مسیر دشوار ساخت "کبوتر حرم"/غلامعلی برای شاعر و مداح بودن حقی را پایمال نکرد

عقیق: بیست و هشت سال از شهادت شهید غلامعلی رجبی می گذرد . معلم ، مداح و شاعر شهیدی که تاثیر فراوانی روی بسیاری از مداحان و پیشکسوتان عرصه ستایشگری اهل بیت(ع) گذاشت.

 خیلی ها او را با سروده معروفش "قربون کبوترای حرمت " می شناسند ، اما در گوشه ای از این شهر جوانی زندگی می کند که چنان شیفته و دلداده غلامعلی شد که حتی در شب عروسی اش هم قبل از حضور در تالار ،  دست همسرش را گرفت و بر سر مزار این مداح شهید پیمان زندگی بست.

فیلم حضور کارگردان مستند کبوتر حرم بر سر مزار شهید غلامعلی رجبی در شب عروسی اش

سید احمد معصومی نژاد کارگردان مستند "کبوتر حرم" ویژه زندگی شهید غلامعلی رجبی است.

مستندی که مراحل آماده سازی اش حدود پنج سال طول کشیده و تنها اثر مستند درباره این شهید است.

شدت علاقه معصومی نژاد به شهید غلامعلی به حدی بوده که با انگیزه ساخت مستندی درباره این شهید وارد رشته کاگردانی شده است.

گفت و گوی ما با این کارگردان جوان را بخوانید :

*به عنوان مقدمه ، چه شد که اینقدر به زندگی شهید غلامعلی رجبی علاقه مند شدید که درباره اش فیلم ساختید؟

بنده متولد سال 57 هستم. 12، 13 ساله بودم که به همراه پدرم وارد حسینیه‌ای به نام شهید غلامعلی شدیم. آن موقع ایشان تازه به شهادت رسیده بودند. این هیئت را زینبیه می‌خواندند. البته به این نکته اشاره کنم که وقتی وارد زینبیه شدم شهید غلامعلی را می‌شناختم؛ ایشان در مسجد محله صالحیه خیابان خوش فعالیت داشتند.

واقعاً‌ استاد اخلاق برجسته‌ای بودند. البته بنده این توفیق را داشتم که نزد پدر شهید رجبی درس اخلاق را آموختم. قطعاً یکی از انگیزه‌های حضور مستمر بنده در جلسات هیئت و شاگردی در کلاس اخلاق پدر شهید غلامعلی توصیه‌های شخصیت‌هایی همچون حاج منصور ارضی بود. علی‌رغم سن کمی که داشتم فضا آنقدر تأثیرگذار بود که دوست داشتم به نوبه خودم کاری برای معرفی  این شهید بزرگوار انجام بدهم.

*پس از طریق شرکت در درس اخلاق پدرشان با ایشان بیشتر آشنا شدید

شبی نبود که غلامعلی گوش نکنم!

بله، پدر شهید رجبی واقعاً‌ کلام شیرینی داشتند و خاطرات این شهید را بسیار هوشمندانه و متبحرانه مرور می‌کردند. علاقه‌ من به این شهید بزرگوار روی جدی‌تری به خود گرفت و شروع کردم به گوش‌دادن نواهای زیبا و جذاب شهید غلامعلی. به طوری که شبی نبود نوار این شهید بزرگوار را گوش نکرده سر بر بالین بگذارم. همین پیگیری مجدانه زندگی، سیره و سلوک شهید غلامعلی در جذب مخاطب باعث شد تا وارد عرصه مداحی شوم. یکی از توفیق‌های بنده این است که هرجا مداحی می‌کنم مستعمین و می‌گویند خاطرات نوای دلنشین شهید غلامعلی برایمان زنده شد و به واقع صدای شما شبیه به این شهید است. رفته رفته کثرت علاقه‌ام به غلامعلی مسیر زندگی‌ام را تغییر داد و انگیزه ساختن فیلمی در ستایش شهید رجبی باعث شد تا رشته کارگردانی را انتخاب کنم.

در پاسخ به سوال شما باید بگویم مهمترین نکته‌ای که باعث شد انگیزه ساخت مستند "کبوتر حرم" در من شکل بگیرد مظلومیت این شهید بزرگ است که الگوی بلامنازع جامعه مداحی کشور بود؛ زیرا در طول این 28 سالی که از شهادت شهید غلامعلی رجبی گذشته نه فیلمی به ایشان پرداخت و نه کتابی پیرامون زندگی و آثار این بزرگوار به رشته تحریر درآمد. البته یک کتابی را انتشارات آرمان به نگارش درآوردند که بیشتر به شعرهای شهید غلامعلی رجبی اختصاص پیدا کرد.

*پس مسیر سختی را باید برای پژوهش و پیش تولید طی می کردید

بله ، در آغاز راه بسیاری به من گفتند با دو سه مصاحبه کار را ببندم؛ اما من می‌دانستم این فرصت، طلایی است و بایستی آن را مغتنم شمرد. شاید دیگر از این فضاها پیش نیاید که حاج منصور ارضی این مداح بزرگ در مورد شهید غلامعلی صحبت کند. با مشغله‌ها و شاید بدقولی برخی از مداحان کار مصاحبه و جمع‌آوری اطلاعات و  آثار ،  سه تا چهار سال کشید. خوشبختانه صبر جزیلی خداوند متعال عنایت کرد تا در این مسیر سست نشوم؛ زیرا برخی از دوستان قول می‌دادند یا عقب می‌افتاد و یا وقتی می‌رفتیم قرار لغو می‌شد.

خوشبختانه سِیر تحقیقات ، روند رو به رشدی را طی کرد و با 45 نفر مصاحبه داشتم. از دوستان، خانواده، شاگردان و مداحان عزیز که باعث شد گنجینه ارزشمندی از روایت‌ها، خاطرات و آثار جمع‌آوری شود. این کار خوبی بود که هم از درون آن کتاب بیرون آمد و هم فیلم.  البته در حال حاضر کانال تلگرام شهید غلامعلی رجبی را هم راه‌اندازی کردیم.

*در فیلم برخی صحنه های بازسازی وجود دارد ، آیا فیلم های آرشیوی از شهید غلامعلی وجود نداشت که مجبور شدید این موقعیت ها را بازسازی کنید؟

 بسیاری از دوستان فیلم‌های آرشیوی خوبی از شهید غلامعلی داشتند اما متأسفانه به دلایل مادی و یا معنوی با ما همکاری نکردند. چون من این فیلم‌ها را در داخل لپ‌تاپ شخصی آن دوستان دیدم. این مستند ماحصل بازسازی همان فیلم‌ها بود که در جریان تحقیقات گسترده و مصاحبه‌های طولانی به بار نشست. بسیاری از همان دوستان اعتقاد داشتند این فیلم‌ها را در اختیار یک تیم حرفه‌ای‌تر قرار می‌دهند و ما را قابل نمی‌دانستند و فکر نمی‌کردند روزی این مستند را طی تولید امثال بنده در تلویزیون مشاهده کنند. این اتفاق هم افتاد و به آن‌ها خبر دادیم که یک ماه دیگر مستندی به نام "کبوتر حرم" تحت عنوان سرگذشت زندگی مداح نمونه کشور شهید غلامعلی رجبی از شبکه 5 سیما پخش می‌شود.

تا هفته دفاع مقدس هم فکر می‌کنم یک نرم افزار مولتی‌مدیا که شامل مداحی‌ها، اشعار و مصاحبه‌های انجام شده با دوستان و اطرافیان شهید است  عرضه می‌شود.

*برای ساخت مستند از سوی ارگانی حمایت شدید یا نه؟

حقیقتا چندان حمایتی صورت نگرفت ، هرجا که می رفتیم خیلی ما را تحویل نگرفتند؛ سراغ شهرداری رفتیم ‌گفتند این شهید ما نیست؛ سپاه همین‌طور و حتی به آموزش و پرورش گفتم که شهید غلامعلی یک معلم بی‌بدیل بود و واقعاً جا دارد که دانش‌آموزان و دانشجویان ما این شهید بزرگوار را در ابعاد مختلف بشناسند. اما همه آن‌ها همواره از نبود بودجه و امکانات می‌گفتند و به گونه‌ای از این اقدام مثمرثمر فرهنگی شانه خالی می‌کردند.

*مطمئناً با این همه سال تحقیق در مورد زندگی شهید غلامعلی رجبی می‌توانید بگویید که چه ویژگی‌های خاصی را در وجود ایشان دیدید که غلامعلی را از دیگر دوستانش جدا می‌کند و او را معلم یا الگویی بلامنازع می‌خوانند؟

شهید غلامعلی را نه به عنوان یک بسیجی، یک شهید یا مداح بلکه به عنوان یک معلم و بنده خالص خدا شناختم. چرا‌که وقتی مروری بر زندگی ایشان داشته باشیم به این موضوع پی می‌بریم غلامعلی چه برای شاعر بودن، مداح بودن و حتی رزمنده‌بودن حقی را پایمال نکرد. همواره در تلاش بود تا بهترین نفرات برای جایگاه‌های خاص برگزیند و بر روی نفرات با استعداد سرمایه‌گذاری می‌کرد. مثلا در مدرسه وقتی به دانش آموزان  می‌گفت موهایتان را با نمره 4 بزنید خودش اولین نفر بود که این کار را انجام می‌داد.

یا نمونه ای دیگر از اخلاص غلامعلی را در شب تولد حضرت زهرا(س) می‌بینم که وقتی دو ماه یک شعر 130 بیتی را حفظ می‌کند و  تا می خواهد بخواند یک پیرمرد از او می‌خواهد که میکروفون را در اختیارش قرار دهد تا بخواند به راحتی این کار را انجام می‌دهد. یا وقتی  شعرهای زیبای خودش را به حاج منصور می‌داد و خودش به آبدارخانه می‌رفت و کمک می‌کرد. حاج منصور در مورد ایشان می گفت غلامعلی خیلی اهل کشتی گرفتن در هیئت نبود؛ اگر مداحی نوای بهتر و زیباتری از ایشان داشت ، خودش با دوبیت شعر ساده مراسم را تمام می‌کرد و بیشتر می‌گذاشت او بخواند.

 به واقع بعد از ساخت این مستند متوجه شدم افراد بسیاری حتی در خارج از کشور  ارادت ویژه‌ای نسبت به این مداح و شاعر اهل‌بیت دارند و از ایشان حاجت می گیرند . 

*گویا انیمیشنی هم درباره شهید در دست تولید دارید

بله، قصد دارم این ویژگی‌ها و الگوهای تأثیرگذار در جامعه را در چند بخش انیمیشن کنار هم قرار دهم و قابل بهره‌برداری برای همه اقشار خاصه کودک و نوجوان باشد.

*این ویژگی های اخلاقی از خانواده به ایشان منتقل شده بود یا استاد خاصی هم داشتند؟

از آن‌جائیکه پدر ایشان استاد اخلاق بودند از این جهت مفاهیم خوبی را در جریان زندگی آموختند. . ما باید دست به دست هم دهیم تا چنین چهره‌ها و گنجینه‌های ارزشمندی را به جامعه بشناسانیم. حالا وظیفه سنگین‌تری نسبت به قبل داریم؛ چراکه تحقیقات گسترده‌ای در مورد این شهید شده، نوشته‌های غلامعلی هم گویاست و از طرفی کتاب ایشان را نیز به جوانان و جامعه معرفی کرده‌ایم. اما متأسفانه آن‌طور که باید و شاید حمایت نمی‌شویم تا مسیر غلامعلی بهتر تبیین شود.

غلامعلی همواره پرهیز می‌کرد از معروف‌شدن.  هدفش شاعر شدن، مداح شدن و معلم‌ شدن نبود ولی حالا می‌بینیم یک جوان تازه به دوران رسیده‌ای یک ته صدایی پیدا می‌کند از هر شیوه‌ای برای مطرح‌شدن استفاده می‌کند.

*در حوزه مستند کار بعدیتان چیست؟

مستند بعدی هم بی ارتباط با کار قبلی نیست. در این مستند به زندگی یکی از شهدای مدافع حرم به نام علی امرایی می پردازیم.  وقتی من متوجه شدم شهید امرایی برای حفظ امنیت کشور 10 بار به سوریه رفته و مداح است و با وجود سن کم فعالیت‌های تأثیرگذار زیادی انجام داده به این فکر افتادم که این جوان انقلابی و پردغدغه را به جامعه معرفی کنم؛ چراکه بسیاری از جوانان جامعه ما قابلیت علی امرایی شدن را دارند.

برای این کار در قدم اول تحقیقاتی داشتم تا با ابعاد زندگی این بزرگمرد جوان آشنا شوم. واقعاً بی‌شباهت نبود به شهید غلامعلی. برای من جالب بود چنین شخصیتی از 18 سالگی دو خانواده بی‌سرپرست را تحت حمایت داشته است. وقتی کمیته امداد با یکی از این خانواده‌ها تماس می‌گیرد و ایشان را به عنوان حامی معرفی می‌کند باورش برایشان سخت بود که یک جوان کم سن و سال می‌خواهد حامیشان باشد و حتی به تعبیری گفتند این جوان که نمی‌تواند خودش را جمع کند؛ ولی به این خانواده گفتند که علی امرایی همزمان خانواده دیگری را نیز سرپرستی می‌کند. مصداق بارز آن کمک‌هایی بود که ایشان شب‌ها با کمک دوستانش با پراید آذوقه به درب منازل نیازمندان می‌بردند. این تصاویر در حال بازسازی است.

*ایشان هم مداح بودند؟

بله ، شهید امرایی در سن 12 سالگی مداحی را در شهرری آغاز کردند. او را در جامعه ستایشگری اهل‌بیت بیشتر با نام حسین ذاکر می‌شناختند. فیلم‌های مداحی او موجود است و یکسری دست‌نوشته هم در اختیار داریم که مثلاً در برگی از آن نوشته شده که در روضه عمویتان عباس آمدید  و چند ثانیه به من لبخند زدید و رفتید . یا وقتی وصیت‌نامه ایشان را مرور می‌کنیم بسیار اخلاقی و تأثیرگذار است ودر بخشی از آن این طور آمده که: "خیلی دوست داشتم کربلا بیایم اما خودت فرمودی حفاظت از حرم خواهرم واجب تر است، پس می‌روم سوریه و در آن دنیا شما را زیارت خواهم کرد".