حرمت تعرض به حریم خصوصی مردم، مورد اتفاق همه علمای اسلام است

این فتوا می تواند لزوم پرداختن به فقه فضای مجازی را بیش از پیش نمایان کند که این فضا نیازمند بررسی های دقیق فقهی است و باید نظر اسلام در مورد وجوه مختلف آن و الزامات استفاده از آن تبیین شود.

یکی از این الزامات توجه به حریم خصوصی مردم در پیام رسان ها است که هرگونه تعرض به آن توسط رهبر انقلاب حرام اعلام شده است. برای تبیین بیشتر این موضوع با آیت الله ابوالقاسم علیدوست عضو جامعه مدرسین، رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفتگو کردیم.

آیت الله علیدوست در مورد مبنای حکم فقهی حرمت تعرض به حریم خصوصی مردم در پیام رسان ها گفت: حرمت ورود به حریم خصوصی مردم توسط هر نهاد یا شخصی قبل از اینکه شرعی باشد، امری عقلی است. لذا هم عقلا و هم آیات قرآن و هم روایاتی که از ائمه معصومین رسیده و هم ضرورت فقه و اتفاق علما بر این است که هیچ کس یا هیچ نهادی نمی تواند به حریم خصوصی مردم ورود پیدا کند، مگر در موارد استثنا که باید تحت قانون این اتفاق رخ دهد و یک استثنا به حساب می آید.

وی ادامه داد: بنابراین آنچه که گفته شده مورد اختلاف نیست و امر روشنی است که اختصاص به اسلام ندارد. اسلام چون تأکید زیادی بر هنجارهای اخلاقی دارد بر این موضوع هم تأکید ویژه ای کرده است.

این استاد حوزه علمیه گفت: قرآن صریحاً می فرماید «ولاتجسسوا» در زندگی مردم تجسس نکنید، در روایات هم داریم و حتی عرض کردم که مورد اتفاق همه علمای اسلام است و اختصاص به شیعه هم ندارد و همه مسلمانان این نظر را دارند.

وی افزود: ارزش های اخلاقی در اسلام مورد وفاق همه عقلاست. مثلاً همه دنیا بر ارزش علم آموزی و دانش تأکید می کنند ولی وقتی نوبت به اسلام می رسد به گونه ای بر این مباحث تاکید می کند که حتی الان هم می بینیم هنوز دنیا به آن مرحله نمی رسد. در مورد تجسس هم همینطور است و اسلام می گوید تجسس موجب عقاب می شود و این عقاب نه فقط در آخرت بلکه در دنیا هم خواهد بود و از گناهانی است که دامن شما را در این دنیا هم می گیرد. لذا تأکید بیشتری در اسلام بر این مسئله صورت گرفته است.

آیت الله علیدوست گفت: این فتوایی که توسط رهبری معظم انقلاب داده شد، مورد تأیید همه فقهای اسلام از صدر تا ذیل است و باید به عنوان باور نهادها و حاکمیت باشد. اینطور نباید باشد که حرفی زده شود ولی هر نهادی کار خود را انجام دهد و بعد هم دلخوش به توجیهی که انجام می دهد باشد. این اولین کاری است که باید صورت بگیرد. یعنی باید عمل به این فتوا به یک جریان تبدیل شود.

وی ادامه داد: نکته دوم برخورد با متخلفان است. ممکن است عده ای بر اساس منافع خود یا بر اساس برخی اعتقادات غلط خود، فکر می کنند وقتی یک هدف مقدسی دارند می توانند به حریم خصوصی مردم وارد شوند و یا ممکن است استثنائات را توسعه دهند، با این مسائل باید برخورد شود. نباید عده ای حاشیه امن داشته باشند و تخلف کنند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: نکته سوم که به نظر من خیلی مهم است این است که رسانه ها و حاکمیت، مردم را به این باور برسانند که امنیت آنها در این فضا و پیام رسان ها تامین می شود. عده ای از مردم که تعدادشان کم نیست چنین اطمینانی ندارند و خوف این را دارند که کنترل شوند و باید این مسأله امنیت در حریم خصوصی را به یک باور تبدیل کرد.