عقیق: باید سرمان را بالا بگیریم و شاکر این نعمت بزرگ باشیم؛ شیعه علی بودن سعادت کوچکی نیست. برای مایی که از کودکی با «یا علی» رو پای خودمان ایستادیم و هر وقت در زندگی، گرهی به کارمان افتاده از مولا مدد گرفته‌ایم، غدیر برترین عید سال است.   باید سرمان را بالا بگیریم و روز برگزیده شدن او را جشن بگیریم، روزی که خدا انتخابش کرد تا دین را «کامل» کند. روزی که پیامبر دستش را بالا برد تا همه ببینند چه کسی پس از پیامبر بر آنها ولایت دارد. غدیر، صرفا یک رویداد تاریخی نیست که فقط بنشینیم و درباره‌اش مطالعه کنیم. یک جریان همیشه زنده است که مثل تمام اعیاد برای خودش آداب و رسوم بسیاری دارد. در این مطلب قصد داریم همین آداب و رسوم را مرور کنیم گه متاسفانه برخی از آنها در جامعه امروز کمرنگ شده و باید برای احیا همه آنها تلاش کرد. باید کاری کنیم تا جشن غدیر، جشنی در شان این عید بزرگ باشد.  برای تهیه این مطلب، سراغ حجت‌الاسلام و الملسمین محمد حسین مشکوری، تولیت مسجد جامع قلهک و مدیر کانون خورشید که به صورت تخصصی به موضوع غدیر می‌پردازد رفتیم.  پس از خواندن این مطلب، مطمئن باشید که در روز عید غدیر، کارهای مهمی برای انجام دارید.

1-میهمانی بگیرید و  اطعام کنید

میهمانی گرفتن و اطعام مردم،  در همه روزهای تقویم دارای فضیلت بسیار است، اما در روز عید غدیر فضیلت بیشتری دارد. آنقدر بر اینئ موضوع سفارش شده که در برخی روایات عید غدیر به «یوم اطعام الطعام» معرفی شده است.  می‌توان ریشه این موضوع را  فرمان خدا به پیامبرش جست‌وجو کرد که در واقعه «یوم‌الدار» یعنی داستان علنی شدن بعثت پیامبر اکرم رخ داد. خداوند در سال سوم بعثت به پیامبر  امر کرد که با گوشت گوسفند و مقداری شیر، عذایی آماده کند و اطرافیانش را به اسلام دعوت کند. رسول اکرم نیز از پسر عمویش علی خواست تا این ضیافت را ترتیب دهد و طعام را آماده کند.  در آن واقعه که شرح مفصلی دارد، پیامبر پس از اعلام رسالت خود فرمود: چه کسی حاضر است به من ایمان بیاورد تا جانشینم شود؟ و آن روز امیرالمومنین ایستاد و گفت:«ای پیامبر من تو را یاری می‌کنم»  و  در همان میهمانی و پای همان سفره بود که پیامبر برای نخستین بار علی را به جانشینی خود معرفی کرد و فرمود:« این برادر، وصی و جانشین من در میان شماست. سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید.»  روایت‌های بسیاری درباره فضیلت اطعام در غدیر وجود دارد که در اینجا یک نمونه‌اش را بیان می‌کنیم. امام رضا‌(ع) فرمودند: «هر کس مومنی را در روز عید غدیر غذا دهد، مانند کسی است که تمام پیامبران و صدیقان را اطعام کرده».

خوشبختانه، چند سالی است که سنت اطعام در غدیر به صورت مردمی در کشور اجرا می‌شود و شهر اهواز با شش سال برگزاری مراسم اطعام غدیر از پیشتازان این سنت حسنه است. سال گذشته واحد فرهنگی مسجد الغدیر و هیات روضه الزهرا(س) 14000 نفر از مردم اين شهر‌ را به ضیافت علوی دعوت کردند. در این مراسم آیت‌الله جزایری، امام جمعه و نمایندگی ولی فقیه در خوزستان و نیز آیت‌الله حیدری امام جمعه موقت اهواز نیز حضور داشتند.  20 هزار گیلانی‌ نیز سال گذشته در شب عيد غدیر با 110 دیگ آبگوشت نذری دين خود را ادا كردند. همچنین  قرار است امسال دهم مهر که روز عید غدیر است در مسجد جامع غدیر خم در سه‌راه ضرابخانه 5000 نفر اطعام ‌شوند. پس تا دیر نشده، شما هم آستین بالا بزنید و با تدارک یک غذای ساده، ثواب اطعام در روز غدیر را ببرید.

2-زیارت غدیر بخوانید

در كتاب «مفاتیح‌الجنان» چندین زیارتنامه به نام امیرالمومنین(ع) هست اما در میان آنها تنها خواندن دو زیارتنامه در روز عید غدیر سفارش شده. اولي زیارت امین‌الله و دیگری زیارتی است که امام دهم شيعيان خطاب به امیرالمومنین قرائت می‌کند و به «زیارت غدیر» معروف است.  این زیارتنامه مربوط به زمانی است که معتصم آن حضرت را تبعید می‌كند و هنگامی که امام به نجف اشرف مي‌رسد این دعا را خطاب به اميرالمومنين مي‌خواند. این زیارت از نظر سندیت آنچنان ارزشی دارد که شیخ عباس قمی در باب سوم «مفاتیح‌الجنان» در بخش زیارت مخصوص امام علی(ع) در روز عید غدیر می‌نویسد: «بعد از بررسي ثابت شد در تمامی زیارات، زیارتی به این اندازه از نظر صحت و اعتبار و قوت سند پیدا نمی‌شود».

کمتر زیارتنامه‌اي را می‌توان خواند که وقایع تاریخی در آن منعکس شده باشد اما در زیارتنامه‌اي که امام هادی(ع) خطاب به امیرالمومنین(ع) خوانده برخی از وقایع تاریخی مانند غدیر خم یا بعضی از جنگ‌ها با اشاره به آیات قرآن منعکس شده. در کنار وقایع تاریخی، امام دهم شیعیان دهها فضلیت حضرت امیر را در این یادگار ارزشمند خود ذکر کرده‌.

متن این زیارت در مفاتیح الجنان موجود است و برنامه ریزی کنید تا حتما در این روز با فضیلت این چند صفحه را مرور کنید و از ثواب بسیار آن برخوردار شوید.

3-محفل شعر بگیرید

امروزه مجالس مختلفي حتي در ميان اهل سنت برگزار می‌شود؛ محافلي كه در آن افراد دور هم جمع می‌شوند تا از شخصیت‌ و فضایل امام علی(ع) سخن بگویند. زیرا پیامبر(ص) فرموده‌: «یاد کردن از علي بن ابوطالب عبادت است». آن حضرت در حدیث دیگری ‌فرموده: «هنگامی که عده‌ای گرد هم جمع شوند و در آن جلسه از فضایل علي بن ابوطالب یاد کنند، فرشتگان الهی در آن جلسه حاضر می‌شوند و آنها را احاطه می‌کنند تا زمانی که از آن جلسه پراکنده و متفرق شوند. بعد از آنکه متفرق شدند، فرشتگان به آسمان بازمی‌گردند و ملائک دیگر به آنها غبطه می‌خورند». در دوره بزرگانی همچون شیخ کلینی و شیخ  صدوق »غدیریه‌سرایی» از ارزش بالایی برخوردار بود و بسیار تاکید می‌کردند که شیعیان در این روز بزرگ دور هم جمع شوند و حتی در یک مجلس ساده، اشعاری در فضیلت امیرالمومنین بخوانند. میرزای شیرازی یکی از افرادی بوده که بر این سنت تاکید بسیاری داشته و همواره در روز غدیر محفل شعرخوانی برگزار می‌کرده.

 امام صادق(ع) در رابطه با اهمیت شعر ‌فرموده: «هر کس برای ما اهل بیت شعری بسراید، خدای متعال برای او خانه‌ای در بهشت بنا می‌کند».

  4-نماز غدیر بخوانید

یک نماز ساده که وقت چندانی از شما نمی‌گیرد، از اعمال مهم و  بدون جایگزین روز غدیر است. نماز عيد غدیر آنقدر بین نمازهای مستحب ارزش و اهمیت دارد که امام صادق(ع) در حدیث ‌فرموده: «هر کس در روز عید غدیر قبل از ظهر به قصد شکرگزاری خدا دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت بعد از حمد، 10 مرتبه سوره توحید و قدر و آیه الکرسی را بخواند نزد خدا برایش 100 هزار حج و 100 هزار عمره محسوب می‌شود و هر حاجتی از حوايج دنیا وآخرت را ازخدا درخواست کند به آسانی و با عافیت به او عنایت خواهد شد». آثار پربرکت نماز عيد غدیر آنقدر هست که در روایتی از شیخ مفید آمده: «اگر نماز و دعا در روز عید غدیر از او فوت شد، قضای آن را بجا آورد».  نماز روز عید غدیر مانند نماز صبح دو رکعت است به این صورت که نیم‌ساعت قبل از ظهر، دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت بعد از حمد، سوره‌های توحید، قدر و آیه الکرسی 10 بار خوانده شود. بهتر است این نماز به جماعت خوانده شود و برخی از علما سال‌های گذشته، برنامه نماز جماعت غدیر را در مساجد برگزار کردند. اگر جماعت شد که بهتر، اگر نشد حتما فرادا این نماز را بخوانید.

5-شاد باشید و عید بگیرید

عید غدیر برای ما شیعیان باید روز شادی و افتخار باشد. باید به هم تبسم کنیم و خدا را برای محبت امیرالمومنین شاکر باشیم. از امام رضا(ع) در خصوص عید گرفتن در روز غدیر روایت‌هاي زیادی نقل شده. آن حضرت در حدیثی فرموده: «پیامبر(ص) به امیرالمومنين(ع) سفارش کرد این روز را عید قرار دهد. چنانکه پیامبران به جانشینان خود سفارش می‌کردند این روز را عید بگیرند. غدیر روز تبریک و تهنیت است و روز تبسم هنگام ملاقات اهل ایمان. هر کس روز عید غدیر به روی برادر دینی‌اش تبسم كند، خدا در قیامت با مهربانی به او نظر می‌کند.»

6-به زیارت امیرالمومنین(ع) برويد

خواندن زیارت امیرالمومنین(ع) در حرم مطهر آن حضرت یکی از رسومی است که بیشتر ميان مسلمانانی که در نجف و شهرهای اطراف زندگی می‌کنند رواج دارد. امام رضا(ع) زیارت امیرالمومنین را به همه سفارش می‌کند و مي‌گويد: «هر جا باشی، روز غدیر خودت را به مرقد امیرالمومنين(ع) برسان که خدا برای هر مرد و زن با‌ایمان و مسلمان گناه 60 سال را می‌آمرزد و دو برابر آنچه در ماه مبارک رمضان، شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد کرده، در عید غدیر آزاد می‌کند». با این حال، اگر توفیق تشرف به نجف را ندارید، از شهر خودتان به نیت زیارت حضرت در نجف، زیارتنامه ایشان را بخوانید.

 7-روزه بگيريد

حالا که روزها هم کوتاه شده، بهترین فرصت است تا از فضیلت روزه غدیر بهره‌مند شوید که ثوابی بی نظیر دارد. راويت است فردي از امام صادق(ع) پرسید در روز عید غدیر چه باید کرد؟ آن حضرت فرمود: «روزه بگیر، زیاد صلوات بفرست و از ستمگران و منکران اهل بیت بیزاری بجو». آن حضرت در حدیث دیگری ‌فرموده: «روزه عید غدیر هر سال نزد خدای عز‌و‌جل برابر با 100 حج و 100 عمره پذیرفته شده است». امام رضا(ع) درباره روزه عید غدیر فرموده: «خدا مردم را به روزه این روز دعوت کرده و پاداش عظیمی برای آن قرار داده؛ به نحوی که اگر برای بنده‌ای ممکن بود از اول دنیا تا انقراض آن روزه بگیرد و شب‌ها نماز بگزارد، پاداش آن به روزه با اخلاص عید غدیر نمی‌رسید».

8-هدیه بدهید

عیدی دادن از دیگر سنت‌های زیبای غدیری است که می‌تواند جایگاه این روز را به ویژه برای کودکان و نوجوانان تقویت کند. در سیره بسیاری از بزرگان آمده که تنها در روز غدیر عیدی می‌دانند. روایت شده که در روز عید غدیر عده‌ای از شیعیان به  محضر مبارک حضرت امام رضا رسیدند. آن حضرت جمعی از خواص را برای افطار نگهداشت و برای خانواده آنها غذا، انواع هدیه و صله، لباس، انگشتر و کفش فرستاده بود. سر و وضع همه اطرافیان به دستور حضرت عوض شده و اسباب ‌و آلات منزلشان تغییر کرده بود.

9-عقد اخوت ببنديد

نخستین عقد اخوت ميان پیامبر(ص) و امام علی(ع) در روز عید غدیر بسته شد. بعد از آن بود که دیگر عقد اخوت یا همان پیمان برادری از سنت‌های حسنه اسلام قرار گرفت و تاکید زیادی هم بر آن شد. تا آنجا كه اگر کسی خواست با دیگری پیمان اخوت ببندد و امكان حضور با برادر دینی‌اش را پیدا نکرد به کسی وکالت دهد که آن عقد را بخواند. البته خانم‌ها هم مي‌توانند عقد خواهری با هم بخوانند. به واسطه‌ این صیغه، ميثاقي ويژه بر رعايت حقوق برادري ميان آن دو استوار مي‌شود. عقد اخوت یکی از اعمال مرسوم روز عید غدیر است که احادیث و مطالب بسیاری درباره آن نقل شده.

10-خود را آراسته کنید

یکی از نشانه تمام اعیاد آراسته بودن است.  رضا(ع) ‌فرموده: «غدیر روز تزئین و آراستن است. هر کس برای روز غدیر خویش را بیاراید و زینت کند، خدا همه گناهانش را بیامرزد و فرشتگانی را برانگیزد که کارهای نیک او را ثبت کنند و درجات او را بالا ببرند تا غدیر سال آینده. پس اگر بمیرد شهید از دنیا رفته و اگر زنده بماند، زندگی سعادتمندانه و همراه خوشبختی داشته باشد».

11-صله رحم کنید

بسیاری از ما یاد گرفته‌ایم که روز عید غدير باید به دیدار سادات برويم. درست است که تبريك اين عيد به سادات به‌دلیل نسبتی که با امیرالمومنین(ع) دارند از رسوم زیبای این روز به‌شمار می‌آید اما در کنار آن، دیدار اهل ایمان هرچند از سادات نباشند، ثواب و پاداش بزرگی خواهد داشت. امام رضا(ع) ‌فرموده: «هر کس روز عید غدیر به دیدار مومنی رود، خدا 70 نور به قبرش وارد کند و قبر او را توسعه دهد و هر روز 70 هزار فرشته به زیارت قبرش بروند و او را به بهشت بشارت دهند».

 12- به ديگران نيكي كنيد

خوشحال باشید که هر کار خیری که در این روز انجام می‌دهید، چند برابر فضیلت پیدا می‌کند. شیخ صدوق، شیخ مفید و شیخ طوسی هر سه از امام صادق(ع) نقل کرده‌اند: «هر عمل نیکی روز غدیر برابر با عبادت 80 ماه است».  امام رضا(ع) نیز در این باره فرموده است: «نیکی کردن در روز عید غدیر باعث زیاد شدن ثروت و طولانی شدن عمر است و مهربانی کردن به همدیگر، رحمت و رأفت خدا را به انسان جلب می‌کند». آن حضرت در روایت دیگری فرموده: «هر کس روز عید غدیر نیاز برادر دینی‌اش را قبل از اظهار و درخواست او برآورده سازد و با میل و رغبت به او احسان کند، پاداش روزه روز عید غدیر و شب زنده‌داری شب آن را خواهد داشت».