۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۲ : ۰۹
آیت‌الله جاودان پاسخ می‌دهد
آیا بهشت و جهنم «تجسم اعمال» انسان‌هاست
امام صادق(ع) می‌فرماید: در قبر برای انسان مؤمن دری باز می‌شود و موجودی زیباروی که انسان از او بهتر ندیده است به نزد وی می‌آید. میت از او می‌پرسد شما چه کسی هستید؟ می‌گوید: من رأی و عقیده خوب تو هستم که در طول عمرت انجام می‌دادی.
عقیق: خبر از عالم غیب و عالم آخرت همواره از جمله مسائلی است که انسان به دنبال کشف حقایق آن بوده و دوست می‌دارد نقاط مبهم و تاریک آن دنیا برایش آشکار و هویدا شود.
آیت‌الله محمدعلی جاودان از اساتید اخلاق به برخی از این پرسش‌ها پاسخ داده است:
*عالم غیب به چه می‌گوییم؟ خداوند در قرآن می‌فرماید ما ستارگان را با ستون‌هایی که شما آن را نمی‌بینید نگه داشته‌ایم که همان جاذبه دافعه زمین و ستارگان است و این در زمان گذشته معلوم نبوده و امروزه به آن رسیده‌اند. آیا این نمونه و نمونه‌های دیگری مثل آن از اسرار عالمند؟ و یا اسرار عالم چیز دیگری است؟
عالم غیب در برابر عالم شهود است. عالم شهود عالمی است که به وسیله حواس قابل درک هستند و عالم غیب عالمی است که کسانی که مادی هستند، نمی‌توانند آن را قبول کنند. عالم پس از مرگ و عالم فرشتگان بهشت و جهنم و در مرحله اعلی، حضرت حق خدای متعال است که باز مادیون او را نمی‌پذیرند. این‌ها عالم غیب را در برابر عالم شهود قبول ندارند که ما به دلایل عقلی و نقلی به خود آن‌ها ایمان داریم.
مانعی ندارد که نیروی جاذبه، یکی از هزاران هزار اسرار عالم باشد که در طول زمان، علم به آن رسیده و به هزاران هزار دیگران نرسیده. البته این از اسرار عالم ماده است و اسرار و نادانسته‌های عوالم دیگری جای خود دارند.
* قطعاً اتفاقی که سبب شود کوه‌ها مانند پنبه شوند و دریاها جوشان و خروشان شود، زلزله‌های شدیدی بیاید، خورشید تاریک شود و... باعث می‌شود که تمام انسان‌ها در همان اول شروع این اتفاقات نابود شوند... و انسان مرده از این اتفاقات ترسی ندارد. حال عظمت روز قیامت به خاطر این اتفاقات است که کودک پیر می‌شود و مردگان می‌ترسند و... و یا به خاطر ترس از حساب و کتاب است؟
آیات شریفه قرآن کریم که اشاره کرده‌اید اگر به پایان جهان که مقدمه رستاخیز است نظر داشته باشد، در این صورت اشکال شما وارد است. اما اگر اشاره به حوادثی باشد که در قیامت اتفاق می‌افتد، در این صورت هرچه بگوییم درست است و آنچه در سوره حج آمده و آنچه شما گفته‌اید جنبه مثال پیدا می‌کنند؛ یعنی آن‌قدر صحنه هولناک است که اگر زنان بارداری باشند، ممکن است سقط جنین کنند و اگر کودکان شیرخواری باشند، مادرها آن‌ها را به کلی فراموش خواهند کرد و همسان مست‌ها خواهند بود.
* با توجه به اینکه قیامت به طور ناگهانی است در حالی که هیچ‌کس انتظار آن را ندارد، آیا ما می‌توانیم فعلاً با خیال راحت بگوییم قیامت نمی‌شود؟ چون هنوز آقا امام زمان (عج) ظهور نکرده‌اند؟
البته قیامت ناگهانی است. ولی مرگ، دالان قیامت است و وقت مرگ را نمی‌دانیم و هر لحظه ممکن است برسد و ما به این دالان پا بگذاریم که فرموده‌اند: «مَنْ مَاتَ فَقَدْ قَامَتْ قِیَامَتُهُ».
* لطفاً در مورد سیر برزخی به طور کامل توضیح بفرمایید و کتابی جامع در این باره معرفی بفرمایید. آیا کسی که در این دنیا با درجه ایمانی بالاتری نسبت به دیگری بمیرد. (بدون توجه به اعمال ماتأخر) همیشه از دیگری که در نشسته دنیا پایین‌تر بوده، بالاتر است (با توجه به سیر برزخی)؟ چرا که بعضی علمای اهل سلوک به معنای امروزی نبوده‌اند و فقط اخلاقی بوده‌اند. در این صورت آیا ممکن است در آخرت از انسان‌هایی با درجه ایمان بالا سبقت بگیرند؟
کتاب معاد آقای محمد شجاعی را بخوانید. اطلاعاتی در این مورد در اختیار شما خواهد نهاد. ایمان، مرتبه آخرتی آدم است و ایمان، همان یقین و معرفت واقعی اوست.
بلندی و پایینی مرتبت آدمی، به ایمان و یقین و معرفت اوست. مسئله سلوک و اخلاقی بودن تأثیری در مرتبت ندارد و ثمر آن‌ها که همان یقین و معرفت است، مبنای مقام و منزلت اوست و این یقین و معرفت و ایمان به عمل به دست می‌آید. «وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُواْ».
* می‌خواستم درباره مطلبی که شما درباره حوادث عظیم قیامت اتفاق می‌افتد و برای کسی راه نجاتی نیست و مطالبی که بیان فرمودید، درباره جایگاه شفاعت در قیامت از شما سؤال کنم. به نظر تناقضی نیست؟
آنچه به عنوان حوادث عظیم قیامت گفته شده، قرآن است و برو برگرد ندارد و شفاعت هم گفته قرآن است و برو و برگردی ندارد. یک قانون اولیه است و آن اینکه هر کس جزای عمل خود را می‌بیند و این عدالت است. اما تبصره بر این قانون از رحمت وسیع الهی ناشی می‌شود و آن غفران و بخشش عظیم اوست که یکی از جلوه‌های آن شفاعت است و هر کس «با ایمان» از دنیا برود، یا مشمول غفران است و یا مشمول رحمت شفاعت؛ نگران نباشید.
* حضرت عالی در جلسه‌‌ای فرمودید باطن و قیامت اعمال، به واسطه گناهان از ما پنهان است و در جایی دیگر فرمودید قیامت با مرگ شروع می‌شود. حال جمع بین این دو چگونه توجیه می‌شود؟
اگر باطن اعمال و اخلاق ما امروز و در دنیا از ما مخفی است این خفا به خاطر گناهان ماست و اگر انسان پاک و طاهر باشد، ممکن است این باطن را در همین دنیا ببیند. چنانچه برای حارثة بن نعمان بن مالک انصاری از اصحاب رسول خدا (ص) پیش آمد و او به رسول خدا (ص) عرضه داشت: «کأنی أنظر إلی عرش ربّی و قد نصب للحساب و حشر الخلائق لذلک و أنا فیهم و کأنی انظر إلی أهل الجنّة یتنعمون فی الجنة ویتعارفون و علی الأرائک متّکئون و کأنی أنظر إلی أهل النّار». اما اگر کسی این طهارت و پاکی را تحصیل نکرد، تنها هنگام مرگ و بعد از آن در برزخ و قیامت آن بواطن را مشاهده می‌کند. پس این نوع از مشاهده باطن اعمال، اختصاصی نبوده و برای همگان است قرآن کریم می‌فرماید: «فَکَشَفْنَا عَنکَ غِطَاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ».
* آیا حقیقت بهشت و جهنّم، تجسم اعمال انسان‌ها است یا حقیقت دیگری نیز دارد؟
بهشت و جهنّم ساخته اعمال و اخلاق و افکار و عقاید ما است و از لحظه مرگ، چیزی جز اعمال و اخلاق و عقاید وجود ندارد. بد یا خوب حتی شفاعت هم بسته به گذشته عملی انسان است و گُتره و بی‌حساب نیست. امام صادق (ع)فرموده‌اند: در قبر برای انسان مؤمن دری باز می‌شود و موجودی زیباروی که این انسان از او بهتر ندیده است به نزد وی می‌آید. میت از او می‌پرسد که شما چه کسی هستید؟ می‌گوید: «أنا رأیک الحسن الذی کنت علیه و عملک الصّالح الذی کنت تعمله»؛ من رأی و عقیده درست و خوب تو هستم که تو در طول عمرت انجام می‌دادی. در قیامت هم قرآن می‌فرماید: «وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا»؛ آنچه کرده‌اند حاضر و در برابر خود می‌بینند. «مَا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَرًا» آنچه را که خیرات کرده، حاضر می‌بیند.
در مورد بهشت نیز پیامبر اکرم (ص) فرمودند: هنگامی که من به معراج و به بهشت رفتم. سرزمینی آماده کشت و ساخت و ساز دیدم و ملائکه در آن به ساختن قصرهایی مشغول بودند و گاه نیز کار را رها می‌کردند. از آن‌ها پرسیدم چرا گاهی کار می‌کنید و گاهی بیکار هستید؟ گفتند: باید برای ما نفقه و تدارکات برسد. پرسیدم: نفقه شما چیست؟ گفتند: ذکری است که مؤمن می‌گوید: «سبحان الله و الحمدالله ...»؛ این‌ها نمونه کوچکی از آنچه در آیات شریفه قرآن و روایات موجود است.
منبع:فارس
211008
آیت‌الله محمدعلی جاودان از اساتید اخلاق به برخی از این پرسش‌ها پاسخ داده است:
*عالم غیب به چه می‌گوییم؟ خداوند در قرآن می‌فرماید ما ستارگان را با ستون‌هایی که شما آن را نمی‌بینید نگه داشته‌ایم که همان جاذبه دافعه زمین و ستارگان است و این در زمان گذشته معلوم نبوده و امروزه به آن رسیده‌اند. آیا این نمونه و نمونه‌های دیگری مثل آن از اسرار عالمند؟ و یا اسرار عالم چیز دیگری است؟
عالم غیب در برابر عالم شهود است. عالم شهود عالمی است که به وسیله حواس قابل درک هستند و عالم غیب عالمی است که کسانی که مادی هستند، نمی‌توانند آن را قبول کنند. عالم پس از مرگ و عالم فرشتگان بهشت و جهنم و در مرحله اعلی، حضرت حق خدای متعال است که باز مادیون او را نمی‌پذیرند. این‌ها عالم غیب را در برابر عالم شهود قبول ندارند که ما به دلایل عقلی و نقلی به خود آن‌ها ایمان داریم.
مانعی ندارد که نیروی جاذبه، یکی از هزاران هزار اسرار عالم باشد که در طول زمان، علم به آن رسیده و به هزاران هزار دیگران نرسیده. البته این از اسرار عالم ماده است و اسرار و نادانسته‌های عوالم دیگری جای خود دارند.
* قطعاً اتفاقی که سبب شود کوه‌ها مانند پنبه شوند و دریاها جوشان و خروشان شود، زلزله‌های شدیدی بیاید، خورشید تاریک شود و... باعث می‌شود که تمام انسان‌ها در همان اول شروع این اتفاقات نابود شوند... و انسان مرده از این اتفاقات ترسی ندارد. حال عظمت روز قیامت به خاطر این اتفاقات است که کودک پیر می‌شود و مردگان می‌ترسند و... و یا به خاطر ترس از حساب و کتاب است؟
آیات شریفه قرآن کریم که اشاره کرده‌اید اگر به پایان جهان که مقدمه رستاخیز است نظر داشته باشد، در این صورت اشکال شما وارد است. اما اگر اشاره به حوادثی باشد که در قیامت اتفاق می‌افتد، در این صورت هرچه بگوییم درست است و آنچه در سوره حج آمده و آنچه شما گفته‌اید جنبه مثال پیدا می‌کنند؛ یعنی آن‌قدر صحنه هولناک است که اگر زنان بارداری باشند، ممکن است سقط جنین کنند و اگر کودکان شیرخواری باشند، مادرها آن‌ها را به کلی فراموش خواهند کرد و همسان مست‌ها خواهند بود.
* با توجه به اینکه قیامت به طور ناگهانی است در حالی که هیچ‌کس انتظار آن را ندارد، آیا ما می‌توانیم فعلاً با خیال راحت بگوییم قیامت نمی‌شود؟ چون هنوز آقا امام زمان (عج) ظهور نکرده‌اند؟
البته قیامت ناگهانی است. ولی مرگ، دالان قیامت است و وقت مرگ را نمی‌دانیم و هر لحظه ممکن است برسد و ما به این دالان پا بگذاریم که فرموده‌اند: «مَنْ مَاتَ فَقَدْ قَامَتْ قِیَامَتُهُ».
* لطفاً در مورد سیر برزخی به طور کامل توضیح بفرمایید و کتابی جامع در این باره معرفی بفرمایید. آیا کسی که در این دنیا با درجه ایمانی بالاتری نسبت به دیگری بمیرد. (بدون توجه به اعمال ماتأخر) همیشه از دیگری که در نشسته دنیا پایین‌تر بوده، بالاتر است (با توجه به سیر برزخی)؟ چرا که بعضی علمای اهل سلوک به معنای امروزی نبوده‌اند و فقط اخلاقی بوده‌اند. در این صورت آیا ممکن است در آخرت از انسان‌هایی با درجه ایمان بالا سبقت بگیرند؟
کتاب معاد آقای محمد شجاعی را بخوانید. اطلاعاتی در این مورد در اختیار شما خواهد نهاد. ایمان، مرتبه آخرتی آدم است و ایمان، همان یقین و معرفت واقعی اوست.
بلندی و پایینی مرتبت آدمی، به ایمان و یقین و معرفت اوست. مسئله سلوک و اخلاقی بودن تأثیری در مرتبت ندارد و ثمر آن‌ها که همان یقین و معرفت است، مبنای مقام و منزلت اوست و این یقین و معرفت و ایمان به عمل به دست می‌آید. «وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُواْ».
* می‌خواستم درباره مطلبی که شما درباره حوادث عظیم قیامت اتفاق می‌افتد و برای کسی راه نجاتی نیست و مطالبی که بیان فرمودید، درباره جایگاه شفاعت در قیامت از شما سؤال کنم. به نظر تناقضی نیست؟
آنچه به عنوان حوادث عظیم قیامت گفته شده، قرآن است و برو برگرد ندارد و شفاعت هم گفته قرآن است و برو و برگردی ندارد. یک قانون اولیه است و آن اینکه هر کس جزای عمل خود را می‌بیند و این عدالت است. اما تبصره بر این قانون از رحمت وسیع الهی ناشی می‌شود و آن غفران و بخشش عظیم اوست که یکی از جلوه‌های آن شفاعت است و هر کس «با ایمان» از دنیا برود، یا مشمول غفران است و یا مشمول رحمت شفاعت؛ نگران نباشید.
* حضرت عالی در جلسه‌‌ای فرمودید باطن و قیامت اعمال، به واسطه گناهان از ما پنهان است و در جایی دیگر فرمودید قیامت با مرگ شروع می‌شود. حال جمع بین این دو چگونه توجیه می‌شود؟
اگر باطن اعمال و اخلاق ما امروز و در دنیا از ما مخفی است این خفا به خاطر گناهان ماست و اگر انسان پاک و طاهر باشد، ممکن است این باطن را در همین دنیا ببیند. چنانچه برای حارثة بن نعمان بن مالک انصاری از اصحاب رسول خدا (ص) پیش آمد و او به رسول خدا (ص) عرضه داشت: «کأنی أنظر إلی عرش ربّی و قد نصب للحساب و حشر الخلائق لذلک و أنا فیهم و کأنی انظر إلی أهل الجنّة یتنعمون فی الجنة ویتعارفون و علی الأرائک متّکئون و کأنی أنظر إلی أهل النّار». اما اگر کسی این طهارت و پاکی را تحصیل نکرد، تنها هنگام مرگ و بعد از آن در برزخ و قیامت آن بواطن را مشاهده می‌کند. پس این نوع از مشاهده باطن اعمال، اختصاصی نبوده و برای همگان است قرآن کریم می‌فرماید: «فَکَشَفْنَا عَنکَ غِطَاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ».
* آیا حقیقت بهشت و جهنّم، تجسم اعمال انسان‌ها است یا حقیقت دیگری نیز دارد؟
بهشت و جهنّم ساخته اعمال و اخلاق و افکار و عقاید ما است و از لحظه مرگ، چیزی جز اعمال و اخلاق و عقاید وجود ندارد. بد یا خوب حتی شفاعت هم بسته به گذشته عملی انسان است و گُتره و بی‌حساب نیست. امام صادق (ع)فرموده‌اند: در قبر برای انسان مؤمن دری باز می‌شود و موجودی زیباروی که این انسان از او بهتر ندیده است به نزد وی می‌آید. میت از او می‌پرسد که شما چه کسی هستید؟ می‌گوید: «أنا رأیک الحسن الذی کنت علیه و عملک الصّالح الذی کنت تعمله»؛ من رأی و عقیده درست و خوب تو هستم که تو در طول عمرت انجام می‌دادی. در قیامت هم قرآن می‌فرماید: «وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا»؛ آنچه کرده‌اند حاضر و در برابر خود می‌بینند. «مَا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَرًا» آنچه را که خیرات کرده، حاضر می‌بیند.
در مورد بهشت نیز پیامبر اکرم (ص) فرمودند: هنگامی که من به معراج و به بهشت رفتم. سرزمینی آماده کشت و ساخت و ساز دیدم و ملائکه در آن به ساختن قصرهایی مشغول بودند و گاه نیز کار را رها می‌کردند. از آن‌ها پرسیدم چرا گاهی کار می‌کنید و گاهی بیکار هستید؟ گفتند: باید برای ما نفقه و تدارکات برسد. پرسیدم: نفقه شما چیست؟ گفتند: ذکری است که مؤمن می‌گوید: «سبحان الله و الحمدالله ...»؛ این‌ها نمونه کوچکی از آنچه در آیات شریفه قرآن و روایات موجود است.
منبع:فارس
211008
گزارش خطا
