حضور در هرمحفل و مهمانی، آداب‌ورسوم خاصّ خود را دارد تا هم شأن آن محفل رعایت شود و هم ...
عقیق: بتوان حداکثر بهره را از آن برد و به تناسب بضاعتِ خویش از برکات مادی و معنوی آن متنعّم شد. حال وقتی مهمانی منتسب به خدا بوده و خوان نعمت و رحمت توسط او گسترانده شده باشد، رعایت این آداب و رسوم، ضرورتی صدچندان می‌یابد تا مبادا با غفلت و سهل انگاری، توشه‌ای را که باید، از این بزم و ضیافت برداشت نکرده و دست‌خالی از کنار این خوان بلند شویم.برای همین است که اعمال و مستحبّات بسیاری برای این مهمانی مورد سفارش و توصیه است که تلاوت قرآن را می‌توان از مهم‌ترینِ آن‌ها برشمرد؛ چراکه به‌تصریحِ روایات، رمضان بهار قرآن است و چهچیز بهتر از انس با کلام خدا در مهمانی خداست؟ آن‌چنان‌که ثامن‌الائمه(ع) در حدیثی طولانی می‌فرمایند: «نیكى‌ها در ماه رمضان پذیرفته و بدی‌ها در آن آمرزیده است، كسى‌كه در ماه رمضان آیه‌اى از كتاب خداوند بخواند، همانند كسى است كه در ماه‌هاى دیگر قرآن را ختم كرده...»
از این‌روست که یکی از سنن دیرینه که می‌توان ادعا کرد دیگر به جزئی از فرهنگ دینی ـ ملیِ ما همزمان با ماه مبارک رمضان تبدیل شده، آیین برگزای جلسات روزانۀ جزءخوانیِ قرآن‌کریم است که به‌ویژه در سال‌های اخیر توانسته جای خود را میان اقشار مختلف مردم باز کند و صحنه‌هایی تحسین‌برانگیز و گاه اعجاب‌آمیز از حضور پرشور مردم را کنار سفرۀ گسترده و پرنور قرآن پیش چشمانمان خلق کند.
جمعیت‌های چندهزاری نفری پای رحل قرآن
جلسات قرآن به‌ویژه در جوار امام‌زادگان و بقاع متبرکه، شور و حلاوت بیشتری دارد؛ به‌گونه‌ای‌که گاه در حرم مطهر رضوی و حرم حضرت‌معصومه(س) جمعیت‌های چندهزار نفری را کنار این خوان گسترده جمع می‌کند.
مهدی دغاغله، قاری و داور بین‌المللی قرآن با اشاره به تأثیرِ برگزاری جلسات جزءخوانیِ قرآن بر مأنوس‌شدن جامعه با کلام وحی گفت: از ویژگی‌های ماه مبارک رمضان که در روایات معصومین(ع) از آن به بهار قرآن تعبیر می‌شود، بحث کمّیِ تلاوت است؛ به‌گونه‌ای‌که بیشترِ ما درصدد هستیم یک‌بار کلّ قرآن را در این ماه ختم کنیم؛ چراکه به‌تصریح روایات، قرائت یک آیه از قرآن در این ماه برابر است با ثواب ختم آن در ماه‌های دیگر؛ از این‌رو سرعت ترتیل برای ما ارجحیّت دارد، برخلاف مسابقات که در آن‌ها، کیفیّت تلاوت مدّنظر است که البته این خصوصیّت تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان است تا با استفاده از این فرصت مهیّا، تا جای ممکن قرآن بخوانیم و بشنویم.
وی اظهار کرد: خوشبختانه برگزاری جلسات جزءخوانی نیز در همین‌راستا انجام می‌شود؛ به‌گونه‌ای‌که مراکز استانی صداوسیما موظّف هستند این جلسات را پوشش رسانه‌ای دهند که همین امر در استقبال پرشور مردم برای حضور در این جلسات، بسیار مؤثر بوده و می‌توان گفت برگزاری جلسات جزءخوانیِ قرآن در ماه مبارک رمضان از مهم‌ترین گام‌های انس با قرآن و از زیباترین سنّت‌های رمضان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است.
در کنار عمل به توصیۀ قرائت قرآن در ماه رمضان از طریق برگزاری جلسات جزءخوانی، انس با آیات وحی را می‌توان مهم‌ترین کارکرد این جلسات دانست؛ چراکه در پرتوِ حضور در این جلسات، روح مستمعین صیقل خورده و از معنویّت و نورانیّت کلام خدا جرعه‌جرعه سیراب می‌شود.
باید توجه داشت که اهتمام به این انس از توصیه‌های آیات و روایات به‌ویژه در مواجهه با فتنه‌ها و مشکلات زندگی است؛ چراکه به انسان توان رویارویی با مشکلات را داده و به‌عبارتِ بهتر، او را دربرابر حوادث و ابتلائات دنیایی بیمه می‌کند؛ آن‌چنان‌که امیرمؤمنان(ع) می‌فرمایند: «هركس با قرآن انس بگيرد، از جدايى دوستان، وحشتى نخواهد داشت»، ايشان همچنين در جواب گروهى‌كه هنگام سفر از ايشان توصيه‌اى خواسته بودند، فرمودند: «اگر بهدنبال مونسى مى‌گرديد، قرآن برايتان كافى است»، و امام‌سجاد(ع) نیز می‌فرمایند: «اگرهم هيچ موجودى برروى زمين زنده نماند و من تنها باشم، مادام‌كه قرآن با من است، وحشتى نخواهم داشت».
برای همین است که این انس و تقویتِ آن از توصیه‌های رهبرمعظم انقلاب بوده و هست و در موقعیت‌های مختلف به آن توصیه کرده‌اند. ایشان در دیدار با شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن‌کریم در تاریخ نهم آبان سال 1379 فرمودند: «اگر ملتی بتواند از طریق انس با قرآن، خود را در فضای قرآنی قرار دهد، در فضای معرفتی قرآن قرار دهد، خواهد توانست مشکلات خود را برطرف کند. مشکل بزرگ مسلمانان دنیا دوری از قرآن است؛ علاج هم برگشت به قرآن است. قرآن فقط برای تلاوت‌کردن در کنج و زوایا نیست؛ قرآن برای عمل است».
برای مردمی‌شدنِ قرآن باید هزینه کنیم
دغاغله با بیان اینکه راه‌های انس با قرآن متعدد هستند، بیان کرد: با توجه به ضرورت و اهمیّت انس جامعه با قرآن، هرچه در این‌باره کار کنیم، کم است. اگرچه جایی‌که الان قرار داریم در مقایسه با 30 سال پیش جای تحسین دارد، امّا نباید خود را گول بزنیم و به همین بسنده کنیم؛ یعنی اگرچه شتابِ ما در کار خوب بوده، امّا هنوز به جایگاه پرچم‌داری نرسیده‌ایم.
این چهرۀ بین‌المللی قرآن، مأنوس‌شدنِ مردم با قرآن را نیازمند تحقق وعده‌ها و هزینه‌کردنِ دولت دانست و گفت: برای مردمی‌کردن موضوع قرآن ابتدا باید بسترسازی شود تا در آینده همچون ایام محرم که کارها خودجوش و مردمی پیش می‌رود، فعالیّت‌های قرآنی نیز با به پای کار آمدنِ مردم پیش رود، که البته این بسترسازی، هزینه‌بر است و به حمایت دولت و دیگر نهادهای ذیربط نیاز دارد.
و چه زیبا و بی‌ریا رحل‌های چیده‌شده، قرآن‌های گشوده‌شده و روزه‌دارانی‌که با همۀ سختی‌های روزه‌داری و درگیری‌های روزمره، خود را به این محفل ساده امّا نورانی می‌رسانند، در فضایی گرم و صمیمانه این انس را رقم زده و فرصتی را فراهم می‌کنند که با استفاده از ظرفیّتِ مهیّای رمضان، دل‌های صیقل‌خورده، به یُمن روزه با کلام خدا دوست و مأنوس شوند و در بهار قرآن به برکت قرآن به وجهِ احسن دل‌تکانی کنند...
امّا جای تأسف است که معمولاً پس از اتمام ماه مبارک رمضان و اتمام جلسات جزءخوانی قرآن در مساجد و امام‌زاده‌ها، بسیاری از ما این انس و دوستی را فراموش کرده و ادامۀ رفاقتمان با قرآن را به رمضان بعد موکول می‌کنیم؛ درحالی‌که دوستی، فصلی و متوقّف در زمان نیست؛ بلکه حیاتِ آن در گروی تداوم و استمرار ارتباط است.
قرآن را نبندیم و ببوسیم و بگذاریم کنار!
برای همین است که رهبر معظم انقلاب در دیداری‌که با قاریان در تاریخ 22 شهریور سال 1386 داشتند، فرمودند: «... ماه مبارک رمضان که ماه تلاوت قرآن و ماه نزول قرآن و ماه جلسات است و ما هم که این جلسه را داریم و جلسات فراوانی هم در مساجد و محافل گوناگون است، ماه رمضان که تمام شد، قرآن را ببندیم و ببوسیم و بگذاریم کنار. این نباید اتفاق بیفتد. قرآن را بایستی از خودمان جدا نکنیم. دائم باید با قرآن مرتبط و مأنوس باشیم. حالا در روایات دارد که هرروز لااقل پنجاه آیۀ قرآن بخوانید. این، یکی از معیارهاست. اگر نتوانستید، روزی ده آیۀ قرآن بخوانید...»
به‌گفتۀ دغاغله کسی نمی‌گوید تداوم جلسات جزءخوانی قرآن به‌عنوان راهکاری برای انس لزومی ندارد، امّا باید پذیرفت که رمضان زمان اوج ارتباط ما با قرآن است، لذا شور و استقبالی همگانی نسبت به آن شکل می‌گیرد که می‌توان این شور و هیجان را در دیگر ایام سال نیز تداوم بخشید، امّا با شکل و شمایلی دیگر؛ مثل پرداخت به مفاهیم و مضامین قرآن که هدفِ اصلیِ خواندنِ قرآن است و باید در آن تدبّر کرد؛ آن‌چنان‌که امیرمؤمنان(ع) می‌فرمایند: «وای بر کسی‌که آیه‌های قرآن لابه‌لای فکش بگردد امّا هیچ از مفهوم آن درنیابد».
وی تأکید کرد: باید بعد از ماه رمضان روی مفاهیم کار کرد و بستر معناگرایی را در ارتباط با قرآن گشود. علاوه بر این باید به نقش رسانه‌ها در فضاسازی توجه داشته باشیم؛ چراکه پرداخت آن‌ها به این ساحت مقدس و انعکاس فعالیت‌های قرآنی، زمینۀ اقبال مردم را نسبت به این ساحت مقدس فراهم کرده و می‌تواند فضای رمضانی را به دیگر ماه‌ها نیز تسرّی دهد.
بنابراین و باتوجه به آثاری‌که دربارۀ انس با قرآن در روایات تصریح شده، می‌توان گفت تداوم حیات جلسات جزءخوانی و قرائت قرآن با شور و هیجانِ رمضانی، اولویتی اساسی در فعالیت‌های قرآنی ما محسوب می‌شود؛ چراکه تا سایۀ انس و الفت بر ارتباطات انسان نباشد نمی‌توان انتظار ثمره و خروجی لازم را در پرتوِ آن ارتباط داشت.
منبع:قدس
211008
