در درس «كلام اسلامي» مطرح شد؛
حضرت آيت الله سبحاني در ادامه سلسله جلسات «كلام اسلامي» خود در مشهد مقدس گفت: امروزه راس ايران صبر است و آن كس عهده و مسووليت را رها مي كند كه صابر و شكيبا نباشد، وفاي به عهد از شاخه هاي صبر است و اگر صبر در امور عهده دار باشد، نماز، روزه و خمس كارساز مي شود.
عقیق:حضرت آيت الله جعفر سبحاني در چهارمين جلسه از سلسله جلسات «كلام اسلامي» خود در مدرسه علميه عالي نواب، به مطرح كردن شبهه روز هاي خلقت آسمان ها و زمين و وجود تناقض در قرآن كريم و ارائه پاسخ به آن ها پرداخت و اظهار كرد: برخي روايات ديني منجر به اشكالاتي هستند همچنين از آن جايي كه اين شبهه دستاويز ابهام قرار گرفته است، خلقت آسمان ها و زمين در عدد مايه اختلاف است.
وي ادامه داد: در بخشي از قرآن كريم اينطور برداشت مي شود كه خداوند سبحان زمين و آسمان ها را در شش روز آفريده است، همچنين در آيه «اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ مَا لَكُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا شَفِيعٍ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ»، و در برخي از اشعار فارسي يوم به معناي دوره به كار رفته است، از اين آيه قرآن مستفاد مي شود كه آسمان ها و زمين در شش روز آفريده شده اند.
اين مرجع تقليد با بيان اين كه اما برخي ها از آيات ديگر قرآن استظهار مي كنند كه خدا زمين و آسمان ها را در هشت روز آفريده است، گفت: خداوند در اين آيه يوم را به معناي دوره آورده است، در كلام اهل بيت(ع) هم يوم به معناي يك دوره به كار رفته است، همچنين آيه «قَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يوْمَينِ» يك نوع تناقض را ايجاد كرده است، در آيه اول شش روز و در آيه دوم خلقت آسمان ها و زمين هشت روز خوانده شده است.
اين مفسر برجسته قرآن كريم افزود: درباره اين شبهه آيه اي كه به آفرينش زمين در شش روز اشاره دارد، مسلم است، آيه دوم مي گويد كه يوم در اربعه الايام داخل است و خلقت خداوند متعال در شش روز مطرح شده است، همچنين عرب ها مي گويند كه مجموع سفر چهار روز بوده است، و من الكوفه الي بغداد في اربعه الايام، در واقع مي خواهد بگويد عصاره سفر چهار روز زمان برد، در ضمير آيات دستكاري شده و اين دستكاري در تفاسير خداوند با نوعي آگاهي و صراحت آورده شده است.
وي افزود: تمام خلقت خداوند متعال در دو شبانه روز بوده است نه اين كه اربعه الايام غير از دو روز است، اصل آفرينش در دو روز بوده و پس از آن قرار دادن معدن، آماده كردن زمين و قرار دادن كوه همه در چهار روز اتفاق افتاد، خلقت زمين و آفرينش در مدت چهار روز اتفاق افتاد، در كتاب هاي معتبر علمي اول تفسير و سپس عصاره گيري از تفسير صورت مي گيرد؛ دو روز اول آفرينش رخ داد، دو روز بعدي آرايش بشر پديد آمد و مجموع آن ها به آفرينش در شش روز ختم مي شود.
وي با بيان اين كه انسان اگر عينك بد بيني بر چشم بزند، تمام خوبي ها را زشت و ناپسند مي بيند، گفت: برخي مفسرين آمده اند عينك بدبيني بر چشم زده اند و بدون اين كه جواب هاي علما را بررسي كنند، اين ها را بزرگ كرده اند، برخي از علماي ما در كتاب هايي، امثال اين تفاسير الهي را نوشته اند و الان به دنبال بزرگنمايي آن هستند و اين مطلب طناب ذلت است، همچنين فضلك در اين آيه به معناي خلاصه بوده و ريشه آن جنبه ادبي دارد، اين مصدر جعلي بايد ريشه يابي شود تا مفهوم آن به درستي درك شود.
حضرت آيت الله سبحاني با اشاره به تناقض نهم در كتب مفسرين قرآني يادآور شد: اشكال نقلي در عدد را شش يا هشت در نظر بگيريم و اين عصاره مجموعه است، از برخي از آيات اينطور دريافت مي شود كه خداوند اول آسمان ها را آفريد و بعد از آن زمين را خلق كرد، اين آيه محكم است و جاي بحث ندارد، در آيه ديگري آمده است كه خداوند اول زمين را خلق كرد و سپس به آفرينش آسمان پرداخت.
اراده تكويني خداوند سبحان مقدم بر موجودات بشري است
اين مفسر برجسته قرآن كريم ادامه داد: سؤال و پاسخ سؤالى كه در اين جا پيش مىآيد اين است كه كلمه "ثم" به معناى "سپس" و "پس" در فارسى است و طبعاً تأخّر و پشت سر هم بودن را مي رساند، بنابراين، از اين آيه استفاده مي شود كه آفرينش آسمان بعد از زمين بوده است: «ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ» در حالى كه از آيه «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها» به معني و زمين را بعد از آن آسمان را گسترش داد، عكس آن به دست مىآيد كه خلقت زمين بعد از آسمان است، در اين آيه سوره فصلت دو بار براي ما محل بحث است، يكبار از لحاظ عدد و يكبار از جهت منزلت، عدد آن اشكالي ندارد و محكم است اما در زمينه تقدم و تاخر آفرينش جاي ترديد دارد.
وي با بيان يان كه بايد ديد ترتيب اتصال و انفصال به چه شكلي است، گفت: بايد ديد اول زمين و بعد آسمان خلق شده است و يا نه، اين جاي تناقض است، اگر خداوند مي فرمود «ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ» كليد اشكال و پاسخ همين جاست، اگر انسان دقت و تدبر در آيات كند، مفهوم آن روشن مي شود، خداوند گاهي بيان تفصيلي و گاهي اجمالي دارد، در سوره النازعات آيه مورد نظر آيه تفصيلي است اما در سوره فصلت خداوند اجمالا اين موضوع را بيان مي كند.
اين مرجع تقليد با اشاره به آيه «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ»، خاطر نشان كرد: بر اساس اين آيه اگر اراده تكريني خداوند بر چيزي تعلق بگيرد، اصلا موجود در برابر خداوند مقاومت نمي كند و اين آيه در مقام بيان خلقت نيست، در مقام بيان اين است كه آسمان و زمين در برابر اراده خدا و حق تعظيم كردند، استوي در لغت عرب به معناي قصد است، بحث ما در اين جا بحث حيثي است و آيه را از يك زاويه بحث مي كنيم و آن ترتب است.
حضرت آيت الله سبحاني با اشاره به سوره النازعات اظهار كرد: در وهله اول آن چيزي كه براي ما مطرح است آيه مربوط به سوره النازعات است، اين آيه دوبار براي ما مطرح است، يك بار از نطر عدد و يك بار از نظر تاخير خلقت، در مقام بيان آفرينش اين است كه در برابر امر خدا نبايد مقاومت كرد و در مقام بيان اراده اجمالي است، در اين سوره، ثم در مقام بيان مساله است، در اين جا در مقام بيان اراده اجمالي است، اجمالا زمين و آسمان در برابر اراده ما مقاومت نكردند، مانعي ندارد كه گاهي اوقات انسان متقدم و متاخر را يك جا جمع و ارائه كند.
در زمان زلزله آخرت همه مردم نگران عقوبت الهي هستند
وي افزود: آخرين تيري كه در قرآن مطرح است اين است كه يسال و لا يسال، اين در قرآن محل تعارض است، از امام علي(ع) سوال كردند كه آيا آقايان مستشرقين از اين مواضع خبر دارند يا نه؟ در روز قيامت دو موقع حساس داريم، يكي هنگامي كه زلزله مي شود و زمين آن چه را كه در دل دارد بيرون مي اندازد و زمين از خواب بر مي خيزد، اين حالت حالت سوال و جوابي نيست زيرا كه همه گيچ اند و حالت مستي دارند.
اين مرجع تقليد با بيان اين كه در چنين زماني حساب و كتابي نيست، گفت: هر چه هست در هم و برهم است، مردم مست اند و نه مستي دنيا، بلكه مست خوف هستند تا سوال و جواب جايگاه خود را پيدا كند و حواسش جمع باشد و به سوال ملائك پاسخ دهد، در آن زمان ميزان مي آيد و مردم پاي حساب و كتاب حاضر مي شوند، كلمه عفوهم در پاسخ به ما است، مردم پراكنده و گيج اند و هراس دارند و مادر از بچه بي خبر است و اين جا همه نگران اند، خداوند مي گويد در چنين حالتي ميزان و شهود ده گانه وارد مي شود و دستور داده مي شود كه انسان ها را به صف كنيد.
نبايد قرآن را بر قواعد عربي تحميل كرد
حضرت آيت الله سبحاني در تفسير آيه177 سوره بقره خاطر نشان كرد: در اين سوره نكره در جايگاه منصوب آمده است؛ مرحوم سيد جواد بلاغي مي گويد قرآن اسير است با قواعد عربي؛ قواعد عربي بايد از قرآن گرفته شود، پيامبر يك فرد عربي ثمين به تمام معناست و قواعد عربي را بايد از زمان پيامبر بگيريد، قواعد را بايد از افعال گرفت، ما نبايد قرآن را بر قواعد عربي تحميل كنيم، زمان عرب در اشعارشان آمده است چيزي كه چشمگير باشد اعراب آن را عوض كرده و ابتداي آن اخص مي گذارند.
وي ادامه داد: در ادبيات فارسي هنگامي كه مي خواهند چيزي را چشمگير كنند مي گويند به ويژه و در زبان عرب ابتداي آن اخص مي گذارند، صابرين در زبان فارسي و عربي چشمگير است، امروزه راس ايران صبر است و آن كس عهده را رها مي كند كه صابر و شكيبا نباشد، صبر و ظفر هر دو دوستان قديمي اند كه از اثر صبر نوبت ظفر آيد؛ همچنين امير مومنان به پيامبر مي فرمايند صبرزير بناي ايمان و اعمال است.
اين مرجع تقليد با بيان اين كه وفاي به عهد از شاخه هاي صبر است، يادآور شد: اگر صبر در امور عهده دار باشد، نماز، روزه و خمس كارساز بوده و زير بناي همه دل ها صبر است و اگر نباشد در دنيا هيچ جيز انجام نمي گيرد، قهرماني مي تواند قلعه اي را فتح كند كه صبر داشته باشد، در حقيقت بايد در زندگي صبور بود.
منبع:حج
211008
وي ادامه داد: در بخشي از قرآن كريم اينطور برداشت مي شود كه خداوند سبحان زمين و آسمان ها را در شش روز آفريده است، همچنين در آيه «اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ مَا لَكُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا شَفِيعٍ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ»، و در برخي از اشعار فارسي يوم به معناي دوره به كار رفته است، از اين آيه قرآن مستفاد مي شود كه آسمان ها و زمين در شش روز آفريده شده اند.
اين مرجع تقليد با بيان اين كه اما برخي ها از آيات ديگر قرآن استظهار مي كنند كه خدا زمين و آسمان ها را در هشت روز آفريده است، گفت: خداوند در اين آيه يوم را به معناي دوره آورده است، در كلام اهل بيت(ع) هم يوم به معناي يك دوره به كار رفته است، همچنين آيه «قَضَاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ فِي يوْمَينِ» يك نوع تناقض را ايجاد كرده است، در آيه اول شش روز و در آيه دوم خلقت آسمان ها و زمين هشت روز خوانده شده است.
اين مفسر برجسته قرآن كريم افزود: درباره اين شبهه آيه اي كه به آفرينش زمين در شش روز اشاره دارد، مسلم است، آيه دوم مي گويد كه يوم در اربعه الايام داخل است و خلقت خداوند متعال در شش روز مطرح شده است، همچنين عرب ها مي گويند كه مجموع سفر چهار روز بوده است، و من الكوفه الي بغداد في اربعه الايام، در واقع مي خواهد بگويد عصاره سفر چهار روز زمان برد، در ضمير آيات دستكاري شده و اين دستكاري در تفاسير خداوند با نوعي آگاهي و صراحت آورده شده است.
وي افزود: تمام خلقت خداوند متعال در دو شبانه روز بوده است نه اين كه اربعه الايام غير از دو روز است، اصل آفرينش در دو روز بوده و پس از آن قرار دادن معدن، آماده كردن زمين و قرار دادن كوه همه در چهار روز اتفاق افتاد، خلقت زمين و آفرينش در مدت چهار روز اتفاق افتاد، در كتاب هاي معتبر علمي اول تفسير و سپس عصاره گيري از تفسير صورت مي گيرد؛ دو روز اول آفرينش رخ داد، دو روز بعدي آرايش بشر پديد آمد و مجموع آن ها به آفرينش در شش روز ختم مي شود.
وي با بيان اين كه انسان اگر عينك بد بيني بر چشم بزند، تمام خوبي ها را زشت و ناپسند مي بيند، گفت: برخي مفسرين آمده اند عينك بدبيني بر چشم زده اند و بدون اين كه جواب هاي علما را بررسي كنند، اين ها را بزرگ كرده اند، برخي از علماي ما در كتاب هايي، امثال اين تفاسير الهي را نوشته اند و الان به دنبال بزرگنمايي آن هستند و اين مطلب طناب ذلت است، همچنين فضلك در اين آيه به معناي خلاصه بوده و ريشه آن جنبه ادبي دارد، اين مصدر جعلي بايد ريشه يابي شود تا مفهوم آن به درستي درك شود.
حضرت آيت الله سبحاني با اشاره به تناقض نهم در كتب مفسرين قرآني يادآور شد: اشكال نقلي در عدد را شش يا هشت در نظر بگيريم و اين عصاره مجموعه است، از برخي از آيات اينطور دريافت مي شود كه خداوند اول آسمان ها را آفريد و بعد از آن زمين را خلق كرد، اين آيه محكم است و جاي بحث ندارد، در آيه ديگري آمده است كه خداوند اول زمين را خلق كرد و سپس به آفرينش آسمان پرداخت.
اراده تكويني خداوند سبحان مقدم بر موجودات بشري است
اين مفسر برجسته قرآن كريم ادامه داد: سؤال و پاسخ سؤالى كه در اين جا پيش مىآيد اين است كه كلمه "ثم" به معناى "سپس" و "پس" در فارسى است و طبعاً تأخّر و پشت سر هم بودن را مي رساند، بنابراين، از اين آيه استفاده مي شود كه آفرينش آسمان بعد از زمين بوده است: «ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ» در حالى كه از آيه «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها» به معني و زمين را بعد از آن آسمان را گسترش داد، عكس آن به دست مىآيد كه خلقت زمين بعد از آسمان است، در اين آيه سوره فصلت دو بار براي ما محل بحث است، يكبار از لحاظ عدد و يكبار از جهت منزلت، عدد آن اشكالي ندارد و محكم است اما در زمينه تقدم و تاخر آفرينش جاي ترديد دارد.
وي با بيان يان كه بايد ديد ترتيب اتصال و انفصال به چه شكلي است، گفت: بايد ديد اول زمين و بعد آسمان خلق شده است و يا نه، اين جاي تناقض است، اگر خداوند مي فرمود «ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ» كليد اشكال و پاسخ همين جاست، اگر انسان دقت و تدبر در آيات كند، مفهوم آن روشن مي شود، خداوند گاهي بيان تفصيلي و گاهي اجمالي دارد، در سوره النازعات آيه مورد نظر آيه تفصيلي است اما در سوره فصلت خداوند اجمالا اين موضوع را بيان مي كند.
اين مرجع تقليد با اشاره به آيه «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ»، خاطر نشان كرد: بر اساس اين آيه اگر اراده تكريني خداوند بر چيزي تعلق بگيرد، اصلا موجود در برابر خداوند مقاومت نمي كند و اين آيه در مقام بيان خلقت نيست، در مقام بيان اين است كه آسمان و زمين در برابر اراده خدا و حق تعظيم كردند، استوي در لغت عرب به معناي قصد است، بحث ما در اين جا بحث حيثي است و آيه را از يك زاويه بحث مي كنيم و آن ترتب است.
حضرت آيت الله سبحاني با اشاره به سوره النازعات اظهار كرد: در وهله اول آن چيزي كه براي ما مطرح است آيه مربوط به سوره النازعات است، اين آيه دوبار براي ما مطرح است، يك بار از نطر عدد و يك بار از نظر تاخير خلقت، در مقام بيان آفرينش اين است كه در برابر امر خدا نبايد مقاومت كرد و در مقام بيان اراده اجمالي است، در اين سوره، ثم در مقام بيان مساله است، در اين جا در مقام بيان اراده اجمالي است، اجمالا زمين و آسمان در برابر اراده ما مقاومت نكردند، مانعي ندارد كه گاهي اوقات انسان متقدم و متاخر را يك جا جمع و ارائه كند.
در زمان زلزله آخرت همه مردم نگران عقوبت الهي هستند
وي افزود: آخرين تيري كه در قرآن مطرح است اين است كه يسال و لا يسال، اين در قرآن محل تعارض است، از امام علي(ع) سوال كردند كه آيا آقايان مستشرقين از اين مواضع خبر دارند يا نه؟ در روز قيامت دو موقع حساس داريم، يكي هنگامي كه زلزله مي شود و زمين آن چه را كه در دل دارد بيرون مي اندازد و زمين از خواب بر مي خيزد، اين حالت حالت سوال و جوابي نيست زيرا كه همه گيچ اند و حالت مستي دارند.
اين مرجع تقليد با بيان اين كه در چنين زماني حساب و كتابي نيست، گفت: هر چه هست در هم و برهم است، مردم مست اند و نه مستي دنيا، بلكه مست خوف هستند تا سوال و جواب جايگاه خود را پيدا كند و حواسش جمع باشد و به سوال ملائك پاسخ دهد، در آن زمان ميزان مي آيد و مردم پاي حساب و كتاب حاضر مي شوند، كلمه عفوهم در پاسخ به ما است، مردم پراكنده و گيج اند و هراس دارند و مادر از بچه بي خبر است و اين جا همه نگران اند، خداوند مي گويد در چنين حالتي ميزان و شهود ده گانه وارد مي شود و دستور داده مي شود كه انسان ها را به صف كنيد.
نبايد قرآن را بر قواعد عربي تحميل كرد
حضرت آيت الله سبحاني در تفسير آيه177 سوره بقره خاطر نشان كرد: در اين سوره نكره در جايگاه منصوب آمده است؛ مرحوم سيد جواد بلاغي مي گويد قرآن اسير است با قواعد عربي؛ قواعد عربي بايد از قرآن گرفته شود، پيامبر يك فرد عربي ثمين به تمام معناست و قواعد عربي را بايد از زمان پيامبر بگيريد، قواعد را بايد از افعال گرفت، ما نبايد قرآن را بر قواعد عربي تحميل كنيم، زمان عرب در اشعارشان آمده است چيزي كه چشمگير باشد اعراب آن را عوض كرده و ابتداي آن اخص مي گذارند.
وي ادامه داد: در ادبيات فارسي هنگامي كه مي خواهند چيزي را چشمگير كنند مي گويند به ويژه و در زبان عرب ابتداي آن اخص مي گذارند، صابرين در زبان فارسي و عربي چشمگير است، امروزه راس ايران صبر است و آن كس عهده را رها مي كند كه صابر و شكيبا نباشد، صبر و ظفر هر دو دوستان قديمي اند كه از اثر صبر نوبت ظفر آيد؛ همچنين امير مومنان به پيامبر مي فرمايند صبرزير بناي ايمان و اعمال است.
اين مرجع تقليد با بيان اين كه وفاي به عهد از شاخه هاي صبر است، يادآور شد: اگر صبر در امور عهده دار باشد، نماز، روزه و خمس كارساز بوده و زير بناي همه دل ها صبر است و اگر نباشد در دنيا هيچ جيز انجام نمي گيرد، قهرماني مي تواند قلعه اي را فتح كند كه صبر داشته باشد، در حقيقت بايد در زندگي صبور بود.
منبع:حج
211008
