زیارت معصومین (ع) یکی از بزرگترین مستحباتی است که بسیار بدان تاکید شده است و ثواب‌های عظیم و بیشماری برای آن ذکر گردیده؛ چنانکه لحن و بیانی که در احادیث به کار رفته است، بسیار جدی و آمیخته با تاکیدات فراوان است که ضرورت زیارت را در هر حال و همواره مطرح می کند اما زائرین در این بین می بایست نکاتی را رعایت نموده تا به پاداش حقیقی آن دست یابند.
عقیق:1. داشتن وضو و غسل. از مطالعه باب عبادات در فقه اسلام این نتیجه كلى عاید مىشود كه در اسلام، نخست طهارت است و بعد عبادت. این طهارت، بعد از پاك بودن بدن از نجاسات با وضو و غسل حاصل مىشود. از آنجا كه اعمال ظاهرى اثرى خاص در روح انسان دارد، شستشو و طهارت ظاهر كه باید به قصد قربت انجام گیرد، علاوه بر نظافت صورى و پاك شدن از بوى ناخوش بدن، در ایجاد طهارت باطن و صفاى دل نیز مؤثر خواهد بود و آمادگى روانى لازم براى دیدار شخصیتهاى مقدس و كسب فیض از حضورشان را به انسان مىبخشد.
2. پوشیدن لباس پاك و نو، كه بهتر است سپید رنگ باشد و خوشبو كردن خود با مواد معطر، جز در زیارت سیدالشهدا حسین بن على (ع).
3. سخن بیهوده و لغو را ترك نمودن و از مجادله و بحثهاى خصومت انگیز پرهیز داشتن.
4. هنگام رفتن به روضه مقدسه با وقار و آرامى گام بردارد و با حالت فروتنى و سر به زیر حركت كند و به اطرف خود توجه ننماید، تا تجمع حواس و حضور قلب لازم را در خود فراهم آورد.
5. با تسبیح و ستایش آفریدگار متعال زبان را به ذكر و دل را به عظمت الهى مشغول گرداند و همچنین با فرستادن صلوات بر محمّد و آل محمّد حق امامت و هدایت آنها را سپاس گوید.
6. اجازه ورود خواستن. چون به حرم و آستان معصومین رسید بایستد و اذن دخول بخواند، یعنى اجازه ورود طلبد.
10. شایسته است زائر معنى اِذن دخول را بداند و بتواند با فهمِ آن، مقاماتِ روحانى و عظمت معنوى حجتهاى الهى را به یاد آورد.
7. درباره بوسیدن و دست مالیدن به درهاى حرم یا ضریح مطهَّر امام این توضیح لازم است كه اسلام دینى است فطرى و احكامش سازگار با عواطف و عقل طبیعى انسان مىباشد. بدیهى است كه یكى از راه هاى اظهار علاقه به دوست، خویشاوند یا كسى كه در نظر ما محترم است بوسیدن او یا تصویر یا اشیاء منسوب به او مىباشد. بنابراین بوسیدن در و دیوار اماكن مقدّسه به قصد تبرك یا به عشق پیامبر و امام -صلوات اللَّه علیهم- عملى است طبیعى و نشان شور محبت و بزرگداشتِ آن بندگان برگزیده حق تعالى است.
8. چون قبر مطهر را دید پیش از شروع به خواندن زیارت، تكبیر گوید و خداى تعالى را به بزرگى یاد كند. چنانكه بعضى علماى ما یادآور شدهاند، ظاهراً حكمت تكبیر قبل از خواندن زیارت این باشد كه از پیدا شدن حالت مبالغه یا غفلت از عظمت حق تعالى جلوگیرى شود.
9. نا آشنایى عامه مردم با آداب و سنتهاى اصیل اسلامى این پندار را در اكثر عوام به وجود آورده كه زیارت یعنى گرداگرد ضریح گشتن و آن را لمس كردن و بوسیدن، چنانكه اگر بواسطه زیادى جمعیت موفق به چنین كارى نشوند زیارت خود را ناقص مىشمرند و اندوهگین مىشوند. در حالى كه زیارت با حضور زائر نزد حجت خدا حاصل مىشود. در حقیقت همان توجه قلبى به امام و اظهار احترام و سلام كردن و پیوند قلبى با او برقرار نمودن اصل زیارت است و خواندن زیارتنامه ها نیز براى افزایش معرفت و ایجاد چنین حال و روحیه اى است. بنابراین در اطراف ضریح مطهر گردیدن و به آن دست مالیدن، گرچه در خلوت مطلوب است، امّا بجا نیاوردن آن هم خللى به اصل زیارت وارد نمىكند.
10. اگر عذرى از ضعف و دردِ پا ندارد زیارت را ایستاده بخواند.
11. هنگام زیارت خواندن پشت به قبله و رو به قبر منوّر بایستد و چون از آن فارغ شد گونه ها را به ضریح گذارد و تضرَّع و دعا كند و سپس به طرف سر مطهر برود و رو به قبله ایستاده دعا كند.
12. زیارتهاى مأثوره و منقول از ائمه معصومین (ع) را بخواند و از خواندن عبارات مَجعول و ساخته افراد اجتناب كند.
13. هنگام خواندن زیارت صداى خود را بلند نكند.
14. دو ركعت نماز به نیت نماز زیارت بخواند و بهتر است در بالاى سر مطهر این نماز را بجا آورد.
15. بعد از نماز دعاهاى وارده را بخواند، یا آنچه به خاطر او مىرسد براى خود و بستگان و حق داران از پروردگار متعال بخواهد.
16. قرآن تلاوت كند و هدیه نماید به روح مقدس معصوم.
17. اگر ورود زائر به حرم مصادف با اقامه جماعت شود، ابتدا نماز بجا آورد و سپس زیارت بخواند. همچنین اگر در بین زیارت نماز بر پا شد مستحب است كه زیارت را قطع كند و به نماز روى آورد.
18. بانوان هنگام زیارت حجاب خود را رعایت نمایند و محل عبور و زیارت خود را جایى انتخاب كنند كه موجب اختلاط و رویارویى با مردان نشود.
19. بر مسكینان و درماندگان بخصوص افراد آبرومندى كه در غربت تهیدست شدهاند، احسان و انفاق كند.
20. چون حظّ روحانى خود را از زیارت بدست آورد، در بیرون رفتن از حرم مقدس شتاب كند، نه اینكه در گوشه و كنار براى استراحت بنشیند و به سخنان دنیوى یا بیهوده خود را سرگرم نماید.
پی نوشت ها:
1- شیخ عباس قمى، مفاتیح الجِنان: صغحات متعدد.
2-علامه امینی، الغدیر ج 5: صغحات متعدد.
3-وفاء الوفا، الطبعة الرابعة ج 4: صغحات متعدد.
منبع:قدس
211008
2. پوشیدن لباس پاك و نو، كه بهتر است سپید رنگ باشد و خوشبو كردن خود با مواد معطر، جز در زیارت سیدالشهدا حسین بن على (ع).
3. سخن بیهوده و لغو را ترك نمودن و از مجادله و بحثهاى خصومت انگیز پرهیز داشتن.
4. هنگام رفتن به روضه مقدسه با وقار و آرامى گام بردارد و با حالت فروتنى و سر به زیر حركت كند و به اطرف خود توجه ننماید، تا تجمع حواس و حضور قلب لازم را در خود فراهم آورد.
5. با تسبیح و ستایش آفریدگار متعال زبان را به ذكر و دل را به عظمت الهى مشغول گرداند و همچنین با فرستادن صلوات بر محمّد و آل محمّد حق امامت و هدایت آنها را سپاس گوید.
6. اجازه ورود خواستن. چون به حرم و آستان معصومین رسید بایستد و اذن دخول بخواند، یعنى اجازه ورود طلبد.
10. شایسته است زائر معنى اِذن دخول را بداند و بتواند با فهمِ آن، مقاماتِ روحانى و عظمت معنوى حجتهاى الهى را به یاد آورد.
7. درباره بوسیدن و دست مالیدن به درهاى حرم یا ضریح مطهَّر امام این توضیح لازم است كه اسلام دینى است فطرى و احكامش سازگار با عواطف و عقل طبیعى انسان مىباشد. بدیهى است كه یكى از راه هاى اظهار علاقه به دوست، خویشاوند یا كسى كه در نظر ما محترم است بوسیدن او یا تصویر یا اشیاء منسوب به او مىباشد. بنابراین بوسیدن در و دیوار اماكن مقدّسه به قصد تبرك یا به عشق پیامبر و امام -صلوات اللَّه علیهم- عملى است طبیعى و نشان شور محبت و بزرگداشتِ آن بندگان برگزیده حق تعالى است.
8. چون قبر مطهر را دید پیش از شروع به خواندن زیارت، تكبیر گوید و خداى تعالى را به بزرگى یاد كند. چنانكه بعضى علماى ما یادآور شدهاند، ظاهراً حكمت تكبیر قبل از خواندن زیارت این باشد كه از پیدا شدن حالت مبالغه یا غفلت از عظمت حق تعالى جلوگیرى شود.
9. نا آشنایى عامه مردم با آداب و سنتهاى اصیل اسلامى این پندار را در اكثر عوام به وجود آورده كه زیارت یعنى گرداگرد ضریح گشتن و آن را لمس كردن و بوسیدن، چنانكه اگر بواسطه زیادى جمعیت موفق به چنین كارى نشوند زیارت خود را ناقص مىشمرند و اندوهگین مىشوند. در حالى كه زیارت با حضور زائر نزد حجت خدا حاصل مىشود. در حقیقت همان توجه قلبى به امام و اظهار احترام و سلام كردن و پیوند قلبى با او برقرار نمودن اصل زیارت است و خواندن زیارتنامه ها نیز براى افزایش معرفت و ایجاد چنین حال و روحیه اى است. بنابراین در اطراف ضریح مطهر گردیدن و به آن دست مالیدن، گرچه در خلوت مطلوب است، امّا بجا نیاوردن آن هم خللى به اصل زیارت وارد نمىكند.
10. اگر عذرى از ضعف و دردِ پا ندارد زیارت را ایستاده بخواند.
11. هنگام زیارت خواندن پشت به قبله و رو به قبر منوّر بایستد و چون از آن فارغ شد گونه ها را به ضریح گذارد و تضرَّع و دعا كند و سپس به طرف سر مطهر برود و رو به قبله ایستاده دعا كند.
12. زیارتهاى مأثوره و منقول از ائمه معصومین (ع) را بخواند و از خواندن عبارات مَجعول و ساخته افراد اجتناب كند.
13. هنگام خواندن زیارت صداى خود را بلند نكند.
14. دو ركعت نماز به نیت نماز زیارت بخواند و بهتر است در بالاى سر مطهر این نماز را بجا آورد.
15. بعد از نماز دعاهاى وارده را بخواند، یا آنچه به خاطر او مىرسد براى خود و بستگان و حق داران از پروردگار متعال بخواهد.
16. قرآن تلاوت كند و هدیه نماید به روح مقدس معصوم.
17. اگر ورود زائر به حرم مصادف با اقامه جماعت شود، ابتدا نماز بجا آورد و سپس زیارت بخواند. همچنین اگر در بین زیارت نماز بر پا شد مستحب است كه زیارت را قطع كند و به نماز روى آورد.
18. بانوان هنگام زیارت حجاب خود را رعایت نمایند و محل عبور و زیارت خود را جایى انتخاب كنند كه موجب اختلاط و رویارویى با مردان نشود.
19. بر مسكینان و درماندگان بخصوص افراد آبرومندى كه در غربت تهیدست شدهاند، احسان و انفاق كند.
20. چون حظّ روحانى خود را از زیارت بدست آورد، در بیرون رفتن از حرم مقدس شتاب كند، نه اینكه در گوشه و كنار براى استراحت بنشیند و به سخنان دنیوى یا بیهوده خود را سرگرم نماید.
پی نوشت ها:
1- شیخ عباس قمى، مفاتیح الجِنان: صغحات متعدد.
2-علامه امینی، الغدیر ج 5: صغحات متعدد.
3-وفاء الوفا، الطبعة الرابعة ج 4: صغحات متعدد.
منبع:قدس
211008
