ادب و آداب مسجد در بیان امام صادق

این مکان به قدری نزد خداوند متعال جایگاه دارد که پیامبر(ص) و اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) احکام و آداب شرعی و رفتاری مشخصی را برای آن وضع کرده‌اند. این آداب و احکام هم در رساله‌های شرعی و هم در کتب روایی متقدم و متأخر دیده می‌شود؛ لذا ضروری است هر فرد مسلمانی که خداوند توفیق حضور در مسجد را به او عطا کرده است، با این موارد آشنا شود. مهم‌ترین فایده‌ای که از مطالعه آداب و احکام مسجد حاصل می‌شود، حفظ حریم خدایی و به دنبال آن افزایش حضور قلب برای ادای عبادات شرعی در این مکان مقدس است.

بیشتر بخوانید:مکانی که نزد امام علی(ع) از بهشت بهتر است

به عنوان نمونه امام صادق(ع) در یک روایت با اشاره به حفظ آداب باطنی مسجد فرمود: 

«هر گاه به درب مسجد رسیدى پس متوجه باش که تو به درگاه سلطان بزرگى رسیده‌‏اى، و به بساط او پاى نمى‏‌گذارند مگر آنان که طاهر باشند، و براى مجلس و مجالست او اذن داده نمى‏‌شود مگر کسى که درست کردار و راستگو باشد؛
إِذَا بَلَغْتَ‏ بَابَ‏ الْمَسْجِدِ فَاعْلَمْ أَنَّکَ قَدْ قَصَدْتَ بَابَ مَلِکٍ‏ عَظِیمٍ‏ لَا یَطَأُ بِسَاطَهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ وَ لَا یُؤْذَنُ لِمُجَالَسَتِهِ إِلَّا الصِّدِّیقُون‏

پس هنگام ورود به پیشگاه با عظمت سلطان، مراقب خود بوده و از هیبت و جلال او خود را حفظ کن و متوجه باش که تو اگر در انجام آداب و وظائف لازم کوتاهى کنى، در مورد خطر بزرگى هستى. و بدان که خداوند متعال قادر است به هر طورى که خواست از عدل و فضل خود با تو معامله کند.
فَهَبِ الْقَدُومَ إِلَى بِسَاطِ هَیْبَةِ الْمَلِکِ فَإِنَّکَ عَلَى خَطَرٍ عَظِیمٍ إِنْ غَفَلْتَ فَاعْلَمْ أَنَّهُ قَادِرٌ عَلَى مَا یَشَاءُ مِنَ الْعَدْلِ وَ الْفَضْلِ مَعَکَ وَ بِک‏

پس اگر به موجب فضل و رحمت خود با تو مهربانى و عطوفت کرد، البته طاعت کمى را از تو قبول کرده است؛ و در مقابلِ عمل کمی، جزاى کثیر و اجر زیاد به تو عطا مى‏‌کند. و اگر بخواهد موافق عدل با تو رفتار کرده، و در خواست صدق و اخلاص در اعمال از تو بکند در این صورت تو محجوب و از پیشگاه جلال او مردود خواهى شد، اگر چه اعمال تو زیاد باشد، و خداوند متعال آنچه را که بخواهد بجا خواهد آورد.
فَإِنْ عَطَفَ عَلَیْکَ بِرَحْمَتِهِ وَ فَضْلِهِ قَبِلَ مِنْکَ یَسِیرَ الطَّاعَةِ وَ أَجْزَلَ لَکَ عَلَیْهَا ثَوَاباً کَثِیراً وَ إِنْ طَالَبَکَ بِاسْتِحْقَاقِ الصِّدْقِ وَ الْإِخْلَاصِ عَدْلًا بِکَ حَجَبَکَ وَ رَدَّ طَاعَتَکَ وَ إِنْ کَثُرَتْ وَ هُوَ فَعَّالٌ لِمَا یُرِیدُ

و در این هنگام به تقصیر و عجز و فقر و انکسار خود متوجه شده و اعتراف کن، زیرا تو مى‏‌خواهى بر بساط سلطان بزرگى قدم گذاشته و در پیش روى و مقابل او مشغول عبادت گشته و با او انس بگیرى.»
وَ اعْتَرِفْ بِعَجْزِکَ وَ تَقْصِیرِکَ وَ انْکِسَارِکَ‏ وَ فَقْرِکَ بَیْنَ یَدَیْهِ فَإِنَّکَ قَدْ تَوَجَّهْتَ لِلْعِبَادَةِ لَهُ وَ الْمُؤَانَسَةِ بِهِ.