اندر مذمت هوای نفس

عقیق: آیت الله مصباح یزدی در درس اخلاق خود در دفتر مقام معظم رهبری در قم، مهمترین عامل سقوط انسان را  هواپرستی دانست و  افزود: هوای نفس وجود دارد و  حضورش در نفس انسان دائمی است و  ولی مهم این است که برده و بنده هوای نفس نباشیم و از آن پیروی نکنیم تا به هلاکت نیافتیم.

وی  خاطرنشان کرد: ممکن است این گونه مباحث را نزد افراد خاص مطرح کنیم که هنوز جز هوای نفس چیزی نمی شناسند و هیچ عاملی برای حرکت و ایمانی به خدا و قیامت و غیب ندارند که روش بحث با این افراد متفاوت است.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی  گفت: اما مشکل اصلی اینجاست که افرادی که خدا و قرآن و پیامبر و کلام پیامبر و ائمه(ع) را نیز قبول دارند، باز هم گرفتار هوای نفس می شوند؛ یعنی نمی توانند از این محفوظات به نحوی استفاده کنند که هوای نفس و نفس را به سیطره خود درآورند.

این استاد حوزه بیان کرد: بخشی از آیات الهی بر این مبنا است که انسان را از هوای نفس برحذر کرده و از آنچه موجب گمراهی آن می شود دوری کند.

وی گفت: قرآن هشدار می دهد که اگر می خواهید گمراه نشوید، نباید از هوای نفس پیروی کنید؛ دوباره با نقل های مختلفی بیان کرده است که اگر از هوای نفس پیروی کنید گمراه می شوید؛ مثلادر ایه شریفه بیان می کند که چه کسی گمراه تر از کسی است که ملاک عملش را هوای نفس قرارداده است و هیچ هدایتی دریافت نکرده است و یا از هدایت خدا استفاده نکرده است؟

این استاد حوزه: دوست داشتن اولاد و موارد نظیر آن نمی توان هواپرستی دانست، بلکه پیروی از هوا و هوس از نظر دین نهی شده است؛ هرجا که هدایت الهی نباشد چه در عمل فردی و اجتماعی، گمراهی است.

آیت الله مصباح یزدی بیان کرد: در منابع دینی بیان شده است که اگر کسی به زمین دلبستگی پیدا کرد و از هوای نفس پیدا کرد از مقام عالی تنزل می کند و به درجه حیوانات می رسد؛ قرآن حتی هوای نفس را عامل اصلی شرک و بت پرستی معرفی می کند.

استاد حوزه خاطرنشان کرد: افرادی که تا زمانی که ظن آنها به یک مساله ای می رسید به آن اعتماد می کردند، یعنی از جهت شناخت به ظن اکتفا می کردند و از نظر انگیزه رفتاری نیز تابع انگیزه رفتاری بودند.

رئیس موسسه امام خمینی(ره) یادآورشد: این آیات هشدار می دهد که اگر تابع هوای نفس باشید به این آفت ها گرفتار شوید دچار شرک وگمراهی خواهید شد؛ در این زمینه ممکن است سوالاتی مطرح شود که اگر انسان تابع هوای نفس شود گاهی ممکن است مبتلا به گناه شود و یا ممکن است که ظلمی انجام دهد؛ در جامعه نیز وقتی بنا شد که انسان تابع هوای نفس باشد همیشه حق را به نفع خود باز می گرداند و اجازه نمی دهد که حق و امتیاز حق از دایره او خارج شود.

آیت الله مصباح یزدی بیان کرد: سوال دیگر آن است که این چه هوای نفسی است که انسان را وادار می کند که با انبیا مخالفت کرده و بت بپرستند؟ این سوال مثل آن است که فردی بیان کند که با پزشکات مخالف هستم و داروهای آنها را مصرف نمی کنم؛ قطعا این مخالفت بسیار احمقانه است؛ زیرا هیچ عاقلی چنین کاری نمی کند.

استاد حوزه خاطرنشان کرد: حقیقت آن است که غیر از دستورات انبیا که کنترل هوای نفس است پیروی از انبیا در بسیاری از جهات مختلف، خلاف هوای نفس است؛ یکی از هواهای نفسانی که باعث می شود که با انبیا مخالفت بپردازند این است که یکی از خواسته های نفسانی انسان همرنگی جماعت است.

رئیس موسسه امام خمینی(ره) یادآورشد: همت و اراده قوی می طلبد که فردی یک تنه در مقابل یک امت و بزرگان قوم بایستند و بیان کند که راه شما اشتباه است؛ هوای نفس باعث می شود که انسان همرنگ جماعت شده و از قوم و بزرگان قوم خود پیروی کند که این هوای نفس ممکن است به شرک منجر شود.

وی گفت: یکی از مسایلی که باعث می شود که بسیاری از افراد در بت پرستی هم گرفتار شوند، پیروی از هوای نفس است؛ به عنوان مثال برخی گرفتار برخی از آیین ها می شوند و باعث می شوند که به خاطر هوای نفس خود بت پرست شوند و خدا را انکار کنند.

آیت الله مصباح یزدی بیان کرد: بالاتر از بت پرستی آن است که انسان به جایی برسد که ادعای خدایی کند و بگوید که من خدای جهانیانم؛ گاهی اوقات هوای نفس انسان را به چنین مرحله ای می رساند؛ مثل فرعون که ادعای خدایی کرد.

استاد حوزه خاطرنشان کرد: انسان ها تمایل سرگروهی و پادشاهی و ریاست بر همه را دارند که خداوند به ما دستور می دهد که این حس برتری طلبی باید کنترل شود؛ این حس کنترل نشده باعث شد که فرعون به چنین انسانی تبدیل شود که خود را خدای دیگران می دانست.

رئیس  موسسه امام خمینی(ره) یادآورشد:  قرآن کریم به ما سفارش می کند که تا این حس در وجود انسان رسوخ نکرده است با اندک مقاومتی، جلوی آن را بگیرید وگرنه اگر این حس در وجود انسان رسوخ کرد انسان را به نابودی می کشاند.

منبع:مهر