حجت الاسلام والمسلمین دکتر مرتضی جوادی آملی در گفت و گو با خبرنگار شفقنا اظهار کرد: خدای عالم برای ساختن انسان و بهره مندی او از همه فضایل و کمالات انسانی و الهی بهترین فرصت را در شرایط بسیار ارزشمندی برای او فراهم کرده است. ماه مبارک رمضان بهترین فرصت برای ساختن و ساخته شدن انسان بر اساس آیین و روشی است که خدا برای انسان در نظر گرفته است. انسان ها در مقام ذات گرچه از کرامتی برخوردار هستند اما این کرامت، نهفته است و هنوز به شکوفای و بالندگی نرسیده است و نیاز است که در بوستانی و به دست باغبانی شکوفا شود و به جنبه های مختلف انسانی توجه شود که این امر فقط در ماه مبارک رمضان امکانپذیر است. زیرا خدا در این ماه بهترین ها را در بهترین شرایط برای انسان قرار داده است، اولا خود این ماه را به عنوان سید شهور که نمونه برتر و کامل تر از ماه ها است قرار داده است و ماه مبارک رمضان در بین ماه های سال برترین و کریمانه ترین شهر و ماه است.

او ادامه داد: در این ماه جلوه های برتر خدا در بهترین سیما و چهره ظاهر شده است از جمله سید کتب در این ماه نازل شده است یعنی این ماه با داشتن ظرفیت بسیار متعالی توانسته است مظروفی را که برترین، عالی ترین و کریمانه ترین نوع هدایت است برای جامعه انسانی به ارمغان آورد "شهر الرمضان الذی انزل فیه القرآن”. بنابراین سید کتب در سید شهور نازل شده است از سوی دیگر در بین همه شب های سال، سید لیالی، شب قدر است که این شب از هزار ماه بالاتر است و ظرف نزول قرآن است و خدای عالم این شب را محل ظهور و بروز فرشتگانش به عنوان حاملان سلام و عافیت الهی قرار داده و فرموده «سلام حی حتی مطلع الفجر».

استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: از سوی دیگر مهمترین شب سال از جهت تقدیر روزی و اموری که به مقدرات انسان ها در سال برمی گردد را خدا در چنین شبی رقم زده و فرموده «این شب شب قدر است و مراد از شب قدر این است که برای همه موجودات عالم روزی هایشان مقدر می شود». بنابراین سید لیالی و سید کتب در سید شهور تحقق پیدا می کند. از سوی دیگر علی بن ابی طالب علی(ع) سید اولیاء است که رسول گرامی اسلام فرمود «سید اولیا در سید لیالی و سید شهور به شهادت می رسد». پس از سوی دیگر جریان ولایت مولای متقیان است و جهات بسیار متعدد دیگر که خدای عالم این ماه را مالامالال فیض و رحمت خود قرار داده است و فرموده است« قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَهِ وَ الرَّحْمَهِ وَ الْمَغْفِرَهِ» این ماه با داشتن همه این سرآمد خیرات و نیکی ها است که انسان اگر بخواهد ظرف جانش را در مقابل این همه جلوه های رحمت و عنایت الهی نگه دارد این جان سرشار از خیر و برکت خواهد شد یعنی خداوند جان انسان را ظرف هدایت، ولایت معارف، و نیایش های خودش قرار داده است و انسان در این ماه بر اساس آن اموزه ها ساخته خواهد شد "چون در معنی زنی بازت کنند پر فکرت زن که شهبازت کنند”.

جوادی آملی ادامه داد: بنابراین این ماه بهترین و عالی ترین فرصتی است که خدا برای تعالی روح و نجات انسان ها و نجات آنها از هر گونه آفات و آسیب های فردی و اجتماعی قرار داده است و انسان ها در پناه این ماه می توانند از یک تعادل روحی، روانی و فکری برخوردار شوند که از هر نوع بیداد گری ، ظلم و ستم و تعدی و تجاوز، چه تعدی وتجاوز زبانی و چه تعدی و تجاوز فکری در امان باشد و این همانا حریت انسان است که در باغ ملکوت ماه مبارک رمضان می تواند از این نعم برخوردار باشد.

استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: خدا به ما دستور فرموده است که دین را اقامه کنید "اقیمو الدین” و مراد از اقامه دین این است که انسان با همه جهات وجودی اش در جنبه های مختلف هستی خود، دین را اقامه کند. مثلا وقتی گفته می وشود « کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ » مراد از شما چیست؟ آیا دست و پای انسان است و یا چشم و گوش انسان است یا جهات دیگر انسانی هم مخاطب قرار گرفته است؟ انسان جهات متعددی دارد از طبیعت و جوارح، جوانح نفس، عقل و … اگر انسان با همه جهات وجودی اش روزه را بدارد و این ماه را پاس بدارد و جهاتی را که برای این ماه گفته شده است خصوصا دعا و نیایش و الهی شدن و جنبه های الهی پیدا کردن، به اخلاق الهی متخلق شدن و به معارف و علوم الهی متعلم شدن را انجام دهد و نه تنها فقط به ظواهر و جوارح بلکه با جوانح و دیگر جهات انسانی باشد هرگز این خوبی ها و زیبایی ها از انسان سلب نمی شود.

او در پاسخ به اینکه چرا بعد از ماه رمضان نمی توانیم از جلوه های درخشان این ماه بهره ببریم اظهار کرد: سرّ اینکه احیانا بعد از ماه رمضان ما نمی توانیم از جلوه های درخشان این ماه استفاده ببریم این است که ما فقط با یک جنبه و جهت از وجود خودمان با ماه رمضان ارتباط برقرار کردیم و آن انساک ظاهری است. درحالی که روزه دارای مراتب هفتگانه است صوم تبع، نفس، عقل، قلب و جهات دیگر انسانی. مثلا قتی گفته می شود "اقیموالصلاه” اگر انسان فقط نماز بخواند و ذکر زبانی داشته باشد روشن است که این زبان و ذکر زبان نمی تواند انسان را از فحشا و منکر باز بدارد. اینکه خدا فرمود «اقیم الصلاه و نفرمود «اقرألصلاه» برای اینکه اقامه صلاه است که انسان را از فحشا و منکر باز می دارد نه قرائت نماز. اگر گفتند "الصوم جنه من الناس” روزه موجب صیانت انسان از لغزش ها و اشتباهات است و انسان را در دنیا از گناه و در آخرت از آتش جهنم نجات می دهد آن روزه، روزه ای است که انسان با همه وجود روزه بگیرد. این خطاب کم در «کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیام»ُ مخاطبش اگر ظاهر و جوارح انسانی باشد خب طبیعی است که بعد از ماه رمضان ممکن است این آثار از انسان سلب شود.

جوادی آملی تصریح کرد: اگر می پرسید که چرا بعد از ماه رمضان ما نمی توانیم جنبه های اصلی این ماه را حفظ کنیم باید پاسخ داد همانطوری که در نماز فرمودند «اقیموا الصلاه» و نگفتند «اقرأ الصلاه» الان هم نگفتند روزه بگیرید بلکه گفتند "اقیموالدین” روزه را اقامه کنید و اقامه روزه به این است که عقل انسان در مسیر فهم معارف قرار بگیرد و از اوهام و خیالات و اندیشه های خام نجات پیدا کند، قلبش از گرایش های امور ناصواب منزه باشد و جهات دنیایی را مد نظر خود قرار ندهد. نفس انسان خود را از هوای و هوس باز بدارد و جنبه های روحانی را برای خود فراهم سازد که اگر چنین باشد قطعا ماه رمضان مستمر خواهد بود. جامعه ای که چنین روزه ای را داشته باشند و روزه را اقامه کنند نه اینکه روزه بگیرند این روزه می تواند نظام و جامعه را برای لااقل یک سال بیمه کند.

استاد حوزه علمیه قم گفت: ما یک روزه فقهی داریم که رعایت همین ظاهر است که انسان از خوردن و آشامیدن اجتناب کند اما روزه ای که کلامی و حکمی است و جهات مختلف وجود انسان را با خود همساز می کند، آن روزه می تواند انسان ها را در شرایط شایسته و مناسب خودش قرار دهد. اینگونه نیست که فقط با جنبه فقهی بتواند به کمال خودش برسد. مثلا در باب حج، ممکن است انسان به ظاهر مناسک حج را انجام دهد ولی همانطوری که امام سجاد فرمود« آیا در طواف فلان امر را ملاحظه کردید، آیا در سعی به فلان مساله توجه داشتید؟ و اگر انجام نشد پس تو حج انجام ندادی». تظاهر به روزه داری، کمالی برای انسان فراهم نمی آورد آن روزه ای که عامل صحت ذاتی، جسمانی و روحانی انسان می شود که فرمودند "ذکات بدن صیام است” اینها در حقیقت به این بستگی دارد که انسان با چه جنبه هایی از جنبه های وجودی خود بتواند روزه بگیرد.

جوادی آملی در خصوص اینکه چگونه باید این گونه از معارف را به جامعه آموزش داد گفت: متاسفانه امروزه با وجود فضاهای ناسالم تبلیغ دینی و عدم وجود شفافیت در فضای دینی باعث می شود که متاسفانه مردم به رغم اینکه علاقمند هستند که بخواهند جلوه های دینی را داشته باشند ولکن این، نابسامانی در فضای فرهنگی باعث می شود که جامعه از استفاده از آن جنبه های صحیح و زلال دین محروم باشد. نقش عالمان و فرزانگان دینی و کسانی به حق کارشناس هستند در اینجا بسیار سنگین است و افراد هم خصوصا رسانه و جریان هایی که خود را متولی امر فرهنگ دینی می دانند باید توجه داشته باشند که دین را جز از جایگاه اصیل و عالمان و دانشمندانی که تجارب ارزشمندی را در حوزه دین فراهم ساخته اند دریافت نکنند.

او در پایان فضای استفاده از معارف دینی را فضای ناآرامی دانست و خاطرنشان کرد: الان متاسفانه همانطور که در بسیاری از امور سلامت اصلی کمتر مشاهده می شود در حوزه دین هم برای بهره مندی از دین ناب و اصیلی که از شایبه ها معصوم و از خرافات پاکیزه باشد نیازمند این هستیم که یک جهاتی را در جامعه ایجاد کنیم که جامعه از یک دین سالم زلال خالصی که این اینگونه شرایط آلوده کننده پاک باشد برخوردار شود و این، نقش رسانه و متولیان فرهنگی از سوی دیگر و بیداری و هوشیاری جامعه را از سوی سوم می طلبد. یعنی مردم باید متوجه باشند که کالای ارزشمند دین را از دست احیانا دینخواران و کسانی که از راه دین به دروغ روزی می خورند و قدرت تحلیل درست نسبت به مباحث دینی ندارند نجات دهند و بدانند که فضای بهره مندی از معارف، حقایق و جلوه های صحیح دین، اکنون فضای ناآرامی است که شایبه های فراوانی دارد که این متوجه خود مردم هم هست.