پيش شرط چشيدن حلاوت دعا چيست؟

گفتگوی ما را با حجت الاسلام و المسلمين ميرزا محمدي، كارشناس ديني درباره ظرفيت هاي دعا و نيايش در تعالي انسان ها و عوامل بازدارنده آن مي خوانيد.

در بخشي از گفتگو اشاره به اين داشتيد كه جريان شيطاني اي وجود دارد كه نمي خواهد انسان ها با معارف موجود در ادعيه آشنا شوند. اين اتفاق بيشتر در چه قالبي خود را نشان مي دهد؟

همه همت شياطين انسي و جنّي بر اين است كه سبك زندگي اي را غالب كنند و اجزا و عناصر آن سبك زندگي را موجه و معتبر نشان دهند كه بشر حتي در صورت نياز به آن معارف فطري، قبله آمال خود را در اين سبك زندگي جستجو كند و به تعبيري راه را بيراهه برود. عرض شد كه امروز انسان ها احساس نياز به آن گمشده فطري را پيدا كرده اند اما چرا اين احساس نياز به ولايت اوليا ختم نمي شود، به خاطر اين است كه سيطره بر ذهن ها از سوي اولياي طاغوت آن قدر گسترده است و ذهن ها را استحاله كرده اند كه حتي آدم ها در صورت اعلام نياز فطري هم باز همان راه ظلماني را در پيش مي گيرند. شما وقتي امروز نگاه مي كنيد مي بينيد آدم ها براي اين كه آن احساس نياز را فرو بنشانند نه به جستجوي سخنان گوهربار ائمه كه دست به دامان همان هايي مي شوند كه اين تاريكي ها و انحراف ها و ظلمت ها را پديد آورده اند.

بازار ما، رسانه ما، خانواده ما، دانشگاه ما تا زماني كه با اين معارف پيوند نخورد، وضعيت همين خواهد بود. ولو اين كه اين پيوند در حد و قواره هاي تلاوت و قرائت باشد باز يك سرمايه است. شما امروز مي بينيد كه جامعه ما با وجود آن كه اين همه كلاس هاي آموزش قرآن در آن برگزار مي شود و اين همه حافظ و قاري قرآن داريم هنوز مردم عوام با قرآن بيگانه اند. ما چند ده سال است كه كار مي كنيم تا مردم با اين معارف پيوند داشته باشند اما موضوع به اين سادگي است.

چرا؟

به خاطر اين كه  آيات قرآن بسيار عميق است و فهم قرآن به اين سادگي نيست. شما يك روايت مي خوانيد و  در جريان آنچه اين روايت مي خواهد بگويد قرار مي گيرد چون به هر حال روايت، كلام مخلوق است حتي اگر در اوج باشد اما آيات قرآن فرق مي كند و  معظلات و مشكلاتي براي فهم وجود دارد.

يا اين طور بگوييم كه مقدماتي بايد طي شود كه اين فهم ميسر شود؟

بله. البته روايات در واقع كمك مي كند كه اين زمينه فراهم شود چون وقتي حضرات معصومين عليهم السلام كه ولايت شان در قالب و شاكله خلافت و حكومت تجلي پيدا نكرد و شياطين نگذاشتند اين تجلي اتفاق بيفتد چون حكومت دست شان نبوده آمده اند آنچه مرضي رضاي خداوند بوده، براي تمدن سازي و نجات بشر انجام داده اند.  آن ها حضور فيزيكي امام معصوم (ع) را از متن جامعه كنار زدند لذا معصومين (ع) آمدند در قالب ادعيه، زيباترين و جامع ترين مفاهيم ناظر به تمدن سازي توحيدي را در همين ادعيه به كار گرفتند. طبيعي است كه اگر جامعه اي همين مفاهيم را در خود دروني كند به آن تمدن هم خواهد رسيد.

امروز در برخی شبکه های اجتماعی، شاهد  موضع گیری هایی در نقد عقب ماندگی مسلمانان منشر می شود. در این مطالب یکی از رازهای عقب ماندگی مسلمان ها را  نداشتن روحیه کار و تلاش و  واگذار کردن بسیاری از امور دنیا به دست تقدیر و دعا است.  نظرتان درباره این دیدگاه چیست که عقب ماندگی های علمی، معیشتی و اقتصادی مسلمانان را به دعا مربوط بدانیم؟

مقوله دعا با تلاش و كوشش هيچ منافاتي ندارد. اتفاقا ما اين فرهنگ كار و تلاش و ابتكار و مسئوليت را از همين ادعيه گرفته ايم. نمونه اش فعاليت ما در هشت سال دفاع مقدس است. اگر آن حماسه ها در دفاع مقدس آفريده شدند، ناشي و متأثر از تعليمات نظامي و استرات‍ژيكي و آن چيزهايي كه در جنگ هاي كلاسيك سراغ مي گيريم نبود. رزمندگان ما آن روحيه شهامت و ايثار و كار و خسته نشدن را از كجا آورده بوند؟ اگر رزمنده هاي ما گاهي فوق طاقت معمول يك انسان ظاهر مي شدند، ناشي از انس جان آن ها با ادعيه بود. آن ها اتصال مستقيم به پروردگار داشتند و اجازه نمي دادند آن دغدغه هاي نازل  و محاسبات معمول دنيوي بر توكل آن ها سايه بيندازد بنابراين آن پيروزي ها و حماسه هاي بزگ را هم خلق مي كردند.

اتفاقا اين حرف خلط بزرگي است چون اگر مؤمنين با دعا مأنوس نبودند، اين وقت شناسي و غيرت كاري و احساس مسئوليت را نداشتند. امام سجاد عليه السلام در دعاي ابوحمزه ثمالي كه يكي از بهترين دعاهاي معصومين عليه السلام است و امام معصوم اين دعا را در قنوت هاي طولاني نماز شب مي خوانده اند به خداوند عرضه مي دارند: اللّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الكَسَلِ وَالفَشَلِ / بارخدايا من از كسلي و فشلي در مناجات ها به تو پناه مي برم. شما توجه كنيد وقتي امام معصومي كه در مناجات با خدا خواستار نشاط و سرزندگي است يعني در رابطه اش با خدا و در خلوت اين گونه است اگر اين امام معصوم صحنه هاي كار و زندگي مردم را عهده دار شود آيا با كسلي و تنبلي امور را پيش خواهد برد؟  اگر امور بشريت به اين امام واگذار شود با فشلي و كسلي پيش خواهد رفت؟

در همين دعاي شب اول ماه مبارك رمضان، حضرت جواد عليه السلام از خداوند مي خواهد كه خستگي و بيماري را از او دور كند و بر تلاش و شب زنده داري اش بيفزايد.

اگر بخواهیم به نقش دعا و نیایش در زندگی مردان خدا، رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم و حضرات معصومین علیهم السلام نگاه کنیم چه نکاتی قابل طرح خواهد بود؟ حلاوتی که دعا و نیایش در ذهن و زبان این معصومین داشته  چرا در ذهن و زندگی ما  ندارد؟

اين امر  متوقف بر محبت و معرفت است. اگر انسان به ساحت مقدس پروردگار، معرفت پيدا كند در آن صورت آن حلاوت را هم خواهد چشيد. در مناجات محبين امام معصوم عليه السلام مي فرمايد:  اِلهى مَنْ ذَاالَّذى ذاقَ حَلاوَةَ مَحَبَّتِكَ فَرامَ مِنْكَ بَدَلاً / خدايا اگر كسي شيريني محبت تو را درك كند، محال است كه جايگزيني براي آن بيابد.  اگر ما هم اين محبت را بچشيم محال است بدلي برايش پيدا كنيم.  خداوند در قرآن خطاب به حضرت موسي كه كليم الله است مي فرمايد: وَأَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِّنِّي / اگر تو كليم الله هستي و از سخن گفتن با من خسته نمي شوي، به خاطر اين است كه ما محبت خودمان را در دل تو انداخته ايم.  به تعبير آن شعر كه: "عشق از معشوق اول سر زند / تا به عاشق جلوه ديگر كند." اين مناجات ها به خاطر محبت القايي است كه پروردگار در دل ها مي اندازد و اگر اين رابطه حفظ شود، محال است كه عشق ديگري جايگزينش شود.

منبع:شبستان