تشکیلات اسلامی به روایت آیات قرآنی

- راجع به امام صادق(ع) چند نکته عرض کنم:

چند نکته درباره ضرورت کار تشکیلاتی عرض بکنم. وقتی کار زیاد و نفرات کم است، ضرورت پیدا می‌کند تشکیلات شکل گیرد و در تشکیلات است که کارها ضریب برمی‎دارند.

یعنی اگر من یک نفر باشم ممکن است دو، سه یا پنج نفر را حریف باشم. اما در یک حرکت جمعی می‏بینیم هرکدام از ما ده نفر را حریف هستیم و این بیان قرآن است.

 

در سوره مبارکه انفال آیه 65 خداوند می‏فرماید یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَى الْقِتَالِ إِن یَکُن مِّنکُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ وَإِن یَکُن مِّنکُم مِّئَةٌ یَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لاَّ یَفْقَهُونَ. یک تشکیلات دینی چند ویژگی دارد یکی ایمان است حَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَى الْقِتَالِ، إِن یَکُن مِّنکُمْ عِشْرُونَ، اگر بیست‌تا باشیدصَابِرُونَ، پس ایمان، گروهی حرکت کردن و صبر، یَغْلِبُواْ مِئَتَیْنِ، به دویست نفر پیروزید.

 

 اینجا ممکن است انسان بلافاصله تصور کند توان یک نفر هم بایستی معادل ده نفر باشد! خدا می‎خواهد این توهم را از بین ببرد و در ادامه می‎فرماید وإِن یَکُن مِّنکُم مِّئَةٌ، اما اگر صدتا باشید یَغْلِبُواْ أَلْفًا، معادل هزار نفر هستید. چون طرف فکر می‏کرد یک نفر هم به ده تا، خدا می‏فرماید خیر این برای گروهی حرکت کردن است.

 

با ایمان و با عنصر صبر و با گروهی حرکت کردن به دویست نفر پیروز می‏شوید و اگر صد نفر باشید به هزار نفر پیروزید. 

 در دوره امام صادق(ع) می‏دانید که اختلاف است آیا نهاد وکالت مؤسسش در زمان ایشان بوده یا موسی بن جعفر بوده است؟ برخی‎ها مانند جاسم حسینی در کتاب تاریخ سیاسی امام رضا(ع)معتقدند، در زمان ایشان است ولی ما معتقدیم در زمان امام صادق(ع) است. یکی از پیچیده‌ترین نهادها و تشکیلات شیعی است.

 

البته این تشکیلات را از زمان امیرمؤمنان(ع) هم داشتیم در زمان امام حسین(ع) هم همین‌طور. برخی از کسانی که در کربلا با حسین بودند ماریه زنی در بصره بود ، خانه‎اش پایگاه شیعیان بود. حضرت به آنجا نامه نوشت، و تنی چند به کمک امام حسین آمدند و شهید شدند، منتهی این‌قدر مبارزه پیچیده هست که این روابط پنهان مانده است. عنصر تقیه خیلی پیچیده است.

از آسیب‏های کار تشکیلاتی بگویید. کار تشکیلاتی کار هیئتی است که این مراسم خوب برگزار شود. کار تشکیلاتی را شما مثال زدید مانند سپاه و نهادهای دیگری که دارند.

 

یکی از آفات اینکه در تشکیلات اگر اهداف و نیازها خوب تبیین نشود، مراحل رسیدن به اهداف و نیازها خوب پوشش داده نشود؛ خود تشکیلات یک ساختار و تشکیلات است. ارکان تشکیلات نیز در معرض آفات هستند یعنی رهبرتشکیلات و اعضا هم هرکدام هم آفات خاص خود را دارد. تشکیلات را نوع اهداف، تبیین آن، روشن بودن آن‏ها است که مهم است. افراد یک تکالیفی دارند نسبت به اینکه اهداف را بشناسند نسبت به هم همیاری و تکافل داشته باشند اگر عیوب و خطایی هست متذکر شدند. یکسری آسیب‏ها هم برای رهبر و مسئول این تشکیلات آن است. ممکن است در مدیریت مشکلی به وجود آید غرور، نارضایتی و دیکتاتوری که هرکدام راه‏حل خاص خود را دارد. هرچه مقام بالاتر می‌آید لا ترفعنی فی الناس درجه الا ان حففتنی عند نفسی بقدرها،یک رهبر باید نگاهش این باشد. آن رهبر باید اتصالش بیشتر باشد یَا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّیْلَ، چرا؟ إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً، اتصال شبش باید بیشتر باشد. کسانی که روز کار طاقت‎فرسا دارند باید شب بیشتر با خالق باشند وگرنه کم می‌آورند و می‌شکنند. این است که نسبت به آن‏ها دید دهد، نه اینکه تصمیم کورکورانه مانند منافقین و این‏ها باشد، بلکه این تبیین و تحلیل دارد بایستی افراد بافهم خود رشد کنند نه اینکه بافهمش برود کاری را همین‌طوری انجام دهد.

 

آیات پایانی سوره مبارکه فتح است مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُکَّعًا سُجَّدًا یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِیمَاهُمْ فِی وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِکَ مَثَلُهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِی الْإِنجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ یُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِیمًا، آیه برای تشکیلات خیلی عجیب و عالی است. این نشان می‎دهد رسول خدا واقعاً چه کرده است! اصلاً خود اینکه پیامبر چه‌جور کار کرده است!

 

بین خودش رحمت و تکافل، از مهم‌ترین عناصری که در یک تشکیلات اسلامی است اینکه هرکسی بافهمش رشد کند و کار انجام دهد، نه اینکه چشم‌بسته برود فلان کار را بکند، از آن‌طرف همه افراد نسبت به هم تکافل دارند. اگر در یک جمع 5 نفر هست ولی هر کس به فکر خودش باشد هر کس یک حامی دارد اما اگر هر کس به فکر دیگری باشد 5 حامی دارند و لذا می‎گویند ساقیهم آخرهم، تو که چایی می‎ریزی آخر خودت چای بخور، آخر خودت غذا بخور، رسید؛ رسید، نرسید؛ نرسید. در تشکیلات هر کس باید هوای دیگری را داشته باشد. الآن که روحانی شدم نباید چهار رفیق دیگر را فراموش کنم باید برای آن‏ها هم به فکر باشم.

تکافل همیاری است. همکاری غیر همیاری است. آنجا می‏گوید تَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی، ولی اینجا دیگر تکافل را عهده‏دار می‏شود، مشکل تو مشکل من است می‏روم سر می‏زنم، تذکر می‏دهم.

منبع:روضه نیوز