توضیح مختصری از القاب امام موسی بن جعفر(ع)

عقیق: در طی حیات پر برکت امام موسی کاظم (ع) القاب متعدد و متنوعی به آن حضرت اختصاص داده شد که هر کدام بنا بر مناسبتی و براساس ضوابط و شرایطی، تحقق یافت. این القاب هر یک نشانگر جلوه ای از فضایل و کرامات بی شمار آن حضرت است و گواه دیگری بر عظمت بی انتهای شخصیت الهی ایشان می باشد که در این جا به تعدادی از  آن ها اشاره می شود:

1_عَبدِ صالح؛  ما در توضیح این لقب به جمله ای از زیارت آن بزرگوار اکتفا می کنیم : « اَلصَّلاةُ مُوسَی بنِ جَعفَرِ اَلّدی کَانِ یُحییِ اللَّیلَ بِالسُّهَرِ اِلَی السَّهَرِ بِمُوَاصَلَةِ الأِستِغفَارِ حَلیفِ السَّجدَةِ الطَّویلَهِ وَالدَّمُوعِ الغَریزَةِ وَالمُنَاجَاتِ الکَثیِرَةِ وَالضَّرَاعَاتِ المُتَّصِلَةِ »(1) درود بر موسی بن جعفر که زنده می داشت شب را همیشه تا سحر به استغفار همیشگی و سجده های طولانی و گریه های سرشار و مناجات بسیار و ناله های پی در پی ! .

راوی می گوید : موقعی که موسی بن جعفر در بغداد در تبعید بود ، هارون مرا بدنبال او فرستاد . موسی بن جعفر را در خرابه ای پیدا کردم که کوخی از لیف خرما در آن ساخته شده و موسی بن جعفر آنجا زندگی می کرد . غلامی در مقابل آن بزرگوار نشسته و با قیچی ، مواضع سجده ایشان را مقراض می کرد . آن بزرگوار از بس بسجده رفته بود ، مواضع سجده او پینه بسته بود .

یکی از مناجاتهای مشهور آن حضرت در زندان این است : « خدایا ! جای خلوتی را برای عبادت می خواستم ، شکر تو را که بمن عنایت فرمودی ! » .

2_و اما لقب عالِم برای موسی بن جعفر(ع) ؛  با توجه به اینکه عمر موسی بن جعفر ع در زندانها و تبعید ها گذشت و دشمن اسلام و انسانیت نگذاشت که مردم از علم موسی بن جعفر بهره گیری کنند ؛ ولی با این همه موسی بن جعفر ع توانست افرادی لایق ، و فقیه به عالم اسلام هدیه کند .اما با این همه موسی بن جعفر(ع) توانست افرادی لایق، وفقیه به اسلام هدیه کند. شیخ طوسی ره در معرفة الرّجال خود ، افرادی نظیر یونس بن عبدالرحمن ، صفوان ، بن یحیی ، محمد بن اَبی عُمَیر ، عبدالله بن مغیره ، حسن بن محبوب ، احمد بن اَبی نَصر ، و نظیر اینان را که از فقهای شیعه می باشند ، نام می برد که همه از اصحاب اِجماع هستند . موسی بن جعفر اصحابی چون علی بن یَقطین داشت که به تشیّع بسیار خدمت کرده است ، و علاوه بر این و شاگردانی مانند حماد بن عیسی کوفی، عبدالله بن جندب، عبدالله بن یحیی یونس بن یعقوب، مؤمن طاق، هشام بن حکم، که از شاگردان ممتاز و تربیت شدگان مکتب آن گرامی بودند که در علم فقه، حدیث، کلام و مناظره با دیگران قابل قیاس نبودند و در اخلاق و عمل و خدمت به مسلمانان، نمونه روزگار بودند.

3_ و امام لقب بابُ الحَوایِج ؛  محمد بن طلحه شافعی در باره موسی بن جعفر ع چنین می گوید :« همانا موسی بن جعفر ، پیشوای جلیل القدر و عظیم الشأن است . او شب زنده دار و مطیع اطاعت پروردگار است . کراماتی از او نقل است که شب را تا به صبح بعبادت می پرداخته ؛ بسجده بوده ؛ به نماز می ایستاده ؛ و روز را به روزه و اعانت به دیگران به پایان می رسانیده است . لقب آن بزرگوار کاظم بوده است . نسبت به افرادی که به او بد می کرده اند ، گذشت و احسان داشت ، و لقب او عبد صالح نیز بوده است . بخاطر کثرت عبادت و حال عبودیتی که داشته است ، لقب باب الحوایج نیز داشته است . هر کس به او متوسل شود ، حاجتش داده می شود . کرامات موسی بن جعفر بقدری فراوان است که عقلها در تحیّر است .»(2)

خطیب خوارزمی می گوید : هر غمی که برای من پیش آمد ، به سر قبر موسی بن جعفر رفتم و غم خود را آنجا از خود دور کردم .

4_الاءمین؛ امانت دارای و درستکاری در اداء امانت با تمام معنای لفظ آن در وجود آن بزرگوار فراهم آمده بود علاوه بر امانت داری دنیوی، امین صادق و درستکار در اداء رسالت الهی و انجام تعهدات انسانی و پیشوائی ملت خود بود و در راه ادای امامت جان خود را فدا نمود و زندگی را در زندانها سپری ساخت تا انسانها آزاد زندگی کنند.

5_ صابر:پایدار و استقامت کننده در برابر جور و ظلمهائی که ازطرف خلفای غاصب نسبت به آن شخصیت عالیقدر صورت میگرفت.خلفاء جور او را با انواع و اقسام ناروائیها و مظالم اذیت کردند ولی او ثبات و استقامت خود را از دست نداد و کوچکترین ضعف و فتوری از خود نشان نداد.

6_موسى بن جعفر را كاظم گفتند زيرا آن بزرگوار، صابر و حليم بود و مصايب روزگار نتوانست او را از پا درآورد. در زيارت آن بزرگوار مى خوانيم:

اللهم صل على محمد و اهل بيته الطاهرين و صل على موسى بن جعفر وصى الابرار وامام الاخيار و عيبة الانوار ووارث السكينة والوقار الحكم والاثار.(3)

يعنى : اى خداوند درود بفرست بر پيامبر محمد بن عبدالله و اهل بيت معصوم او و درود بفرست بر موسى بن جعفر كه وصّى اوصيا، و پيشواى شيعه و محل بروز صفات خداوند متعال و وارث سكينت و وقار كه در مصايب روزگار خود را نباخت دين، مردانگى ، شخصيت و آقايى خود را حفظ كرد و وارث حكمتها و علمهاى اهل بيت است.

پی نوشت ها:

1_(مفاتیح الجنان؛ نقل از سید بن طاووس)

2_(منتهی الآمال ج ،2 ف ،2 ،زندگانی چهارده معصوم(ع) نوشته آیت الله مظاهری)

3_(مناقب ابن شهر، ج4،ص305)

211008