استاد و پژوهشگر حوزوی از سبک زندگی امام سجاد(ع) می‌گوید؛
اگرچه ما شناخت حضرت سجاد(ع) را بیشتر به روشنگری‌های ایشان درباره واقعه کربلا محدود می‌کنیم، اما با بررسی سیره و سبک زندگانی ایشان به اقیانوسی ژرف از معارف کاربردی برای زندگی متعالی دست می‌یابیم...
عقیق: از این رو و به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت امام زین العابدین(ع) با حجت الاسلام والمسلمین رضا کریمی، استاد و پژوهشگر حوزوی و مدیر انتشارات نسیم حیات گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن را می‌خوانید.
حجت الاسلام والمسلمین کریمی در بررسی سیره امام سجاد(ع) در آن شرایط حساس تاریخ اسلام می‌گوید: حضرت زین العابدین(ع) در فاجعه کربلا حضور داشتند و پس از این واقعه، در خفقان شدیدی که بر جامعه حاکم شده بود، زندگی می‌کردند، به گونه ای که حتی مردم به آسانی به ایشان دسترسی نداشتند، در حالی که بزرگ‌ترین مسؤولیت آن حضرت(ع) ابلاغ پیام کربلا بود.
وی اظهار می‌دارد: افزون بر این، ایشان با خلفایی سفاک، خونریز و فاسد همچون یزید معاصر بودند که شرایط و امکان قیام و جهاد را از ایشان سلب می‌کرد، در نتیجه ایشان راه دعا را برای ابلاغ پیام کربلا به گوش جهانیان برگزیدند. اگر صحیفه سجادیه را بررسی کنیم در می‌یابیم ایشان در قالب دعا معارف بلند و ژرفی همچون حقوق مردم و جهاد را در نظر داشته و چنین مسیر رستگاری مردم را ترسیم کرده اند.
راهبرد خاص در مبارزه سیاسی
حجت الاسلام والمسلمین کریمی ادامه می‌دهد: به عبارت بهتر ادعیه ایشان تنها به راز و نیاز و مناجات با خدای متعال محدود نمی شود، بلکه ابعاد مختلف زندگی مردم اعم از فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را در نظر داشته و به ریز موضوعاتی مانند ارتباط با همسایگان، دعا برای مرزداران و طلب مغفرت از خدا اشاره کرده‌اند، یعنی امام سجاد(ع) همه آنچه انبیا موظف به ابلاغ آن بوده اند را در نظر داشته است و هر جمعه در مسجدالنبی(ص) حاضر می‌شدند و با زبان دعا، معارف اسلامی را بیان می‌کردند.
استاد و پژوهشگر حوزوی با اشاره به جملات تکان دهنده امام سجاد(ع) در روشنگری مردم تصریح می‌کند: برای مثال به مردم می‌فرمودند: ای مردم! خداترس باشید، همانا بازگشت شما به سوی اوست، هر کسی کار نیکی کرده آنجا پیش روی خود خواهد یافت و هر کسی کار بدی انجام داده دوست دارد بین او و اعمالش فاصله باشد!.
به گفته این استاد و پژوهشگر حوزوی، نوع مبارزات سیاسی حضرت سجاد(ع) نیز در نوع خود بی نظیر است، بویژه خطبه‌های ایشان در کوفه و شام که چهره کثیفِ خلافت را افشا کرده و واقعه عاشورا و فلسفه آن را تبیین کرده اند؛ برای مثال در مجلس شام خطاب به یزید فرمودند: ای یزید! رسول خدا(ص) جد تو بوده است یا جد من؟ اگر بگویی جد تو بوده همه می‌دانیم دروغ می‌گویی و اگر بگویی جد من است پس چرا پدرم را بی‌گناه به شهادت رساندی و حرم او را به اسیری آوردی؟! حضرت (ع) پس از بیان این جملات می‌گریند و ادامه می‌دهند: اگر در دنیا کسی باشد که رسول خدا(ص) جد اوست جز من نیست، پس چرا پدر من را کشت و چنان که با اسیران رومی برخورد می‌کنند با ما برخورد کرد؟! ای یزید! وای بر تو که در روز قیامت پدر و جد من خصم تو باشند.
جالب آنکه وقتی یزید بیداری مردم را در پی سخنان امام(ع) دید به مؤذن فرمان اذان داد تا مردم به بهانه نماز پراکنده شوند!
به گفته حجت الاسلام والمسلمین، کریمی در این میان سیره عبادی حضرت(ع) نیز در نوع خود بی نظیر است و همین باعث شده به زین العابدین مشهور شوند؛ برای مثال در حج به گونه‌ای بودند که گویی روح در حال جدایی از جسمشان است. مالک بن انس در این باره می‌گوید: حضرت سجاد(ع) وقتی مُحرم شده و تلبیه را می‌گفتند بیهوش می‌شدند. یا آمده ایشان شبانه هزار رکعت نماز می‌خواندند. و از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمودند: وقتی پدرم به نماز می‌ایستاد همچون بنده ای افتاده بود که در پیشگاه پادشاهی می‌ایستاد، رنگش صورتش دگرگون می‌شد و نماز را چنان به جای می‌آورد که گویی آخرین نماز او ست!
وی با اشاره به ویژگی‌های روحی و مکارم اخلاقی حضرت سجاد(ع) ابراز می‌کند: حلم و بردباری، پرهیز از تکلّف و تکبّر از ویژگی‌های آشکار شخصیت ایشان است؛ راوی می‌گوید: اسیران آل رسول(ص) را به بازار شام آوردند، پیرمردی از اهالی شام جلو رفت و گفت: سپاس خدایی که شما را کشت و آتش فتنه را خاموش کرد!، امام(ع) با بردباری فرمودند: آیا قرآن خوانده ای؟ پیرمرد پاسخ داد: بله!، سپس امام(ع) فرمودند: آیا این آیه را خوانده‌ای که خطاب به پیامبر(ص) می‌گوید: «بگو من در برابر رسالتم اجر و مزدی جز محبت اهل بیتم نمی‌خواهم؟!» پیرمرد پاسخ داد: بله؛ ایشان فرمودند: اهل بیت پیامبر(ص) ما هستیم.
توجه خاص به مقام مادر
وی با اشاره به اخلاق فردی و اجتماعی امام سجاد (ع) به عنوان یکی از ابعادی که شناخت آن ضرورت دارد، بیان می‌کند: ایشان احترام فوق العاده ای نسبت به مقام مادر داشتند و همیشه به گونه ای رفتار می‌کردند که قبل از مادر بر سر سفره ننشینند؛ راوی می‌گوید: دلیل این رفتار از حضرت (ع) سوال شد، ایشان فرمودند: بیم آن دارم که دست به لقمه ای برم که مادرم زودتر از من متوجه آن شده باشد.
حجت الاسلام والمسلمین کریمی درباره توجه و توصیه امام سجاد(ع) نسبت به پرهیز از فعل و قول حرام می‌گوید: ایشان توصیه‌های موکدی در این باره دارند، برای مثال در حدیثی که مضمونش چنین است فرموده‌اند: انسان هر روز با سه غم رو به روست، یکی آنکه وقتی روزی ای را می‌خورد اگر حلال باشد باید حسابش را بدهد و اگر حرام باشد انسان به واسطه آن عقاب و کیفر می‌بیند.
مدیر انتشارات نسیم حیات با بیان اینکه عبادات امام سجاد(ع) تنها جنبه فردی نداشت، ابراز می‌کند: ایشان توجه و رسیدگی خاص به فقرا داشتند و بردگان را خریداری کرده و آزاد می‌کردند، از این رو، همه بردگان علاقه داشتند به جای خانه ثروتمندان به خانه ایشان بروند و جالب آنکه هیچ برده ای بیش از یک سال در خانه حضرت(ع) نمی ماند.
وی می‌افزاید: حضرت(ع) هزینه یکصد خانواده فقیر مدینه را نیز عهده دار بودند و غذای شبانه بسیاری از مردم مدینه النبی(ص) را همچون پدرشان سیدالشهداء(ع) تأمین می‌کردند؛ جالب آنکه امام(ع) با آن مقام بالا اجازه نمی دادند مردم خود را کوچک کرده و از ایشان طلب کمک کنند، بلکه خود در رسیدگی به امور فقیران پیشگام می‌شدند.
حجت الاسلام والمسلمین کریمی درباره کیفیتِ عرفان متجلی در ادعیه و مناجات‌های امام سجاد(ع) در مقابل عرفان‌های کاذب می‌گوید: اسلام یک حلال و حرام دارد که همه عرفان در این خلاصه می‌شود، یعنی انسان واجباتی را انجام داده و از محرمات دوری کند، باید توجه داشت اسلام دین آرامش و راحتی است نه زور و زحمت که انسان ها را به تکلّف وا بدارد. برای مثال حضرت(ع) درباره امر کردن کودکان به نماز تشویق و توصیه را پیشنهاد می‌کنند نه با زور و داد و فریاد که کودک بی‌انگیزه شود.
وی تاکید می‌کند: کسانی که می‌خواهند در پی عرفان بروند بهترین منبع برایشان صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد(ع) است که افراط و تفریط ندارد، در حالی که عرفان‌های نوظهور سرانجام انسان را به منجلاب و سیاهی می‌کشاند.
وی خاطرنشان می‌کند: سراغ نداریم بزرگان و اهل سیر و سلوک بخواهند با عرفان‌های کاذب به جایی برسند، بلکه در میان مردم بوده اند و به عبادت پرداخته اند، نماز اول وقت به جای آورده اند، زیرا عرفان چیزی نیست جز شناخت وظایف در برابر خدا و مخلوق که اگر شناخته شده و به جای آورده شود، معنای حقیقی عرفان لمس خواهد شد.
منبع:قدس
211008
حجت الاسلام والمسلمین کریمی در بررسی سیره امام سجاد(ع) در آن شرایط حساس تاریخ اسلام می‌گوید: حضرت زین العابدین(ع) در فاجعه کربلا حضور داشتند و پس از این واقعه، در خفقان شدیدی که بر جامعه حاکم شده بود، زندگی می‌کردند، به گونه ای که حتی مردم به آسانی به ایشان دسترسی نداشتند، در حالی که بزرگ‌ترین مسؤولیت آن حضرت(ع) ابلاغ پیام کربلا بود.
وی اظهار می‌دارد: افزون بر این، ایشان با خلفایی سفاک، خونریز و فاسد همچون یزید معاصر بودند که شرایط و امکان قیام و جهاد را از ایشان سلب می‌کرد، در نتیجه ایشان راه دعا را برای ابلاغ پیام کربلا به گوش جهانیان برگزیدند. اگر صحیفه سجادیه را بررسی کنیم در می‌یابیم ایشان در قالب دعا معارف بلند و ژرفی همچون حقوق مردم و جهاد را در نظر داشته و چنین مسیر رستگاری مردم را ترسیم کرده اند.
راهبرد خاص در مبارزه سیاسی
حجت الاسلام والمسلمین کریمی ادامه می‌دهد: به عبارت بهتر ادعیه ایشان تنها به راز و نیاز و مناجات با خدای متعال محدود نمی شود، بلکه ابعاد مختلف زندگی مردم اعم از فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را در نظر داشته و به ریز موضوعاتی مانند ارتباط با همسایگان، دعا برای مرزداران و طلب مغفرت از خدا اشاره کرده‌اند، یعنی امام سجاد(ع) همه آنچه انبیا موظف به ابلاغ آن بوده اند را در نظر داشته است و هر جمعه در مسجدالنبی(ص) حاضر می‌شدند و با زبان دعا، معارف اسلامی را بیان می‌کردند.
استاد و پژوهشگر حوزوی با اشاره به جملات تکان دهنده امام سجاد(ع) در روشنگری مردم تصریح می‌کند: برای مثال به مردم می‌فرمودند: ای مردم! خداترس باشید، همانا بازگشت شما به سوی اوست، هر کسی کار نیکی کرده آنجا پیش روی خود خواهد یافت و هر کسی کار بدی انجام داده دوست دارد بین او و اعمالش فاصله باشد!.
به گفته این استاد و پژوهشگر حوزوی، نوع مبارزات سیاسی حضرت سجاد(ع) نیز در نوع خود بی نظیر است، بویژه خطبه‌های ایشان در کوفه و شام که چهره کثیفِ خلافت را افشا کرده و واقعه عاشورا و فلسفه آن را تبیین کرده اند؛ برای مثال در مجلس شام خطاب به یزید فرمودند: ای یزید! رسول خدا(ص) جد تو بوده است یا جد من؟ اگر بگویی جد تو بوده همه می‌دانیم دروغ می‌گویی و اگر بگویی جد من است پس چرا پدرم را بی‌گناه به شهادت رساندی و حرم او را به اسیری آوردی؟! حضرت (ع) پس از بیان این جملات می‌گریند و ادامه می‌دهند: اگر در دنیا کسی باشد که رسول خدا(ص) جد اوست جز من نیست، پس چرا پدر من را کشت و چنان که با اسیران رومی برخورد می‌کنند با ما برخورد کرد؟! ای یزید! وای بر تو که در روز قیامت پدر و جد من خصم تو باشند.
جالب آنکه وقتی یزید بیداری مردم را در پی سخنان امام(ع) دید به مؤذن فرمان اذان داد تا مردم به بهانه نماز پراکنده شوند!
به گفته حجت الاسلام والمسلمین، کریمی در این میان سیره عبادی حضرت(ع) نیز در نوع خود بی نظیر است و همین باعث شده به زین العابدین مشهور شوند؛ برای مثال در حج به گونه‌ای بودند که گویی روح در حال جدایی از جسمشان است. مالک بن انس در این باره می‌گوید: حضرت سجاد(ع) وقتی مُحرم شده و تلبیه را می‌گفتند بیهوش می‌شدند. یا آمده ایشان شبانه هزار رکعت نماز می‌خواندند. و از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمودند: وقتی پدرم به نماز می‌ایستاد همچون بنده ای افتاده بود که در پیشگاه پادشاهی می‌ایستاد، رنگش صورتش دگرگون می‌شد و نماز را چنان به جای می‌آورد که گویی آخرین نماز او ست!
وی با اشاره به ویژگی‌های روحی و مکارم اخلاقی حضرت سجاد(ع) ابراز می‌کند: حلم و بردباری، پرهیز از تکلّف و تکبّر از ویژگی‌های آشکار شخصیت ایشان است؛ راوی می‌گوید: اسیران آل رسول(ص) را به بازار شام آوردند، پیرمردی از اهالی شام جلو رفت و گفت: سپاس خدایی که شما را کشت و آتش فتنه را خاموش کرد!، امام(ع) با بردباری فرمودند: آیا قرآن خوانده ای؟ پیرمرد پاسخ داد: بله!، سپس امام(ع) فرمودند: آیا این آیه را خوانده‌ای که خطاب به پیامبر(ص) می‌گوید: «بگو من در برابر رسالتم اجر و مزدی جز محبت اهل بیتم نمی‌خواهم؟!» پیرمرد پاسخ داد: بله؛ ایشان فرمودند: اهل بیت پیامبر(ص) ما هستیم.
توجه خاص به مقام مادر
وی با اشاره به اخلاق فردی و اجتماعی امام سجاد (ع) به عنوان یکی از ابعادی که شناخت آن ضرورت دارد، بیان می‌کند: ایشان احترام فوق العاده ای نسبت به مقام مادر داشتند و همیشه به گونه ای رفتار می‌کردند که قبل از مادر بر سر سفره ننشینند؛ راوی می‌گوید: دلیل این رفتار از حضرت (ع) سوال شد، ایشان فرمودند: بیم آن دارم که دست به لقمه ای برم که مادرم زودتر از من متوجه آن شده باشد.
حجت الاسلام والمسلمین کریمی درباره توجه و توصیه امام سجاد(ع) نسبت به پرهیز از فعل و قول حرام می‌گوید: ایشان توصیه‌های موکدی در این باره دارند، برای مثال در حدیثی که مضمونش چنین است فرموده‌اند: انسان هر روز با سه غم رو به روست، یکی آنکه وقتی روزی ای را می‌خورد اگر حلال باشد باید حسابش را بدهد و اگر حرام باشد انسان به واسطه آن عقاب و کیفر می‌بیند.
مدیر انتشارات نسیم حیات با بیان اینکه عبادات امام سجاد(ع) تنها جنبه فردی نداشت، ابراز می‌کند: ایشان توجه و رسیدگی خاص به فقرا داشتند و بردگان را خریداری کرده و آزاد می‌کردند، از این رو، همه بردگان علاقه داشتند به جای خانه ثروتمندان به خانه ایشان بروند و جالب آنکه هیچ برده ای بیش از یک سال در خانه حضرت(ع) نمی ماند.
وی می‌افزاید: حضرت(ع) هزینه یکصد خانواده فقیر مدینه را نیز عهده دار بودند و غذای شبانه بسیاری از مردم مدینه النبی(ص) را همچون پدرشان سیدالشهداء(ع) تأمین می‌کردند؛ جالب آنکه امام(ع) با آن مقام بالا اجازه نمی دادند مردم خود را کوچک کرده و از ایشان طلب کمک کنند، بلکه خود در رسیدگی به امور فقیران پیشگام می‌شدند.
حجت الاسلام والمسلمین کریمی درباره کیفیتِ عرفان متجلی در ادعیه و مناجات‌های امام سجاد(ع) در مقابل عرفان‌های کاذب می‌گوید: اسلام یک حلال و حرام دارد که همه عرفان در این خلاصه می‌شود، یعنی انسان واجباتی را انجام داده و از محرمات دوری کند، باید توجه داشت اسلام دین آرامش و راحتی است نه زور و زحمت که انسان ها را به تکلّف وا بدارد. برای مثال حضرت(ع) درباره امر کردن کودکان به نماز تشویق و توصیه را پیشنهاد می‌کنند نه با زور و داد و فریاد که کودک بی‌انگیزه شود.
وی تاکید می‌کند: کسانی که می‌خواهند در پی عرفان بروند بهترین منبع برایشان صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد(ع) است که افراط و تفریط ندارد، در حالی که عرفان‌های نوظهور سرانجام انسان را به منجلاب و سیاهی می‌کشاند.
وی خاطرنشان می‌کند: سراغ نداریم بزرگان و اهل سیر و سلوک بخواهند با عرفان‌های کاذب به جایی برسند، بلکه در میان مردم بوده اند و به عبادت پرداخته اند، نماز اول وقت به جای آورده اند، زیرا عرفان چیزی نیست جز شناخت وظایف در برابر خدا و مخلوق که اگر شناخته شده و به جای آورده شود، معنای حقیقی عرفان لمس خواهد شد.
منبع:قدس
211008
