟ اگر آری چگونه و با چه بیانی؟

برخی می گویند که اینجا مجلس گریه و راز و نیاز با اهل بیت است، پس از بیان مسائل سیاسی پرهیز کنیم. این به نظر من کاملا غلط است. جمله ای هست در زیارت جامعه کبیره که می گوید «ای اهل بیت شما سیاستمدارترین مردم و انسان های روزگارتان هستید». پس سیاست به خودی خود چیز بدی نیست. انسانی که پیرو مکتب اهل بیت است، باید در همه جا از آنها تاسی کند.‌ اگر بنا بود حسین (ع) در سیاست زمان خود دخالت نکند، یزیدیان کاری به کارش نداشتند. اینکه در یک شب والی مدینه حضرت را مخیر کرد که یا سر از بدنت جدا می کنم یا بیعت با یزید را قبول می کنی و حضرت قبول نکرد و نصف شب از مدینه با اهل بیت خارج شد؛ نشان می دهد که حضرت سیدالشهدا با مسائل سیاسی زمان خود آشنا بود و از آنها کناره‌گیری نکرد. اما چگونگی بیان و عنوان این مسائل سیاسی مهم است.

با بیان نادرست مسائل سیاسی، تفرقه افکنی نکنیم

ما باید با یکدیگر برادر باشیم. خدای ناکرده موجب تفرق بین یک جمع دلسوخته و طالب مکتب اهل بیت نشویم. ما باید روشنگری کنیم؛ برخی جریانات سیاسی نه سیاسی که جریانات خبیثند و دستاویز دشمن. باید چهره آنها را به مردم بشناسانیم که دنبال چه اهدافی هستند. یک نکته را هم بگویم، ما گاهی فکر می کنیم برخی کارها را خودمان انجام می دهیم. خدا بیامرزد، پدرم می گفت اگر نظر عنایت حضرت حق نباشد، من جوی بین دو چهارپا را نمی توانم تقسیم کنم.

امروز بیشتر جوانان که از مکتب سیدالشهدا چیزی نمی دانند، به مجالس عزاداری خط می دهند!

این روزها در بسیاری از مجالس اهل بیت می بینیم که منبر کمرنگ شده و همه برای نوحه، روضه و شور آخر مجلس سر و دست می شکنند. نظر شما چیست؟

متاسفانه خط مشی این مجالس را جوانانی پایه ریزی می کنند که از مکتب داری سید الشهدا هیچ نمی دانند. جوانانی که فقط دنبال شور و حال و های و هوی هستند. اگر بنا شود که مجالس اهل بیت (ع) خالی از گفتار معارف آنها باشد، من فکر می کنم اهمیت چندانی ندارد. مجالسی که بدون گفتن معارف باشد و فقط به یک مداحی و روضه و گریه و شور بسنده شود، یقین داشته باشید که ارزش ندارد. امام صادق گفتند خدا رحمت کند کسی را که احیای امر ما می کند. این احیای امر محمد کردن به بیان معارف است. معرفی چهره بسیار تابناک اهل بیت زمانی میسر می شود که پرده را کنار بزنیم و از سیره اهل بیت بگوییم. چطور زندگی کردن و تعامل آنها با مردم را بگوییم نه فقط مصائب آنها را. در زیارت جامعه کبیره منقول از امام هادی می خوانیم که اهل بیت و امامان معصوم ما منتهی الحلم هستند؛ یعنی نهایت صبر و شکیبایی. ما که اینقدر این ادعیه را می خوانیم باید معرفتش را هم پیدا کنیم.

صله و هدیه صاحب مجلس نباید توقع مداح را بالا ببرد

در پایان اگر نکته ای باقی مانده، بفرمایید.

مادحین عزیز توجه داشته باشند که فضای مجالس امام حسین (ع) باید معنوی باشد. هرچه مداح اهل بیت با اخلاص و معنویت بیشتر پیوند داشته باشد، کارایی مجلسش بیشتر است. مداح سیدالشهدا، امام حسین (ع) را به پول نمی فروشد.‌ بله، ممکن است برخی از لحاظ گذران زندگی دچار تنگی معیشت شده باشند و صاحب مجلس به آنها هدیه و صله بدهد؛ اما این نباید باعث شود، توقع و انتظار آقایان مداح بالا برود. آن هم تا حدی که تا مشخص نشود چقدر صله می دهند، برای مداحی به مجلس نرود! خدا بیامرزد پدرم می گفت اینها کفریات دستگاه سیدالشهداء است. سیدالشهدا از اینها اصلا خبر نمی گیرد و به این مجالس نگاه نمی کند. همه باید مواظب باشیم که معنویت دستگاه حسینی را آلوده نکنیم.

گفتگو از علی بشیری

تنظیم از مریم محمدی

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان