آیا برگزاری «ایام محسنیه» بدعت است

 عقیق: در روز های ابتدایی ماه ربیع الاول  شبهاتی در فضای مجازی مطرح می شود  از جمله اینکه آیا ایامی به نام «ایام محسنیه» وجود دارد، آیا باید این ایام را به سوگواری و عزاداری پرداخت، آیا کسانی که قائل به ایام محسنیه هستند بدعت‌گذاری کرده‌اند و...

برای بررسی این موضوع بر آن شدیم به دیدگاه اجمالی موافقان و مخالفان »ایام محسنیه» می‌پردازیم و نتیجه‌گیری اصلی را به مخاطبان گرامی واگذار می‌کنیم.

*موافقان: شهادت حضرت محسن(ع) در منابع شیعه و سنی نقل شده است

موافقان برگزاری ایام محسنیه اعتقاد دارند که به علت صدماتی که حضرت زهرا(ع) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) از 28 صفر دیدند و جنین شش ماهه ایشان در اثر ضربات وارده به پهلو سقط شد، بنابراین باید به عزاداری پرداخت، به همین منظور حد فاصل 28 ماه صفر تا 8 ربیع‌الاول را ‌به نام «ایام حسنیه» هیأت می‌گیرند.

برخی از این افراد به فرازی از خطبه 27 نهج البلاغه امام علی(ع) خطاب به اهل کوفه استناد می‌کنند که فرمود: «وَ لَقَدْ بَلَغَنِی أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ کَانَ یدْخُلُ عَلَى الْمَرْأَةِ الْمُسْلِمَةِ وَ الأُخْرَى الْمُعَاهِدَةِ فَینْتَزِعُ حِجْلَهَا وَ قُلُبَهَا وَ قَلائِدَهَا وَ رُعُثَهَا مَا تَمْتَنِعُ مِنْهُ إِلَّا بِالاسْتِرْجَاعِ وَ الاسْتِرْحَامِ ثُمَّ انْصَرَفُوا وَافِرِینَ مَا نَالَ رَجُلا مِنْهُمْ کَلْمٌ وَ لا أُرِیقَ لَهُمْ دَمٌ فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً مَاتَ‏ مِنْ‏ بَعْدِ هَذَا أَسَفاً مَا کَانَ بِهِ مَلُوماً بَلْ کَانَ بِهِ عِنْدِی جَدِیراً»، به من خبر رسید که مردی از لشکر شام به خانه زن مسلمان و غیر مسلمان که در پناه حکومت اسلام بود وارد شد، و خلخال و دستبند و گردنبند و گوشواره‌های آن‌ها را به غارت برد، در حالی که هیچ وسیله‌‏ای برای دفاع، جز گریه و التماس کردن، نداشتند، آن حمله کنندگان با غنیمت فراوان رفتند بدون اینکه حتی یک نفر از آنان، زخمی بردارد و یا قطره خونی از آن‌ها ریخته شود، اگر برای این حادثه تلخ، مسلمانی از روی تاسف بمیرد، ملامت نخواهد شد و از نظر من سزاوار است.

با این وجود، اینکه ایام محسنیه تا چه اندازه مورد تأیید علما و بزرگان دینی باشد، باید از طریق دفاتر و استفتائات جست‌وجو کرد، اما قطع به یقین شهادت حضرت محسن(ع) مورد تأیید اکثر علماست، در ادامه به برخی از کتاب‌هایی اشاره می‌شود که به بیان ماجرای شهادت حضرت محسن(ع) پرداخته‌اند:

1- قاضی نُعمان مغربی، متوفی 363 هجری، الأُرجوزة المختارة: ص89-90.

2- محقّق اردبیلی نیز آن را آشکار و غیر قابل انکار دانسته است: رسالة اصول دین (هفده رساله)، ص306.

3- ابن ابی جمهور احسائی گفته است: ثقات آن را در کتب سیر و تاریخ آورده‌اند: المجلّی، ص434.

4- شیخ طوسی به اجماع و اتّفاق شیعه در این مورد تصریح کرده است: تلخیص الشّافی، ج3، ص156.

5- شیخ محمدحسین آل کاشف الغطاء اجماع و اتّفاق شیعه در این مورد تصریح نموده است: جنّة‌المأوی، ص 133.

6-  شیخ عبدالجلیل قزوینی رازی، متوفّی 560 هجری: کتب شیعه و سنّی بر نقل آن (شهادت محسن بن علی)، اتّفاق دارند: کتاب النّقض، ص317 و در الارشاد شیخ مفید، «اللهوف» سید بن طاووس...

همچنین هجوم به خانه وحی و هتک حرمت دختر پیامبر اکرم(ص) در معتبرترین منابع اهل سنت مانند المصنف تألیف ابن ابی شیبه استاد بخاری، ج8، ص490، شماره4549، انساب الاشراف، تألیف بلاذری، ج1، ص586، الإمامه و السیاسه، تألیف ابن قتیبه(213-276)، ج2، ص13012، تاریخ طبری، تألیف طبری(224-310)، ج2، ص443، اسیتعاب، تألیف ابن عبدالبر، (368-463) ج3، ص972 آمده است.

*مخالفان:‌ ایام محسنیه در آثار متقدم شیعی نیامده است

از دیدگاهی دیگر مخالفان معتقد هستند که در منابع قدیمی تشیع روایاتی مبنی بر بزرگداشت ایام محسنیه نقل نشده و تنها در منابع متأخر از 200 تا 300 سال پیش تا کنون مطرح شده است و با توجه به اینکه ماه ربیع‌الاول ماه شادی و سرور اهل بیت است که در روز نهم آن سالروز آغاز امامت ححضرت ولیعصر(عج) و روز هفدهم هم سالروز ولادت آخرین پیامبر الهی(ص) و ذریه پاکش حضرت امام جعفر صادق(ع) است، باید در این ماه به شادی پرداخت.

همچنین این دسته به برخی بیانات مقام معظم رهبری استناد می‌کنند که معظم‌له می‌فرماید: «ایجاد اختلاف میان شیعه و سنی چه در سطح جهان اسلام و چه در داخل ایران، خط استراتژیک بیگانگان بوده است» و «تفرقه‌افکنی میان شیعه و سنی ابزار همیشگی دشمنان اسلام بوده است».

*نتیجه‌گیری:

البته آنچه در نوع نگاه اول به بزرگداشت ایام محسنیه باید بدان توجه کرد، برداشت عقلی و ذوقی به این مسأله است،‌ چنانچه این روزها برای بزرگداشت برخی افراد چه دانشمند و عالم هر سال مراسم بزرگداشتی برگزار می‌شود، مانند روز برزگداشت شیخ مفید، علامه حلی، ابوعلی سینا و...، پس پاسداشت این واقعه و مصیبت‌هایی که بر حضرت زهرا(س) رخ داده است، خللی بر دین وارد نمی‌کند و نمی‌توان گفت بدعتی در این ماجرا صورت گرفته است، بر این اساس انجام کارهایی نظیر عزاداری در اوقات غیر مرسوم اگر به نوعی استناد به دین و یا متون دینی داده نشود و تنها به عنوان عرض ارادت به ساحت بزرگان دین انجام شود، هیچ منعی ندارد و بدعت محسوب نمی‌شود، اما با این وجود، توجه به شرایط کنونی جهان اسلام و دقت ویژه به مسأله وحدت می‌تواند راه‌های دیگری را پیش روی ما قرار دهد.