خانه مداحان برای تمام ذاکران است، نه یک طیف خاص

عقيق: برادران طاهري سرشناسند. چه برادر كوچكتر محمد كه جوانانه تر مي‌خواند و چه مرتضي و محسن كه كه آهسته آهسته پا به سن مي‌گذارند و پيشكسوت مداحي حساب مي‌شوند. حاج محسن طاهري از نوجواني و  در جلسات مرحوم كافي مداحي را شروع كرده و حالا مدير عامل خانه مداحان است و مقبول همه. به ديدارش در خانه مداحان رفتيم و پاي حرف‌هايش نشستيم و از جمله گلايه‌هايش را هم شنيديم.

_ از نظر شما تفاوت مداحي سنتی و مداحی جدید چيست و اشتراکات این دو چیست؟

جلسات مذهبی از چند بخش تشکیل شده است. این که شروعش با قرآن و دعا و اذکار می باشد و نسبت به زمان جلسه دعاهای مخصوص خوانده بشود، بعد سخنران و مداحی و در ادامه سینه زنی که این ها همه دست به دست هم می دهد و یک جلسه را تشکیل می دهد. بعضی ها فقط به دنبال عزاداری سنتی هستند که خیلی خوب هم هست. چرا که هم حضرت امام و هم حضرت آقا به این عزاداری ها عنایت داشته و دارند. چرا که شاید بازخورد بعضی از این عزاداری هایی که متداول شده را کامل می بینند و تأکید بر عزاداری سنتی دارند. منتها جوان امروز را باید با زبان جوان تغذیه و تأمین کرد.مثلاً پسر من که 12 ساله است جلسات من و عمو مرتضی را کمتر دوست دارد که بیاید اما جلسات عمو محمد را خیلی خوب می رود. حتی با جلسات پسر حاج محمد آقا خیلی مأنوس تر است چون سن و سالش بیشتر به اینها می خورد.گویش آنها را بهتر می گیرد. ما خودمان سعی کردیم که برخوردمان با این نوع مستمع طوری باشد که تلفیق را رعایت کنیم. یعنی طوری باشد که جمعیتی  که از مجلس بیرون می رود نسبتاً راضی باشد.البته اول باید اهل بیت(ع) از ما راضی باشند و بعد موالیان ما و بعد هم دوستانی که به عشق اهل بیت به این مجالس می آیند باید راضی باشند. یعنی آن زمانی که در خدمتشان هستیم وقتشان را نگیریم و بعد هم مدیونشان نیاشیم اخلاقاً و عرفاً و هم اینکه دست پر از مجلس بیرون بیایند.این یک جامعه شناسی می خواهد که وقتی کسی وارد مجلس می شود بداند که هم خواندنش، هم برخوردش، هم رفتارش، هم تغذیه ای که می خواهد به جمعیت بدهد طوری باشد که به درد همه بخورد.

-مداحان قديمي شيوه شان چطور است؟

مداح های قدیمی اول یک رباعی می خوانند و بعد یک غزل می خوانند که اگر در قالب نصیحت باشد بهتر است و اگر شخص این استعداد را داشته باشد که در کنار این ها یک تغذیه سیاسی هم به جمعیت بدهد خیلی بهتر است که این می شود مقدمه مرثیه یا روضه ای که می خواهند راجع به اهل بیت بخوانند، این سبک سنتی است. حتی عزاداری و سینه زنی هم یک سبک خاصی است.مثلاً در هیئات قدیم برای سینه زنی سریع شور نمی گرفتند. اول یک دم کوتاهی بود که جمعیت همراهی می کرد و بعد از این دم یک سبک دیگری را به عنوان سینه خیلی سنگین می زدند به آن زمینه خوانی می گفتند و بعد یک حمد و شفا و دعایی را به جهت شفای بیماران که حتی بعضی مواقع اسم هم می بردند را از جمعیت می خواستند و بعد از آن به یک کسی که صدای بهتری دارد یا پیشکسوت است تعارف می شود.در واقع این سنتی خوانی برای این است که اخلاق را در ما نهادینه کند . مثلاً اگر امروز که من یک نوجوان 17_18 ساله هستم و دارم می خوانم، اگر یک میانسال، یا کسی که کسوتی در این راه دارد و در جلسه است بايد اول به ایشان تعارف بکنم که آقا شما لطفاً دم را بدهید. چون دم دادن یک وجاهتی دارد و یک شأنی دارد که کار هر کسی هم نیست.بعد از دم دادن که زمانی طول می کشد تا جمعیت جواب بدهد، سر واحد خوانی می رفتند. به قول قدیمی ها واحدنوس یعنی یک و نیم. یعنی یک دست سنگین بلند می شود و به سینه می خورد و یک دست سبک تر بعد دو دست بالا می رود. معمولاً میان دار مظلوم را می کشد.

-شما در هيئت خودتان اين مراحل را رعايت مي‌كرديد؟

ما دو عمو داشتیم که هر دو به رحمت خدا رفتند و میان دار هیئت بودند که الان پسران و نوه هایشان این کار را انجام می دهند. تا این افراد بودند کسی این کار را نمی کرد نه اینکه این یک کار اختصاصی است و کسی نباید این را انجام بدهد ولی این هم یک کاری است که شأن خاصی دارد و کار هر کسی نیست. بعد از مظلوم کشیدن یک دو دمه داده می شود که گروهی جواب گروه دیگر را می دادند. یک وقت هایی در جمعیت های فراوان تر ممکن بود که ده تا دسته هم درست بشود و خود این یک شور و حالی به مجلس می داد.امروزه به صورت هروله شیوع پیدا کرده و جوان ها راه می افتند در هیئت. قبلاً هم بود ولی بعد از این دو دمه که شاید یک ساعتی کار طول می کشید و کم کم وارد شور می شدند در واقع پلکان آخر بود که بعد از آن هم تازه روضه خوان دوباره یک روضه ای می خواند و یک گریه ای هم از جمعیت می گرفت. الان در هیئت لباس فروش ها حاج علی انسانی سبک سنتی را اجرا می کند. ما با توجه به اینکه این سبک ها را تأیید می کنیم از اینکه جوان ها این سبک‌هاي جديد را اجرا می کنند ناراضی و ناراحت نیستیم. آن سبک ها هم اگر واقعاً به انحراف کشیده نشود و سبک های مبتذل غربی را ترویج ندهند مانعی ندارد ولی کارهایی مانند نور پردازی و ...خوب نیست.

-الان موضع مداحان قديمي نسبت به اين سبكهاي جديد و هيئتهاي جوان‌تر چيست؟

اینها همیشه ناراحت این هستند که چرا مداحی ها این طوری شده یا به ابتذال کشیده شده است. اگر جوان های ما نوارهای قدیمی را ببینند و کار گذشتگان این مسیر را که زحمات زیادی کشیده را ببینند و اگر الگو بگیرند خیلی خوب است.مانند حاج محمد طاهری اخوی بنده که سعی کرده تلفیق بین مداحی سنتی و جدید را انجام بدهد. در جلساتشان همیشه شعری خوانده می شود و مداحی هم یک مداحی سنگین است و من تا به حال ندیده ام کسی از قدیمی ها به مجالس ایشان ایرادی داشته باشد.و با این کارشان توانستند جوان ها را جذب خودشان بکنند که این روش خیلی خوبی است.چون ما اول قبل از اینکه ببینیم که مخاطب از ما چه می خواهد باید ببینیم که اهل بیت از ما چه توقعی دارند. این نباشد که در زبان خود چیزی که دوست دارند را بگوییم ولی هر کاری که دلمان خواست انجام دهیم.

_ شما به عنوان رئیس خانه مداحان کاری برای جوان ها کرده‌اید؟ آیا برنامه ای برای این جوان ها دارید؟

ما این جا فضای اداری محدودی داريم و جا برای کلاس های آموزشی نداریم. اما با توسعه اینجا ان شاءالله کلاس هایی را هم برای برادران و هم خواهران خواهیم داشت ولی الان هفته ای چهار جلسه کلاس داریم و جوان ها هم شرکت می کنند و مفید هم بوده است. روزهای شنبه تمرین منبر داریم که پسر حاج آقا آهی که درس حوزه خوانده‌اند این کلاس را اداره می کند. روزهای دوشنبه کلاس ردیف خوانی موسیقی داریم که آقای روحانی این جلسات را اداره می کند.روزهای سه شنبه آقاي رضایی درس مقتل خوانی را اداره می کند. روزهای چهار شنبه صبح جلسه رسمی خانه مداحان است که به صورت سنتی است که حاج آقای آهی این جلسه را اداره می کند بعد از آن جلسه ای است که حاج آقا آصفی سبک منبر خوانی را تدریس می کند، که از همه جای تهران به این کلاس ها می آیند و حدود سه ربع هم سخنرانی داریم و حدود ساعت ده جلسات رسمی ما تمام می شود. بعد حدود ساعت ده و نیم آقای مقدم از مداح هاي غرب تهران قرآن و حدیث می گویند.

_ خانه مداحان چقدر توانسته است که جامعیت خودش را بین مداحان کل کشور حفظ کند.

ما تبلیغات وسیعی نداشتیم حتی ما از شهردار این منطقه خواستیم که تابلوی دیجیتالی را نصب کند و برنامه ها ی ما را منعکس کند که این کار را هم نکرد، حتی آقای ایازی معاون فرهنگی آقای قالیباف اینجا تشریف آورد و دید و به شهردار بابت تابلو اینجا ایراد گرفت و گفت که این تابلو در شأن اینجا نیست اما متأسفانه گوش ندادند و کارهای دیگر انجام دادند. شاید خیلی از مداحان ما در کل کشور از خانه مداحان اطلاعی نداشته باشند. چون خیلی از این مداحان ما و کسانی که با مجالس اهل بیت ارتباط دارند اهل سایت و نرم افزار و سخت افزار نیستند و شاید علمش را نداشته باشند. نوع اطلاع رسانی ها دهان به دهان است.مثلاً برای درگذشت مرحوم بهاری خودمان پیامک زدیم و یک سری کارهای سنتی انجام دادیم و توانستیم آخر سال آن جمعیت را جذب کنیم. اگر چه از شهرستان ها نیامده بودند. امروزه متصدی امور مداحی چند جا است، کانون مداحان است که زیر نظر سازمان تبلیغات است، گرچه مسئول کانون هم آقای خرسندی جزء مجموعه و هیئت مدیره ما هستند، بسیج مداحان که آقای سردار مداحی از دوستان خود ما هستند و رفت و آمد و تعامل وجود دارد. یک مجموعه ای که از قديم کد مداحی به مداحانی که می خواهند به عتبات مشرف بشوند می دهند که آن هم جاي گله دارد که همان دو سه سال قبل که ما آمده بودیم نامه ای برایشان نوشتیم که این را به ما واگذار کنید که هم از یک مجرا جلو برود و هم نوع دوستانی که مداح هستند و این کاره هستند را می شناسیم. دوستانی که آنجا هستند ولو روحانی باشند باز نمی دانند که چه کسی مداح است. خیلی از کاروان ها گله مند هستند از اینکه ما یک روحانی داشتیم که می خواست خودش مداحی هم بکند ولی بلد نبود.یا مداحی آمده بود که مسلط نبود که دو خط زیارت نامه بخواند.اما ما اگر صدای مداح را بشنویم متوجه می شویم که مداح است یا نیست. و در چه نوع و سبکی می خواند. اول هم قبول کردند ولی مسئولش چند سالی به نجف رفت و در عتبات مستقر شد و فعلاً منتفي شده و به دست فراموشی سپرده شده است. تازگی شنیدیم که خود این دوستان هم جلوی این کد را گرفتند و این کد را صادر نمی کنند. چرا ما باید کارهای هم عرض داشته باشیم. مثلاً سالی سه چهار تا همایش داشته باشیم و همه خروجی هایش هم یکی باشد. خب بیاییم این ها را با هم انجام دهیم. یکی از جاهایی که خیلی با ما همکاری کرد بنیاد دعبل است. بنیاد از اول به همت حاج آقا آهی و دوستان تأسیس شد و بعد از جانب مقام معظم رهبری درخواست شد که مداحان و پیشکسوتان که سال ها برای خودشان نام ونشانی داشتند و الان به دست فراموشی سپرده می شوند بیایند و بیمه تأمین اجتماعی شوند. حضرت آقا دستورش را دادند به جناب دکتر خاموشی در سازمان تبلیغات، که بنیاد دعبل خزایی تأسیس شد و ایشان هم اهتمام کردند و خیلی از آقایان هم الان توی نوبت هستند، به دلیل همان مسائل بودجه ای و فرانشیزی که باید به بیمه بدهند کار متوقف شده است.

_ حاج آقا یک طیفی از مداحان هستند که مطرح هستند ولی اسمی از آنها در خانه مداحان نیست یعنی دین خودشان را به خانه مداحان ادا نمی کنند. علت عدم حضورشان در این مجموعه چیست؟

یکی از اين جاهایی که تا به حال اسم نبردم ولی با این سؤال از آن اسم می برم تشکیلات حاج آقای ارضی است. هیئت حسین جانی که داشتند و مجموعه آموزشی که الحمدلله موفق هم هستند. حاج محمود آقای ژولیده و قدیم الاحسان که کارهای خوبی هم کردند و ما گاهی هم در جلساتشان شرکت می کنیم و گاهی کلاس هایشان را اداره کردیم ولی آنها هیچ وقت زیر مجموعه جایی قرار نگرفتند و خودشان یک روندی را دارند و پیش می برند و به نظرشان هم کار درستی است. مجموعه وسیعی است و فقط حرف حاج آقای ارضی را می پذیرند. حاج سعید آقا هم جدا از این نیستند.درصورتی که حاج سعید در دهه شصت که خدمت بودند و بعد در سمنان در کمیته امام مشغول خدمتگذاری بودند با ایشان ارتباط داشتیم و بچه یک محل بودیم. ارتباط دوستی بوده و تا به الان هم هست.یعنی ما مخالفتی نداریم و جبهه مخالفتی در مقابل ایشان نگرفته ایم و این دوستان هم با ما تعامل هم دارند. در هر حال ما دوست داریم که این دوستان این جا را بیشتر از خودشان بدانند. شاید نقاط سیاسی هم باشد مثلاً پیش خودشان بگویند که محل خانه مداحان از تشکیلات شهرداری تغذیه می شود درصورتی که ما بودجه خاصی از جایی نداریم و وابسته به جایی هم نیستیم. این جا یک تشکیلات مردم نهاد است.بیرق وپرچمی هم که خورده با عنوان مرکز تصمیم گیری های کلان مداحی در واقع خواستیم که بخشی از دلمشغولی های رهبر معظم برطرف بشود. یعنی اگر بتوانیم این کار را با حضور پیشکسوت ها و بزرگانی مانند حاج آقای آهی این را ساماندهی کنیم خیلی کار کردیم. این جا به اسم خانه مداحان است.یعنی اینجا متعلق به کسی یا گروه خاصی نیست. و تا به امروز هم سعی کردیم که از کسی حمایت سیاسی نکنیم. حتی با دوستان آقای ارضی مانند آقای ژولیده و الله کرم و خیلی از دوستان دیگر ایشان جلسه ای داشتیم  و صحبت هایی داشتیم. دوستی ها هم برقرار است. اما خیلی بیشتر از این ها توقع داریم که به این مجموعه سر بزنند و راهکارهایی را به ما نشان دهند اگر اشتباهی داریم به ما گوشزد کنند. ما اینجا اتاق فکری داریم از اقشار مختلف. خیلی از مداحان جوان به این جا رفت و آمد دارند و دوستان جوانی که شور خوان هستند و جلسات با شوری هم دارند به اینجا رفت و آمد داشتند. از این مصاحبه استفاده ای که می کنم این است که از عموم عزیزانی که نوکری اهل بیت را پذیرفتند و مداحی می کنند در هر رده و سنینی دعوت می کنیم که اگر تا به امروز با خانه مداحان ارتباط نداشتند تشریف بیاورند و کارهای ما را از نزدیک ببینندو یا به سایت ماWWW.KHANEH MADDAHAN.IR (خانه مداحان اهل بیت رسول الله) مراجعه کنند و اگر ایراد و انتقاد و اشکالی به ما وارد است ما با آغوش باز می پذیریم.

_ حاج آقا در صحبت هایتان بحث مسائل سیاسی مطرح شد.به نظر حاج محسن طاهری به عنوان مداح پیشکسوت، یک مداح چقدر باید به مسائل سیاسی ورود داشته باشد؟

البته ما قشر خاصی هستیم که امروز شرایطمان با گذشته خیلی فرق کرده است. نگاه مردم، مسئولین، حتی مقام معظم رهبری و توقعی که از مداحان دارند، امروز با گذشته خیلی متفاوت است. من با این که بعضی از مسائل سیاسی را وسط شور و حال و معنویت ویژه ای که جلسات اهل بیت دارد بیان کنیم خیلی موافق نیستم. اما اینکه خودمان ورود داشته باشیم و خودمان آگاه باشیم لازم است. مثلا الان که فاطمیه تمام نشده آن فضای جشن و پایکوبی در استاديوم آزادي به چه عنوان می تواند باشد؟ این ها را به دقت می بینیم و انتقاداتی هم به آن داریم و شاید آن ها جواب هایی هم داشته باشند ولی می شد این جشن و پایکوبی را چند روز بعد حداقل روز ولادت حضرت زهرا(س) اجرا می کردیم که عیبی هم نداشت. به دوستان در جلسات چهار شنبه گوشزد می کنیم و خطهایی هم به آن ها می دهیم. برای این انتخابات هم با اخوی ها و دوستان که صحبت می کنیم می گوییم که عقربه دل ما با مقام ولایت تنظیم شده و بدانیم که مطالبی که آقا از اول سال در بحث سال حماسه سیاسی و اقتصادی نظراتشان چی است. و رفته رفته نظراتی که ایشان دارند که می گویند که این آقا به درد معاون اول رئیس جمهوری نمی خورد، چه طوری می تواند که این رئیس جمهور آینده باشد.این ها را ما باید دقت کنیم.

_ حاج آقا ایام ولادت خانم نزدیک است. مدیریت دعوت مداحان به مراسم ديدار با رهبري با چه کسی است. این زیر نظر بیت است یا سازمان و ارگانی است که این کار را انجام می دهد؟و چقدر تلاش شده که فرمایشات حضرت آقا بین مداحان نهادینه بشود.

حضرت آقا در عین اقتدارشان مظلوم هستند و یکی از جاهایی که مظلومیت ایشان نمود پیدا می کند در قشر خود ماست.دو سال قبل ایشان گفتند که من این چند سال نصایح و صحبت هایم را گفتم ولی کمتر بازخوردش را دیدم و بازتابی که باید داشته باشد را ندارد.خود ما اگر ولایتی باشیم و اگر مدعی باشیم که ولایتی هستیم و ولایت پذیر هستیم چه ما و چه مسئولان کشوری و چه حتی مداحان جوان باید در عمل نشان بدهند که مطیع آقا هستيم. باید بپذیریم که سخنان آقا مخصوصاً در ولادت حضرت صدیقه(س) که مخصوص مداحان است را به عنوان حسن ختام قرار دهیم و نصب العین خود قرار دهیم. در مورد مدیریت آنجا این است که آنجا یک تشکیلات فرهنگی دارد وخودشان تصمیم گیرنده هستند.