۰۵ آذر ۱۴۰۳ ۲۴ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۵۷ : ۱۳
شرح دعای روز بیست و هشتم ماه رمضان
ای خدا! دراین روز بهره مرا از مستحبات و نمازهای نافله وافر قرار ده و به حاضر و آماده ساختن مسائل درحقم کرم فرما و وسیله مرا بین وسایل واسباب به سوی حضرتت نزدیک ساز.
عقیق: شرح دعای روز بیست و هشتم ماه مبارک رمضان به قلم حسین محمدی فام نویسنده کتاب «تاآسمان» را در ادامه می خوانید؛
اَللّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فیهِ مِنَ النَّوافِلِ، وَ أَکْرِمنی فیهِ بِإِحْضارِ الْمَسائِلِ، وَ قَرِّبْ فیهِ وَسِیلَتی إلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسائِلِ یا مَنْ لا یَشْغَلُهُ إِلحْاحُ المُلِحِّینَ.
ای خدا! دراین روز بهره مرا از مستحبات و نمازهای نافله وافر قرار ده و به حاضر و آماده ساختن مسائل درحقم کرم فرما و وسیله مرا بین وسایل واسباب به سوی حضرتت نزدیک ساز ، ای خدایی که سماجت والحاح بندگان ترا (از کار لطف وبخشش) باز نخواهد داشت.
از آنجا که دعای این روز با درخواست بهره مندی از مستحبات و نوافل آغاز می شود در شرح آن به بحث اعمال مستحبی و نمازهای نافله می‌پردازیم:
علمای دین، حالات ما را در مقابل انجام اعمال به پنج حالت تقسیم کرده‌اند که از آنها به احکام خمسه تعبیر می‌شود؛ یعنی ما در مقابل انجام هر عمل یکی از این پنج حالت را داریم:
۱- واجب: انجام دادن آن اجر دارد و انجام ندادن آن مجازات دارد.
۲- حرام: انجام دادن آن مجازات دارد ولی انجام ندادن آن اجر دارد.
۳- مستحب: انجام دادن آن اجر دارد ولی انجام ندادن آن مجازات ندارد.
۴- مکروه: انجام ندادن آن اجر دارد ولی انجام دادن آن مجازات ندارد.
۵- مباح (جایز): انجام دادن یا ندادن آن برابر است و نه اجردارد و نه مجازات.
اعمال مستحبی که انجام دادن آنها اجر الهی دارد دارای شاخه‌های گوناگون و فراوانی هستند که شمارش آنها دور از ذهن می‌نماید؛ اعمال مستحبی به نمازهای مستحبی، روزه‌های مستحبی، دعاهای مستحبی و... تقسیم می‌شوند که هر کدام مصادیق فراوانی دارند؛ برای مثال در بسیاری از روزهای سال، روزه گرفتن مستحب است و یا در بسیاری از شب‌های سال، نمازهای مستحبی وارد شده که به تفصیل در کتاب‌های گوناگون شرح داده شده اند.
نافله به طور عام به کارهای مستحبی و به طور خاص به نمازهای مستحبی گفته می‌شود؛ لذا نمازهایی در طول شبانه‌روز توصیه شده اند که مکمل نمازهای واجب هستند و به آنها نوافل می‌گویند، مثلا نماز ظهر، نافله ظهر دارد و نماز مغرب، نافله مغرب و ... .
شرح نوافل را می‌توان از رساله‌های عملیه مراجع عظام تقلید آموخت و آنها را در کنار نمازهای واجب بپاداشت؛ در همین خصوص نماز شب را نیز نافله شب می‌نامند که مهم‌ترین نماز نافله و دارای آثار و برکات بسیار زیادی است.
حال در این بخش به بررسی جایگاه نمازهای نافله در روایات و احادیث می‌پردازیم:
امام کاظم (ع)فرمودند: نمازهای نافله، وسیله تقرب مؤمنان به خداست.[۱]
و امام باقر (ع)درباره آیه الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ[۲] ؛ آنان که بر نمازهایشان مداومت می‌ورزند فرمودند: منظور نماز نافله است.[۳]
و در جای دیگر خداوند به حضرت عیسی فرمود: ... با نافله‌ها به من نزدیک شو و به من توکل کن تا ترا کفایت کنم... [۴]
روایتی که می خواهیم در اینجا نقل کنیم به حدیث قرب نوافل معروف است و از مهم‌ترین روایات در باب اهمیت نوافل است:
پیامبر خدا(ص) [در شبی که به آسمان برده شد] گفت: پروردگارا! حال مومن نزد تو چون است؟ فرمود: ای محمد!... هیچ بنده‌ای از بندگانم با چیزی که نزد من محبوب‌تر باشد از آنچه بر او واجب کرده‌ام، به من نزدیک نشد؛همانا او با نمازنافله به من نزدیک می‌شود تا جایی که دوستدار او می‌شوم؛پس چون دوستش بدارم، آن گاه گوش او شَوَم که بدان بشنود و چشم او شَوَم که بدان ببیند و زبان او شَوَم که با آن سخن بگوید و دست او شَوَم که با آن ضربه زند؛اگر مرا بخواند پاسخش دهم و اگر از من خواهشی کند، خواهشش را برآورم.[۵]
آری، این روایت اوج اهمیت نوافل را می‌رساند که با مداومت بر انجام آنها می‌توان تا مقامات بلند عرفانی پرواز کرد.
پی نوشت:
[۱] بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۰۸
[۲] سوره مبارکه معارج ، آیه ۲۳
[۳] الکافی، ج ۳، ص۲۷۰
[۴] میزان الحکمه، ح ۲۱۷۱۳
[۵] الکافی، ج ۲، ص ۳۵۲
منبع:مهر
اَللّهُمَّ وَفِّرْ حَظِّی فیهِ مِنَ النَّوافِلِ، وَ أَکْرِمنی فیهِ بِإِحْضارِ الْمَسائِلِ، وَ قَرِّبْ فیهِ وَسِیلَتی إلَیْکَ مِنْ بَیْنِ الْوَسائِلِ یا مَنْ لا یَشْغَلُهُ إِلحْاحُ المُلِحِّینَ.
ای خدا! دراین روز بهره مرا از مستحبات و نمازهای نافله وافر قرار ده و به حاضر و آماده ساختن مسائل درحقم کرم فرما و وسیله مرا بین وسایل واسباب به سوی حضرتت نزدیک ساز ، ای خدایی که سماجت والحاح بندگان ترا (از کار لطف وبخشش) باز نخواهد داشت.
از آنجا که دعای این روز با درخواست بهره مندی از مستحبات و نوافل آغاز می شود در شرح آن به بحث اعمال مستحبی و نمازهای نافله می‌پردازیم:
علمای دین، حالات ما را در مقابل انجام اعمال به پنج حالت تقسیم کرده‌اند که از آنها به احکام خمسه تعبیر می‌شود؛ یعنی ما در مقابل انجام هر عمل یکی از این پنج حالت را داریم:
۱- واجب: انجام دادن آن اجر دارد و انجام ندادن آن مجازات دارد.
۲- حرام: انجام دادن آن مجازات دارد ولی انجام ندادن آن اجر دارد.
۳- مستحب: انجام دادن آن اجر دارد ولی انجام ندادن آن مجازات ندارد.
۴- مکروه: انجام ندادن آن اجر دارد ولی انجام دادن آن مجازات ندارد.
۵- مباح (جایز): انجام دادن یا ندادن آن برابر است و نه اجردارد و نه مجازات.
اعمال مستحبی که انجام دادن آنها اجر الهی دارد دارای شاخه‌های گوناگون و فراوانی هستند که شمارش آنها دور از ذهن می‌نماید؛ اعمال مستحبی به نمازهای مستحبی، روزه‌های مستحبی، دعاهای مستحبی و... تقسیم می‌شوند که هر کدام مصادیق فراوانی دارند؛ برای مثال در بسیاری از روزهای سال، روزه گرفتن مستحب است و یا در بسیاری از شب‌های سال، نمازهای مستحبی وارد شده که به تفصیل در کتاب‌های گوناگون شرح داده شده اند.
نافله به طور عام به کارهای مستحبی و به طور خاص به نمازهای مستحبی گفته می‌شود؛ لذا نمازهایی در طول شبانه‌روز توصیه شده اند که مکمل نمازهای واجب هستند و به آنها نوافل می‌گویند، مثلا نماز ظهر، نافله ظهر دارد و نماز مغرب، نافله مغرب و ... .
شرح نوافل را می‌توان از رساله‌های عملیه مراجع عظام تقلید آموخت و آنها را در کنار نمازهای واجب بپاداشت؛ در همین خصوص نماز شب را نیز نافله شب می‌نامند که مهم‌ترین نماز نافله و دارای آثار و برکات بسیار زیادی است.
حال در این بخش به بررسی جایگاه نمازهای نافله در روایات و احادیث می‌پردازیم:
امام کاظم (ع)فرمودند: نمازهای نافله، وسیله تقرب مؤمنان به خداست.[۱]
و امام باقر (ع)درباره آیه الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ[۲] ؛ آنان که بر نمازهایشان مداومت می‌ورزند فرمودند: منظور نماز نافله است.[۳]
و در جای دیگر خداوند به حضرت عیسی فرمود: ... با نافله‌ها به من نزدیک شو و به من توکل کن تا ترا کفایت کنم... [۴]
روایتی که می خواهیم در اینجا نقل کنیم به حدیث قرب نوافل معروف است و از مهم‌ترین روایات در باب اهمیت نوافل است:
پیامبر خدا(ص) [در شبی که به آسمان برده شد] گفت: پروردگارا! حال مومن نزد تو چون است؟ فرمود: ای محمد!... هیچ بنده‌ای از بندگانم با چیزی که نزد من محبوب‌تر باشد از آنچه بر او واجب کرده‌ام، به من نزدیک نشد؛همانا او با نمازنافله به من نزدیک می‌شود تا جایی که دوستدار او می‌شوم؛پس چون دوستش بدارم، آن گاه گوش او شَوَم که بدان بشنود و چشم او شَوَم که بدان ببیند و زبان او شَوَم که با آن سخن بگوید و دست او شَوَم که با آن ضربه زند؛اگر مرا بخواند پاسخش دهم و اگر از من خواهشی کند، خواهشش را برآورم.[۵]
آری، این روایت اوج اهمیت نوافل را می‌رساند که با مداومت بر انجام آنها می‌توان تا مقامات بلند عرفانی پرواز کرد.
پی نوشت:
[۱] بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۰۸
[۲] سوره مبارکه معارج ، آیه ۲۳
[۳] الکافی، ج ۳، ص۲۷۰
[۴] میزان الحکمه، ح ۲۱۷۱۳
[۵] الکافی، ج ۲، ص ۳۵۲
منبع:مهر
گزارش خطا
