آشنایی با سوره‌های کتاب آسمانی/اعراف

اهل محشر سه گروهند:

1- بهشتیان (اصحاب الجنه)

2- دوزخیان (اصحاب النار)

3- اصحاب اعراف

«اصحاب اعراف» مردان والایی هستند که بر هر دو طرف اشراف دارند، چون در مکان بلندی قرار دارند. در روایت است که: «اصحاب اعراف، گرامی‌ترین خلق خدای متعالند.(2)» آنان مردان ارجمندی هستند که اهل بهشت و جهنم را بیش از آنکه به جایگاه خویش وارد شوند، به سیمایشان می‌شناسند، یعنی وقتی نگاهشان به چهره آنان می‌افتد تشخیص می‌دهند که او بهشتی است یا جهنمی.

در آیات 46 تا 51 این سوره می‌خوانیم:

«و میان این دو گروه (بهشتیان و دوزخیان) حایلی است، و بر اعراف مردانی هستند که همگان را به سیمایشان می‌شناسند و بهشتیان را – که هنوز وارد بهشت نشده و]لی بدان[ امید دارند- ندا دهند که: «سلام بر شما باد.»

و چون چشمانشان به سوی دوزخیان گردانیده شود، می‌گویند: «پروردگارا، ما را در زمره ستمکاران قرار مده.»

و اهل اعراف، مردانی را که از سیمایشان می‌شناسند ]و می‌دانند که جهنمی هستند[ ندا می دهند ]و[ می گویند: «جمعیت شما و آن ]همه[ گردنکشی که می‌کردید، به حال شما سودی نداشت. آیا اینان ]که اهل ایمانند[ همان کسانی نبودند که سوگند یاد می‌کردید خداوند مشمول هیچ رحمتی قرارشان نمی‌دهد؟»

]سپس خطاب به مومنان گویند:[ «وارد بهشت شوید، نه بیمی بر شماست و نه هرگز اندوهگین می‌شوید.»

و دوزخیان، بهشتیان را ندا می‌دهند که: «از آن آب یا از آنچه خدا روزی شما کرده، بر ما عطا کنید.» می گویند: «خداوند آنها را بر کافران حرام کرده است.» همانانی که دین خود را سرگرمی و بازی پنداشتند و زندگی دنیا فریبشان داد. پس همانگونه که آنان دیدار امروزشان را از یاد بردند و آیات ما را انکار می کردند، ما ]هم[ امروز آنان را از یاد می‌بریم.

در یک نگرش کلی به این سوره:

- در آغاز سوره، هدف از فرو فرستادن قرآن، هشدار برای انسانها و تذکر برای مومنین اعلام می گردد و همه را به پیروی از قرآن فرا می‌خواند.

- داستان آفرینش حضرت آدم(ع) بیان می شود.

- برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید منحرف شدند و نیز برای نشان دادن پیروزی رسولان الهی و مومنین، سرگذشت برخی از اقوام پیشین و انبیای گذشته شرح داده می‌شود.

- سرگذشت قوم بنی‌اسرائیل و مبارزه حضرت موسی(ع) با فرعون به صورت مشروح ذکر می‌شود.

- در ضمن آیات، به امر معاد نیز می‌پردازد.

در آیه 27 پس از هشدار به اولاد آدم در مورد فتنه‌های شیطان می‌فرماید:

(ای فرزندان آدم، مبادا، شیطان شما را گمراه کند... همانا او و گروهش، شما را می‌بیند، از جایی که شما آنها را نمی‌بیند. ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان نمی‌آورند.)