دوستی اصطلاحی است که برای توصیف پیوندِ همیارانه بین دو یا چند نفر به‌کار می‌رود که به هر یک از آنها، دوست (یا رفیق، یار، مصاحب، صدیق) گفته می‌شود.
عقیق: یکی از نعمت های الهی که در سرشت انسان به ودیعه نهاده شده است، احساس نیاز به دیگر افراد جامعه و برقراری ارتباط دوستانه با برخی از آنها می باشد. چنانچه انسان بتواند دوستان نیکویی برای خود برگزیند و از این موهبت الهی به صورت صحیح و منطقی استفاده کند زندگی فردی و اجتماعی سالمتری خواهد داشت. بر این اساس این مهم یکی از موضوعات مورد تاکید ائمه اطهار (ع) و به ویژه جانشین برحق پیامبر (ص)، امیرالمومنین علی (ع) می باشد. در این راستا این امام همام می فرمایند: اَلْغَریبُ مَنْ لَیْسَ لَهُ حَبیبٌ؛ غریب و تنها کسی است که دوستی نداشته باشد.
همچنین درباره حدود و اندازه دوستی بیان می دارند: زُهْدُکَ فِی رَاغِبٍ فِیکَ نُقْصَانُ حَظٍّ، وَ رَغْبَتُکَ فِی زَاهِدٍ فِیکَ ذُلُّ نَفْسٍ؛ بی میلی نسبت به آن کس که به تو علاقه مند است دلیل کمی بهره تو در دوستی است و تمایل تو نسبت به کسی که بی اعتنا است سبب خواری تو است؛ و نیز: اَحْببْ حَبـیـبَکَ هـَوْناً ما عَسی اَنْ یَکُونَ بَغیضَکَ یَوْماً ما، وَ اَبْغِضْ بَغْیضَکَ هَوْناً ما، عَسیَّ اَنْ یَکُونَ حَبِیبَکَ یَوْماً ما؛ با دوست، در دوستی از اندازه مگذر، بسا که روزی دشمن گردد و با دشمن مدارا کن، باشد که روزی دوست گردد؛ و در جایی دیگر اشاره داشته اند: اُبْذُلْ لِصَدِیقِکَ کُلَّ الْمَوَدَّةِوَ لا تَقُصَّ إلَیْهِ بِکُلِّ أَسْرارِکَ؛ همه محبتت را به پای دوستت بریز ولی همه اسرارت را در اختیار او نگذار.
علاوه بر این حضرت ویژگی های دوست واقعی را چنین بیان می دارند: اَلصَّدیقُ اِنْسانٌ هُوَ اَنْتَ اِلاّ اَنَّهُ غَیْرُک؛ دوست کسی است که با تو یکی است (تو را به منزله خود بداند) گرچه (به حسب ظاهر) غیر از تو است و نیز: اَلصَّدیقُ مَنْ صَدَقَ غَیْبُهُ؛ دوست خوب کسی است که در پنهانی نیز دوست باشد. نیز درباره ویژگی های دوستان ناباب می فرمایند: اِیّاکَ وَ مُصاحَبَةَ الْفُسّاقِ فَاِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ؛ از همنشینی با فاسقان بپرهیز که شر به شر بپیوندد؛ اِیـّاکَ وَ مـُصـادَقـَةَ الْکـَذّابِ فـَاِنَّهُ کـَالسَّرابِ، یـُقـَرِّبُ عـَلَیـْکَ الْبـَعـیـدَ وَ یـُبـَعِّدُ عـَلَیـْکَ الْقَریب؛ از دوستی دروغگو بپرهیز، که او به سان سراب است، دور را به تو نزدیک و نزدیک را به تو دور نمایاند؛ اِیّاکَ وَ مُصادَقَةَ الْفاجِرِ فَاِنَّهُ یَبیعُکَ بِالتّافِهِ؛ از دوستی تبهکار بپرهیز که به اندک بهایت بفروشد؛ اِیّاکَ وَ مُصادَقَةَ الْبَخیلِ فَاِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ اَحْوَجَ ما تَکُونُ اِلَیْهِ؛از دوستی بخیل بپرهیز، چه آنچه را سخت بدان نیازمندی از تو دریغ دارد و اِیّاکَ وَ مُصادَقَةَ الاَحْمَقِ فَاِنَّهُ یُریدُ اَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرُّکَ؛ از دوستی نادان بپرهیز، چه او خواهد که تو را سود رساند لیکن دچار زیانت گرداند.
علاوه بر این حضرت بیا می دارند: أَعْجَزُ النّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اکْتِسابِ الاِخْوانِ وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَیَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ؛ ناتوان ترین مردم کسی است که از یافتن دوست ناتوان است و ناتوان تر از او کسی است که دوستِ یافته را تباه گرداند؛ و نیز درباره درباره خطر عشق مجازی فرموده اند: مـَنْ عـَشِقَ شَیْئاً اَعْشی بَصَرَهُ وَ اَمْرَضَ قَلْبَهُ. فَهُوَ یَنْظُرُ بِعَیْنٍ غَیْرِ صَحیحَةٍ وَ یَسْمَعُ بِاُذُنٍ غَیْرِ سَمیعَةٍ؛ آن کس که به چیزی عشق ورزد، آن عشق، چشم او را کور و قلبش را بیمار می کند. پس چنین فردی با چشم ناسالم می نگرد و با گوش ناشنوا می شنود.
پی نوشت ها:
1-نهج البلاغه، حدیث 11، 37، 108، 260، 451.
2-آمدی، شرح غررالحکم ، ج 1: 301، 315، ؛ ج 2: 65، 233.
3-پورطباطبایی، یکهزار سخن از حضرت علی (ع): 123-122.
منبع:قدس
211008
همچنین درباره حدود و اندازه دوستی بیان می دارند: زُهْدُکَ فِی رَاغِبٍ فِیکَ نُقْصَانُ حَظٍّ، وَ رَغْبَتُکَ فِی زَاهِدٍ فِیکَ ذُلُّ نَفْسٍ؛ بی میلی نسبت به آن کس که به تو علاقه مند است دلیل کمی بهره تو در دوستی است و تمایل تو نسبت به کسی که بی اعتنا است سبب خواری تو است؛ و نیز: اَحْببْ حَبـیـبَکَ هـَوْناً ما عَسی اَنْ یَکُونَ بَغیضَکَ یَوْماً ما، وَ اَبْغِضْ بَغْیضَکَ هَوْناً ما، عَسیَّ اَنْ یَکُونَ حَبِیبَکَ یَوْماً ما؛ با دوست، در دوستی از اندازه مگذر، بسا که روزی دشمن گردد و با دشمن مدارا کن، باشد که روزی دوست گردد؛ و در جایی دیگر اشاره داشته اند: اُبْذُلْ لِصَدِیقِکَ کُلَّ الْمَوَدَّةِوَ لا تَقُصَّ إلَیْهِ بِکُلِّ أَسْرارِکَ؛ همه محبتت را به پای دوستت بریز ولی همه اسرارت را در اختیار او نگذار.
علاوه بر این حضرت ویژگی های دوست واقعی را چنین بیان می دارند: اَلصَّدیقُ اِنْسانٌ هُوَ اَنْتَ اِلاّ اَنَّهُ غَیْرُک؛ دوست کسی است که با تو یکی است (تو را به منزله خود بداند) گرچه (به حسب ظاهر) غیر از تو است و نیز: اَلصَّدیقُ مَنْ صَدَقَ غَیْبُهُ؛ دوست خوب کسی است که در پنهانی نیز دوست باشد. نیز درباره ویژگی های دوستان ناباب می فرمایند: اِیّاکَ وَ مُصاحَبَةَ الْفُسّاقِ فَاِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ؛ از همنشینی با فاسقان بپرهیز که شر به شر بپیوندد؛ اِیـّاکَ وَ مـُصـادَقـَةَ الْکـَذّابِ فـَاِنَّهُ کـَالسَّرابِ، یـُقـَرِّبُ عـَلَیـْکَ الْبـَعـیـدَ وَ یـُبـَعِّدُ عـَلَیـْکَ الْقَریب؛ از دوستی دروغگو بپرهیز، که او به سان سراب است، دور را به تو نزدیک و نزدیک را به تو دور نمایاند؛ اِیّاکَ وَ مُصادَقَةَ الْفاجِرِ فَاِنَّهُ یَبیعُکَ بِالتّافِهِ؛ از دوستی تبهکار بپرهیز که به اندک بهایت بفروشد؛ اِیّاکَ وَ مُصادَقَةَ الْبَخیلِ فَاِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ اَحْوَجَ ما تَکُونُ اِلَیْهِ؛از دوستی بخیل بپرهیز، چه آنچه را سخت بدان نیازمندی از تو دریغ دارد و اِیّاکَ وَ مُصادَقَةَ الاَحْمَقِ فَاِنَّهُ یُریدُ اَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرُّکَ؛ از دوستی نادان بپرهیز، چه او خواهد که تو را سود رساند لیکن دچار زیانت گرداند.
علاوه بر این حضرت بیا می دارند: أَعْجَزُ النّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اکْتِسابِ الاِخْوانِ وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَیَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ؛ ناتوان ترین مردم کسی است که از یافتن دوست ناتوان است و ناتوان تر از او کسی است که دوستِ یافته را تباه گرداند؛ و نیز درباره درباره خطر عشق مجازی فرموده اند: مـَنْ عـَشِقَ شَیْئاً اَعْشی بَصَرَهُ وَ اَمْرَضَ قَلْبَهُ. فَهُوَ یَنْظُرُ بِعَیْنٍ غَیْرِ صَحیحَةٍ وَ یَسْمَعُ بِاُذُنٍ غَیْرِ سَمیعَةٍ؛ آن کس که به چیزی عشق ورزد، آن عشق، چشم او را کور و قلبش را بیمار می کند. پس چنین فردی با چشم ناسالم می نگرد و با گوش ناشنوا می شنود.
پی نوشت ها:
1-نهج البلاغه، حدیث 11، 37، 108، 260، 451.
2-آمدی، شرح غررالحکم ، ج 1: 301، 315، ؛ ج 2: 65، 233.
3-پورطباطبایی، یکهزار سخن از حضرت علی (ع): 123-122.
منبع:قدس
211008
