مراقب آفات «دهه های ساختگی» باشیم

عقیق:حجت الاسلام قاسم خانجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت و گویی در رابطه با موضوع «دهه محسنیه» گفت: منشاء همه این اقدامات اهمیت عزاداری برای اهل بیت است؛ یعنی اگر درباره ریشه و اهداف برگزاری هر یک از این موارد، تحقیق و بررسی شود، همگان این مسئله را ناشی از سفارشات موکد و توصیه های مکرر اهل بیت علیهم السلام و همچنین بزرگان و علما، مبنی بر اهمیت عزاداری برای اهل بیت مطرح می کنند. البته در این بخش هیچ کس با اصل قضیه مخالف نیست اما باید ببینیم که عزاداری برای اهل بیت(ع) با چه هدفی برپا می شود؟ و چه نوع عزاداری مدنظر اهل بیت(ع) بوده است.

وی افزود: اگر عزاداری صرفا به معنای یک جا جمع شدن و خواندن اشعار و مرثیه و روضه باشد برای اینکه اشکی ریخته شود، بدون اینکه سازندگی ایجاد کند، بدون تقویت ایمان و بدون اینکه تغییری در انسان به وجود بیاورد – به عنوان مثال در ثبات قدم انسان موثر باشد یا در ادامه راه و زندگی بر اساس تربیت دینی اهل بیت(ع) تاثیرگذار باشد- این عزاداری نه توصیه اهل بیت(ع) است و نه توصیه بزرگان و نه فایده ای دارد.

این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: نتیجه اینکه در عزاداری برای اهل بیت علیهم السلام،  آن نوعی از عزاداری مناسب است و توصیه شده و حتما نیز موثر واقع می شود که این جهات را در زندگی ایجاد کند؛ یعنی باعث افزایش معرفت شود، یا حداقل باعث ثبات نظر، ثبات قدم و استواری در عقیده افراد شود. یا اینکه باعث تقویت ایمان برای ادامه مسیر شده و یا درباره قشری از مردم، افزایش آگاهی و اطلاعات آنها نسبت به اهل بیت(ع) را به دنبال داشته باشد که این موارد را می توان به عنوان اهداف عزاداری نام برد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: عموم روایات و توصیه هایی که ما در باب عزاداری داریم و آن توصیه موکد ابتدایی، عزاداری کردن برای حضرت ابا عبدالله علیه السلام و قضیه کربلا است. البته این بدان معنا نیست که در مورد سایر ائمه چنین چیزی نداریم و توصیه به عزاداری نشده یا این که نباید عزاداری کرد. اما منشاء این سفارشات و توصیه ها بحث کربلا است و دلیل آن نیز به جهت وجهه ایجاد سازندگی و معرفت و تقویت ایمانی است که در واقعه کربلا وجود دارد و خود بحث مفصلی است.

حجت الاسلام خانجانی افزود: بنابراین منشاء این سفارشات برای عزاداری مربوط به کربلا است و البته مصیبت های سایر اهل بیت را نیز (در مواردی که واقعا رخ داده و مصیبت تلقی می شود و در سیره اهل بیت نیز مورد توجه قرار گرفته) را شامل می شود. به عنوان مثال در مورد امیرالمومنین علیه السلام، درباره امام مجتبی علیه السلام یا امام رضا علیه السلام که شخص ایشان قبل از شهادت در آخرین ساعات حرکت از مدینه از اهل بیت خود درخواست کردند که جمع شده و برای ایشان گریه کنند.

وی با اشاره به سابقه تاریخی عزاداری در اسلام خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم سابقه بحث توجه به عزاداری را مورد توجه قرار دهیم، سابقه آن به زمان پیامبر صل الله علیه وآله و اقامه عزا برای حمزه سیدالشهدا بازمی گردد اما تأکیدهای فراوان برای اقامه عزا مربوط به مصیبت هایی است که برای اهل بیت (ع) به وجود آوردند.

حجت الاسلام خانجانی در ادامه در تبیین آفات «دهه گرفتن های مکرر» گفت: اگر اهمیت و اصل موضوع عزاداری برای اهل بیت بخواهد بهانه ای شود برای اینکه در هر مناسبتی که مربوط به شهادت هر یک از ائمه علیهم السلام می شود، ما هم وزن حادثه کربلا (به لحاظ اهمیت، توجه و پرداختن به موضوع) ایامی را به آن اختصاص دهیم به نام «دهه» چه خواهد شد؟ به عبارت روشن تر می توان چنین گفت که ما 12 امام داریم که 11 تن از آنان به شهادت رسیده اند، و اگر قرار باشد برای شهادت هر امام یک «دهه» عزاداری در نظر بگیریم، بایست 11 دهه عزاداری کرد. اگر رسول گرامی اسلام صل الله علیه وآله و حضرت زهرا سلام الله علیها را نیز در این مجموعه بگنجانیم، 13 دهه خواهیم داشت. ضمن اینکه تاریخ های متعددی را نیز باید در نظر گرفت، چرا که تاریخ شهادت برخی از ائمه مختلف بوده و در آن اختلاف نظر وجود دارد مانند تاریخ شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها یا شخص رسول خدا صلی الله علیه وآله که مورد اختلاف است. یا امام هادی و امام کاظم علیهما السلام که تاریخ شهادتشان محل اختلاف است . در این صورت باید قریب به 14 یا 15 دهه را به عزاداری ائمه اختصاص دهیم و دهه باقریّه، دهه صادقیّه، دهه کاظمیّه و دهه های دیگر داشته باشیم.

وی تاکید کرد: تازه این درباره شخص امامان معصوم است حال اگر قرار باشد فرزندان و نوادگان برجسته و درجه یک آنها را نیز در این موضوع داخل کنیم، از جمله حضرت معصومه سلام الله علیها، حضرت ابوالفضل علیه السلام، برخی فرزندان امام حسین علیه السلام و از جمله «محسن بن علی» علیهما السلام، یعنی فرزند سقط شدن حضرت علی را، در این حالت حداقل 5 یا 6 مورد به دهه ها اضافه می شود. بنابراین چیزی در حدود 20 دهه در سال باید عزاداری کرد به علاوه آن که کل ماه محرم و ماه صفر نیز زمان عزای اهل بیت(ع) است که مجموعا چیزی حدود 250 روز در سال می¬شود. و این تازه مربوط به روزهای سال قمری است. اگر بخواهیم این ایام را مطابق روزهای سال شمسی نیز داشته باشیم (که در سال های اخیر درباره آن زمزمه هایی شد و با مخالفت علما مواجه شد) باید تمام سال عزاداری باشد و دیگر «یوم العزا» یعنی روز عزا نخواهیم داشت بلکه «سنه العزا» یعنی سال عزا خواهیم داشت و این نه تنها به هیچ وجه مورد رضایت اهل بیت(ع) نیست بلکه قطعا مخالف هدف اهل بیت(ع) خواهد بود.

منبع:شبستان