عقیق: وقتی از امامان(ع) سخن می گوییم، سخن از انسان های کامل، مظاهر تمام و کمال اسمای الهی، موجودات متاله و کلمات ربانی تاماتی است که سرمشق بشریت هستند. از این رو، سخن گفتن از ایشان بسیار دشوار می شود، چرا که هریک از آنان مصداق این کلام پیامبر(ص) خطاب به حضرت امیرمؤمنان علی(ع) هستند که فرموده است: یا علی لایعرفک الاالله و انا؛ ای علی تو را جز خدا و من نشناخت.

امام موسی بن جعفرالکاظم(ع) یکی از این تجلیات نور محمدی(ص) است که با توجه به شرایط زمانی و مکانی، سنت ها و سیره های خاصی را برای سرمشق قرار دادن بشریت بیان کرده است تا مردم در صراط مستقیم ایشان و با پیروی از سنت و سیره آن بزرگوار، متاله، ربانی و محبوب خدا شوند. در ادامه به گفتاری از دیگران در مورد ایشان می پردازیم:

1_گفتار هارون الرشيد:

 هارون الرشید كه از سرسخت ترين دشمنان و بدخواهان امام موسى بن جعفر(ع) بود به مناقب و فضائل آن بزرگوار اعتراف و اقرار نموده است و فضيلت واقعى آنست كه دشمن بر آن اعتراف كند. مأمون نقل مى كند: امام موسی بن جعفر(ع) در مدینه وقتی پیش پدرم تشریف آوردند. پدرم خیلی مؤدبانه باو احترام و تکریم کرد.

شب هنگام در خلوت از پدرم پرسيدم: اين مرد كه امروز اين همه از تو حرمت و محبت ديد چه كسى بود؟ اين چه كسى بود كه تو او را بر مسند خود بالاى دست خويش نشانده بودى؟ پدرم هارون گفت: " هذا امام الناس وحجة الله على خلقه " او پيشواى حقيقى مردم و حجت خداوند در ميان آنان است. از حيرت به تعجب افتادم. گفتم: پدر مگر مقام پيشوائى ويژه ی تو نيست؟ مگر تو پيشواى مردم و حجت خدا بر خلق نيستى؟ پدرم با اندكى مهربانى و محبت گفت: اين عموى تو كه امروز او را ديدى از همه كس به مقام امامت و پيشوايى سزاوارتر است و من او را از همه مردم شايسته تر مى شناسم با اين همه اگر ببينم كوچك ترين جنبشى بر ضد من آغاز كند با يك ضربه شمشير سرش را از پيكرش جدا مى سازم و اگر چشم خود من هم باشد آن را از حدقه بيرون مى آورم! چون حکومت و ریاست عقیم و نازا است و سیاست پدر و مادرنمی شناسد.(1)

2_ ابن جوزی در این باره می نویسد:

«موسی بن جعفر(ع) «عبد صالح» و بنده ی شایسته الهی نامیده می شد. او بردبار و حلیم و بزرگوار بود هنگامی که از فردی به او اذیت می رسید در مقابل آن با فرستادن مال به او احسان می نمود.(2)

3_ خیر الدین زرکلی:

خیر الدین زرکلی دمشقی ادیب و شرح حال نویس معروف در کتاب الاعلام می نویسند:

« او یکی از سادات بنی هاشم می باشد. عابدترین مردم عصر خود و یکی از دانشمندان پرفیض وجود اسلامی بود.»(3)

4_ ابن صباغ علی بن محمد مالکی:

ابن صباغ در کتاب« الفصول المهمه» گوید: مناقب و کرامات روشن و فضائل و صفات درخشان او گواهی می دهند که او به عالیترین اوج شرف نائل آمده است و به بلند ترین مزایای آن رسیده است.قله های شامخ سیادت و بزرگواری در برابر او خوار و پست گرده او زیر پای او قرار گرفته اند. او در میان غنائم و اندوخته هی مجد و عظمت قرمان رانده است و از برگزیده های آنها اختیار نموده است.

5_ محمد امین غالب:

محمد امین غالب در کتاب «تاریخ العلوبین» می گوید:

علویان از شخصیت بزرگواری پیروی می کردند که در علم و تقوی شهرت به سزائی داشت به حدی که مردم او را « بنده شایسته» می نامیدند و به عنوان تشبیه به « موسی بن عمران» که در قرآن _ ذکرش رفته است و به او مرد صالح نیز لقب می دادند. او مردی کریم و بزرگوار و در سخاوت و بخشش معروف بود.(4)

6_ ابن حجر میثمی:

او در کتاب « الواعق المحرقه» گوید: موسی کاظم(ع) از نظر علم و فضیلت و کمال وارث شایسته ی پدر بود به علت گذشت و عفو او «کاظم» نامیده شد _ در بین مردم عراق معروف به « باب قضاء الحوائج عند الله» است. او عابدترین، داناترین و سخی ترین مردم عصر خود بود.(5)

7_ شبلنجی:

شبلنجی در کتاب« نورالابصار» می گوید:

« برخی از اهل علم گفته اند که امام کاظم پیشوای جلیل القدر و حجت داناست که شب را تا صبح به عبادت _ و روز را به روزه پرودگار مشغول بود و به علت عفو و بخشش بسیارش« کاظم» نامیده شده و در میان مردم عراق به «باب الحوائج» شهرت دارد.(6)

8_خطیب بغدادی:

او در کتاب « تاریخ بغداد» می گوید:

«... امام موسی سخاوتمند و بزرگوار بود هنگامی که از کسی اذیت و ناراحتی به او می رسید کیسه ی طلا به او می فرستاد که معمولاً محتوی هزار دینار بود او کیسه های بخشش خود را دویست، سیصد، چهار صد دینار ترتیب می داد و در میان مستمندان مدینه تقسیم می نمود. معروف بود که کیسه های بخشش موسی بن جعفر(ع) فرد را غنی و بی نیاز می سازد...»(7)

اینها نمونه هائی از گفتار دانشمندان اهل سنت و برخی دیگر از صاحبنظران اجتماعی بود که به طور اختصار به نقل قسمتی از آنها اکتفا گردید که از مجموع گفتارهای آنان مستفاد گردید که امام موسی بن جعفر(ع) از دیدگاه خاص آنان:

1_ اعلم و داناترین مردم عصر خود.

2_ سخی ترین و کریم ترین مردم عصر خود.

3_ بردبارترین و حلیم ترین مردم عصر خود.

4_ پرتلاش ترین مردم در عبادت و پارسائی روزگار خود.

5_ دارای کرامات و شگفتی های خارق العاده.

6_یکی از حجت های الهی در روی زمین.

7_ یکی از پیشوایان راستین و واقعی مردم بود.(8)

جمع بندی مجموع صفات و مشخصات فوق می رساند که او برجسته ترین و کامل ترین فرد روزگار خود بوده است و پیشوایی و امامت مردم حق واقعی و وظیفه شرعی او بوده است گذشته از معتقدات خاص شیعه که امام موسی بن جعفر(ع) را مؤید و منصور و ملهم از جانب پرودگار عالم می دانند.

پی نوشت ها:

1_(حیاة موسی بن جعفر(ع)،ص169، مختصر الدول، ص39)

2_(مختار صف الصفوه، ص152)

3_(الاعلام، ج3،ص18،چاپ علمی)

4_(تاریخ العلویین،ص148)

5_(الصواعق المحرقه،ص131)

6_(نورالابصار،ص135)

7_(تاریخ بغداد، ج13، ص27_28)

8_(زندگینامه پیشوای نهم تألیف عقیقی بخشایش،ص63)

211008