امام حسن عسکری (ع) در معرفی این نشانه ها و نیز در تبیین معیارهای شیعه شناسی، زیارت اربعین را از نشانه های اهل ایمان و شیعه بودن برمی شمارند
عقیق:به مناسبت فرا رسیدن اربعین حسینی و با توجه به سنت دیرینه خواندن زیارت اربعین در این روز با یک استاد حوزه و کارشناس حدیث درباره ابعاد مختلف این زیارت به گفت و گو پرداخته ایم که مشروح آن را می خوانید:
حجت الاسلام والمسلمین مهدی اسماعیلی، مدیر گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع) در ارتباط با زیارت اربعین و ضرورت آن گفت: مسئله زیارت اربعین با اصل مسئله اعتقاد به امامت در اهل بیت (ع) پیامبر اکرم (ص) رابطه ای ناگسستنی و پیوندی محکم دارد، یعنی پیامی که از مجموعه احادیث می توان برداشت کرد این است که بین اعتقاد به امامت خاندان رسالت و مسئله زیارت آنها ارتباط لازم و ملزومی وجود دارد و از یکدیگر جدا نیستند و شیعه باید حتما به محضر امام خود برود چه در زمان حیات ظاهری و چه در زمان ممات ظاهری.
وی با اشاره به برشماری نشانه های مومن توسط امام حسن عسکری (ع) اظهار کرد: ایشان در معرفی این نشانه ها و نیز در تبیین معیارهای شیعه شناسی، زیارت اربعین را از نشانه های اهل ایمان و شیعه بودن برمی شمارند. البته این مسئله به اندازه ای اهمیت دارد که حتی در مسئله حج بیان می شود حج وقتی کامل و تمام است که حاجی به دیدار امام معصوم خود بشتابد لذا حجاج بعد از پایان مناسک حج به مدینه النبی (ص) مُشرف شده و پیامبر (ص) و ائمه بقیه علیهم السلام را زیارت می کنند و زوار ایرانی نیز بعد از بازگشت به زیارت امام رضا (ع) یا در قم به زیارت حضرت معصومه (س) مُشرف می شوند.
حجت الاسلام اسماعیلی با اشاره به فرازها و محتوای غنی زیارت اربعین حضرت سیدالشهداء (ع) تصریح کرد: در این زیارتنامه ابتدا امام حسین (ع) معرفی و انتساب ایشان به پیامبر (ص) و بزرگان بیان می شود که این گام نخست در معرفت سیدالشهداء (ع) است؛ بعد از سلام و درودها، به مظلومیت بیش از حد ایشان اشاره شده و می گوییم: «اَلسَّلامُ على اَسیرِ الْکرُباتِ» یعنی سلام بر تو آقایی که اسیر مشکلات و گرفتاری ها بودی. این یعنی مشکلات امام حسین (ع) صرفا به ماجرای کربلا و شهادت مظلومانه شان ختم نمی شود بلکه بسیار بیشتر و پیشتر از آن بوده است.
چرا بر حسین بن علی (ع) گریه می کنیم؟!
این محقق و استاد حدیث با اشاره به عبارت «وَ قَتیلِ الْعَبَراتِ» ادامه داد: آنها که می گویند چرا باید بر امام حسین (ع) بعد از 1400 سال گریه کنیم باید این فراز را بخوانند و بدانند فلسفه گریه های ما، مظلومیت ایشان به عنوان نماینده اهل بیت (ع) است تا دریابیم که دشمن چقدر به خاندان رسالت اذیت و آزار رسانده است. سپس به خداوند عرض می کنیم تو ارزشمندترین لقب را به سیدالشهداء (ع) دادی یعنی او را شهید کردی و می گوییم ما کسی را زیارت می کنیم که مقام شهادت را به او اکرام کردی «بِکرامَتِک اَکرَمْتَهُ بِالشَّهادَةِ».
وی تاکید کرد: نکته بعد در این زیارت آن است که زائری چه از راه دور و چه نزدیک باید توجه داشته باشد که ما انسان ها همگی طالب سعادت هستیم یعنی زندگی توام با موفقیت و دور از آلودگی ها و محبوب خدا بودن و برای این هدف باید گام هایی را برداریم، اما امام حسین (ع) سعادت را به طور اَتَم درک کرد «حَبَوْتَهُ بِالسَّعادَةِ». در ادامه زیارت، امام حسین (ع) را به عنوان معصوم معرفی می کنیم که این جزء اعتقادات ما شیعه است «وَ اَجْتَبَیتَهُ بِطیبِ الْوِلادَةِ» که این عبارت کنایه دارد از مقام عصمت و طهارت امام حسین (ع) به عنوان یکی از پنج تنی که آیه تطهیر در شان آنها نازل شده است.
امام حسین (ع)؛ میراثدار همه انبیاء
حجت الاسلام اسماعیلی با اشاره به فراز «وَ اَعْطَیتَهُ مَواریثَ الاَنْبِیاَّءِ» ابراز کرد: این نکته ای مهم است که زائر وقتی امام حسین (ع) را از دور و نزدیک مخاطب قرار می دهد باید بداند در مقابل شخصیتی است که او میراثدار همه انبیاء است یعنی امام حسین (ع) از نظر درجه و مقام و شخصیت و نیز کرامات و مقام در درگاه الهی بسیار والامرتبه اند و همه آنچه را که انبیای الهی داشته اند به ایشان اعطاء شده است؛ این نکته ای ظریف از نظر اعتقادی است.
وی افزود: این روزها وقتی تلویزیون تماشا می کنیم و سیل جمعیت را در پیاده روی اربعین می بینیم آنهم در قرن فناوری و تکنولوژی برای حادثه ای که قرن ها قبل رخ داده! باید بدانیم این نیست جز خواست خدا برای آنکه این مقام اولیایی امام حسین (ع) را نشان دهد.
مدیر گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع) در ادامه به فراز «وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلى خَلْقِک» اشاره کرد و گفت: زائر حسینی باید بداند امام حسین (ع) حجت و دلیل خدا بر مردم است. در ادامه به فلسفه نهضت حسینی اشاره کرده و خطاب به خداوند متعال عرض می کنیم: «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فیک» خدایا! این بنده شایسته تو با تمام وجود به میدان آمد و هر چه داشت در طبق اخلاص گذاشت.
وی با اشاره به هدف حضرت سیدالشهداء (ع) در بذل و ایثار همه هستی و داشته هایش بیان کرد: ایشان می خواست دیگران را رشد دهد و زمینه ای فراهم کند برای آگاهی دیگران و پاک کردن ظلمت جهل آنهم از همه نسل ها و در طول تاریخ «لِیسْتَنْقِذَ عِبادَک مِنَ الْجَهالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَةِ». از این رو، فریاد ایشان برای نرفتن زیر بار ظلم و ستم است و اعلام می کنند من این راه را آغاز کردم و شما باید آن را ادامه دهید و امروز قبله همه آزادی خواهان از هر مکتب و منسکی، کربلا و امام حسین (ع) است.
حجت الاسلام اسماعیلی افزود: در فراز دیگر از این زیارت می گوییم: خدایا! دشمن سیدالشهداء (ع) آخرت خود را فروخت برای موضوعی بسیار بی ارزش اما امام وارد معامله ای بزرگ با خدا شد تا آخرتی توام با سعادت و معنویت بسازد «وَ باعَ حَظَّهُ بِالاَرْذَلِ الاَدْنى وَ شَرى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الاَوْکسِ».
میزان دوستی ها و دشمنی های ما
وی تبری و تولی را یکی از مهمترین آموزه های زیارت اربعین امام حسین (ع) برشمرد و تاکید کرد: یعنی می گوییم با کسی دوستم که دوست امام حسین (ع) است و دشمنم با دشمن او و این تولی و تبری از فروع دین شیعه است! به عبارت دیگر ما میزان و ملاک داریم برای دشمنی و دوست هایمان و این ملاک و میزان، دوستی و محبت خدا و اهل بیت (ع) است.
این استاد حوزه و پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه در زیارت اربعین به وفای به عهد امام حسین (ع) با خدا اشاره می شود، گفت: می گوییم: امام حسین (ع)! تو کسی بودی که به عهدت با خدا وفا کردی و این درس است برای ما که شیعه حسینی تا در همه زمینه های فردی و اجتماعی، کاری و معنوی به عهدی که بسته ایم وفا کنیم همانطور که امام حسین (ع) عهد کرد برای نجات دین و در راه خدا جان خویش را بدهد! «اَشْهَدُ اَنَّک وَفَیتَ بِعَهْدِ اللَّهِ».
حجت الاسلام اسماعیلی با بیان اینکه در فرازهای پایانی این زیارت دوباره به مسئله عصمت و طهارت خاندان رسالت اشاره می شود، اذعان کرد: «اَشْهَدُ اَنَّک کنْتَ نُوراً فى ِالاَصْلابِ الشّامِخَةِ وَ الاَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ» و البته این تصریح در همه زیارتنامه های معصومان علیهم السلام دیده می شود و این اعتراف و تایید بزرگ شیعه است که شما کلهم نورید.
وی درباره سندیت و اتقان این زیارتنامه بیان کرد: این زیارت نامه که از جانب امام صادق (ع) انشاء شده توسط شیخ طوسی در «مصباح المتهجد» نیز بیان می شود و از نظر سند، معتبر و موثق است؛ همچنین، بزرگان علما هم قبل و هم بعد از شیخ طوسی این زیارت را نقل کرده اند و اهتمام علما و بزرگان نسبت به آن خود نشان از اتقان و سندیت این زیارت دارد.
این کارشناس حدیث درباره اینکه آیا زیارت اربعین از راه دور نیز همان آثار و برکات زیارت نزدیک را دارد یا خیر؟!، اظهار کرد: اصل ابتدایی بر آن است که تا جای ممکن از نزدیک به زیارت معصومان علیهم السلام به ویژه امام حسین (ع) برویم حتی با وجود خطر و مشکلات؛ باید توجه داشت تمام فقها در ارتباط با حج می گویند باید استطاعت فراهم باشد که بخشی از این استطاعت به نبودن خطر جانی و باز بودن راه بسته است، اما در ارتباط با زیارت امام حسین (ع) همه علما توصیه کرده اند حتی اگر خطر جانی وجود داشته باشد زیارت ایشان را رها نکنیم چون دشمن از ابتدا می خواست نام و آوازه ای از اهل بیت (ع) باقی نماند چراکه نام آن حضرات (ع) سدی عظیم مقابل اهدافشان است!
وی در پایان خاطرنشان کرد: اما اگر نشد کسانی به این زیارت مُشرف شوند و به تعبیر مقام رهبری معظم از غافله جا ماندند یقینا اینچنین است که حتی اگر از راه دور سلامی داده و امام حسین (ع) را زیارت کنند ثواب زیارت سیدالشهداء (ع) نصیبشان می شود و این تصریح احادیث و روایات معصومان علیهم اسلام است.
منبع:قدس
211008
حجت الاسلام والمسلمین مهدی اسماعیلی، مدیر گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع) در ارتباط با زیارت اربعین و ضرورت آن گفت: مسئله زیارت اربعین با اصل مسئله اعتقاد به امامت در اهل بیت (ع) پیامبر اکرم (ص) رابطه ای ناگسستنی و پیوندی محکم دارد، یعنی پیامی که از مجموعه احادیث می توان برداشت کرد این است که بین اعتقاد به امامت خاندان رسالت و مسئله زیارت آنها ارتباط لازم و ملزومی وجود دارد و از یکدیگر جدا نیستند و شیعه باید حتما به محضر امام خود برود چه در زمان حیات ظاهری و چه در زمان ممات ظاهری.
وی با اشاره به برشماری نشانه های مومن توسط امام حسن عسکری (ع) اظهار کرد: ایشان در معرفی این نشانه ها و نیز در تبیین معیارهای شیعه شناسی، زیارت اربعین را از نشانه های اهل ایمان و شیعه بودن برمی شمارند. البته این مسئله به اندازه ای اهمیت دارد که حتی در مسئله حج بیان می شود حج وقتی کامل و تمام است که حاجی به دیدار امام معصوم خود بشتابد لذا حجاج بعد از پایان مناسک حج به مدینه النبی (ص) مُشرف شده و پیامبر (ص) و ائمه بقیه علیهم السلام را زیارت می کنند و زوار ایرانی نیز بعد از بازگشت به زیارت امام رضا (ع) یا در قم به زیارت حضرت معصومه (س) مُشرف می شوند.
حجت الاسلام اسماعیلی با اشاره به فرازها و محتوای غنی زیارت اربعین حضرت سیدالشهداء (ع) تصریح کرد: در این زیارتنامه ابتدا امام حسین (ع) معرفی و انتساب ایشان به پیامبر (ص) و بزرگان بیان می شود که این گام نخست در معرفت سیدالشهداء (ع) است؛ بعد از سلام و درودها، به مظلومیت بیش از حد ایشان اشاره شده و می گوییم: «اَلسَّلامُ على اَسیرِ الْکرُباتِ» یعنی سلام بر تو آقایی که اسیر مشکلات و گرفتاری ها بودی. این یعنی مشکلات امام حسین (ع) صرفا به ماجرای کربلا و شهادت مظلومانه شان ختم نمی شود بلکه بسیار بیشتر و پیشتر از آن بوده است.
چرا بر حسین بن علی (ع) گریه می کنیم؟!
این محقق و استاد حدیث با اشاره به عبارت «وَ قَتیلِ الْعَبَراتِ» ادامه داد: آنها که می گویند چرا باید بر امام حسین (ع) بعد از 1400 سال گریه کنیم باید این فراز را بخوانند و بدانند فلسفه گریه های ما، مظلومیت ایشان به عنوان نماینده اهل بیت (ع) است تا دریابیم که دشمن چقدر به خاندان رسالت اذیت و آزار رسانده است. سپس به خداوند عرض می کنیم تو ارزشمندترین لقب را به سیدالشهداء (ع) دادی یعنی او را شهید کردی و می گوییم ما کسی را زیارت می کنیم که مقام شهادت را به او اکرام کردی «بِکرامَتِک اَکرَمْتَهُ بِالشَّهادَةِ».
وی تاکید کرد: نکته بعد در این زیارت آن است که زائری چه از راه دور و چه نزدیک باید توجه داشته باشد که ما انسان ها همگی طالب سعادت هستیم یعنی زندگی توام با موفقیت و دور از آلودگی ها و محبوب خدا بودن و برای این هدف باید گام هایی را برداریم، اما امام حسین (ع) سعادت را به طور اَتَم درک کرد «حَبَوْتَهُ بِالسَّعادَةِ». در ادامه زیارت، امام حسین (ع) را به عنوان معصوم معرفی می کنیم که این جزء اعتقادات ما شیعه است «وَ اَجْتَبَیتَهُ بِطیبِ الْوِلادَةِ» که این عبارت کنایه دارد از مقام عصمت و طهارت امام حسین (ع) به عنوان یکی از پنج تنی که آیه تطهیر در شان آنها نازل شده است.
امام حسین (ع)؛ میراثدار همه انبیاء
حجت الاسلام اسماعیلی با اشاره به فراز «وَ اَعْطَیتَهُ مَواریثَ الاَنْبِیاَّءِ» ابراز کرد: این نکته ای مهم است که زائر وقتی امام حسین (ع) را از دور و نزدیک مخاطب قرار می دهد باید بداند در مقابل شخصیتی است که او میراثدار همه انبیاء است یعنی امام حسین (ع) از نظر درجه و مقام و شخصیت و نیز کرامات و مقام در درگاه الهی بسیار والامرتبه اند و همه آنچه را که انبیای الهی داشته اند به ایشان اعطاء شده است؛ این نکته ای ظریف از نظر اعتقادی است.
وی افزود: این روزها وقتی تلویزیون تماشا می کنیم و سیل جمعیت را در پیاده روی اربعین می بینیم آنهم در قرن فناوری و تکنولوژی برای حادثه ای که قرن ها قبل رخ داده! باید بدانیم این نیست جز خواست خدا برای آنکه این مقام اولیایی امام حسین (ع) را نشان دهد.
مدیر گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم (ع) در ادامه به فراز «وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلى خَلْقِک» اشاره کرد و گفت: زائر حسینی باید بداند امام حسین (ع) حجت و دلیل خدا بر مردم است. در ادامه به فلسفه نهضت حسینی اشاره کرده و خطاب به خداوند متعال عرض می کنیم: «بَذَلَ مُهْجَتَهُ فیک» خدایا! این بنده شایسته تو با تمام وجود به میدان آمد و هر چه داشت در طبق اخلاص گذاشت.
وی با اشاره به هدف حضرت سیدالشهداء (ع) در بذل و ایثار همه هستی و داشته هایش بیان کرد: ایشان می خواست دیگران را رشد دهد و زمینه ای فراهم کند برای آگاهی دیگران و پاک کردن ظلمت جهل آنهم از همه نسل ها و در طول تاریخ «لِیسْتَنْقِذَ عِبادَک مِنَ الْجَهالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلالَةِ». از این رو، فریاد ایشان برای نرفتن زیر بار ظلم و ستم است و اعلام می کنند من این راه را آغاز کردم و شما باید آن را ادامه دهید و امروز قبله همه آزادی خواهان از هر مکتب و منسکی، کربلا و امام حسین (ع) است.
حجت الاسلام اسماعیلی افزود: در فراز دیگر از این زیارت می گوییم: خدایا! دشمن سیدالشهداء (ع) آخرت خود را فروخت برای موضوعی بسیار بی ارزش اما امام وارد معامله ای بزرگ با خدا شد تا آخرتی توام با سعادت و معنویت بسازد «وَ باعَ حَظَّهُ بِالاَرْذَلِ الاَدْنى وَ شَرى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الاَوْکسِ».
میزان دوستی ها و دشمنی های ما
وی تبری و تولی را یکی از مهمترین آموزه های زیارت اربعین امام حسین (ع) برشمرد و تاکید کرد: یعنی می گوییم با کسی دوستم که دوست امام حسین (ع) است و دشمنم با دشمن او و این تولی و تبری از فروع دین شیعه است! به عبارت دیگر ما میزان و ملاک داریم برای دشمنی و دوست هایمان و این ملاک و میزان، دوستی و محبت خدا و اهل بیت (ع) است.
این استاد حوزه و پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه در زیارت اربعین به وفای به عهد امام حسین (ع) با خدا اشاره می شود، گفت: می گوییم: امام حسین (ع)! تو کسی بودی که به عهدت با خدا وفا کردی و این درس است برای ما که شیعه حسینی تا در همه زمینه های فردی و اجتماعی، کاری و معنوی به عهدی که بسته ایم وفا کنیم همانطور که امام حسین (ع) عهد کرد برای نجات دین و در راه خدا جان خویش را بدهد! «اَشْهَدُ اَنَّک وَفَیتَ بِعَهْدِ اللَّهِ».
حجت الاسلام اسماعیلی با بیان اینکه در فرازهای پایانی این زیارت دوباره به مسئله عصمت و طهارت خاندان رسالت اشاره می شود، اذعان کرد: «اَشْهَدُ اَنَّک کنْتَ نُوراً فى ِالاَصْلابِ الشّامِخَةِ وَ الاَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ» و البته این تصریح در همه زیارتنامه های معصومان علیهم السلام دیده می شود و این اعتراف و تایید بزرگ شیعه است که شما کلهم نورید.
وی درباره سندیت و اتقان این زیارتنامه بیان کرد: این زیارت نامه که از جانب امام صادق (ع) انشاء شده توسط شیخ طوسی در «مصباح المتهجد» نیز بیان می شود و از نظر سند، معتبر و موثق است؛ همچنین، بزرگان علما هم قبل و هم بعد از شیخ طوسی این زیارت را نقل کرده اند و اهتمام علما و بزرگان نسبت به آن خود نشان از اتقان و سندیت این زیارت دارد.
این کارشناس حدیث درباره اینکه آیا زیارت اربعین از راه دور نیز همان آثار و برکات زیارت نزدیک را دارد یا خیر؟!، اظهار کرد: اصل ابتدایی بر آن است که تا جای ممکن از نزدیک به زیارت معصومان علیهم السلام به ویژه امام حسین (ع) برویم حتی با وجود خطر و مشکلات؛ باید توجه داشت تمام فقها در ارتباط با حج می گویند باید استطاعت فراهم باشد که بخشی از این استطاعت به نبودن خطر جانی و باز بودن راه بسته است، اما در ارتباط با زیارت امام حسین (ع) همه علما توصیه کرده اند حتی اگر خطر جانی وجود داشته باشد زیارت ایشان را رها نکنیم چون دشمن از ابتدا می خواست نام و آوازه ای از اهل بیت (ع) باقی نماند چراکه نام آن حضرات (ع) سدی عظیم مقابل اهدافشان است!
وی در پایان خاطرنشان کرد: اما اگر نشد کسانی به این زیارت مُشرف شوند و به تعبیر مقام رهبری معظم از غافله جا ماندند یقینا اینچنین است که حتی اگر از راه دور سلامی داده و امام حسین (ع) را زیارت کنند ثواب زیارت سیدالشهداء (ع) نصیبشان می شود و این تصریح احادیث و روایات معصومان علیهم اسلام است.
منبع:قدس
211008
