عقیق: زمانی که بحث درباره برگزاری هیئت های مذهبی به میان می آید، حس مشارکت و همدلی میان مردم نسبت به سایر شاخص ها نمود بیشتری پیدا می کند. با نگاهی به تاریخ درمی یابیم که این گونه تشکل ها از زمان شکل گیری و شروع فعالیت هایشان همواره با مخالفت هایی از سوی حکومت مرکزی روبه رو بوده اند. پدران ما از ترس اینکه مبادا «نظمیه» وارد عمل شود و از اجرای آیین های مذهبی شان ممانعت به عمل آورد، اطراف محل تکیه و هیئت ها را با نگهبان و دیده بان محصور می کرده اند و هر چند وقت یکبار برای جلوگیری از این گونه مداخلات حکومتی، جنبش هایی به راه می انداخته اند. اصلا می توان به جرئت بیان کرد که انقلاب اسلامی و حکومتی که امروزه شاهد آن هستیم، به نوعی وامدار فعالیت ها، حمایت ها و مقاومت های همین هیئت ها و تشکل های مردمی و مذهبی است.

حالا که پس از این همه مشکلات و ایستادگی ها، انقلاب ما از دل همین مشارکت ها به پیروزی رسیده است، با توجه به بیانات مقام معظم رهبری، نباید سه اصل هدایت، نظارت و پشتیبانی از این هیئت ها را از نظر دور داشت. البته منظور از پشتیبانی و حمایت، تنها کمک های سخت افزاری و ابزاری نیست. حمایت های دولت تا زمانی که جنبه تغذیه فکری و تبلیغی نداشته باشد، هیچ گونه اهمیت و ارزشی نخواهد داشت. این پشتیبانی ها تنها زمانی ارزشمند است که بتواند به ارتقای معرفت دینی و تعمیق مبانی اسلامی و ولایی منجر شود. در غیر این صورت اگر بخواهد در حد خرید ابزار و ادوات عزاداری و پذیرایی باقی بماند، در آینده ای نزدیک بازخورد بسیار خطرناکی در پی خواهد داشت.

نظارت بر عملکردهای هیئت های مذهبی، اصل دیگری است که براساس سخنان مقام معظم رهبری همواره باید مورد توجه قرار گیرد. اگر بخواهیم برای نظارت بر این تشکل ها برنامه ریزی کنیم و راه مناسبی در پیش بگیریم، به طور حتم استفاده از شوراهای هیئت های مذهبی، بهترین ساز و کار خواهد بود. به این صورت که خودشان بر عملکردهای خودشان نظارت می کنند و دست آخر گزارش های این پیگیری ها را در پرونده های مربوط به هر هیئتی به ثبت می رسانند. نظارت بر 50 هزار هیئت مذهبی اگر قرار باشد به شیوه ای غیر از این صورت پذیرد و به طور مستقیم از سوی دولت انجام شود، نیازمند راه اندازی یک وزارتخانه مستقل با صرف هزینه های گزاف است.

ایجاد یک نظارت قوی و همه جانبه درباره نحوه عملکرد این هیئت ها، نیازمند بسترسازی مناسب است. این مهم جز با راهکارهایی نظیر تقویت شوراهای هیئت مذهبی و حمایت های تشویقی از این هیئت ها، انتخاب افراد مؤمن، جوان، پرحوصله و کاردان برای قرار گرفتن در رأس امور تحت نظارت روحانیون، تبیین وظایف هیئت امنا و اهداف تشکیل آن برای خود اعضا، برخورد محبت آمیز و توأم با احترام به هیئت امنا، تشویق اعضای متعهد و مورد اطمینان و دوری از حمایت های بی اساس جناح های سیاسی مختلف، امکان پذیر نخواهد بود.

مسئله مهمی که این سال ها به یکی از آفات هیئت های مذهبی تبدیل شده و راه رشد و شکوفایی مذهبی این گونه تشکل ها را سد کرده، ارائه اطلاعات نادرست و تحریف شده از سوی سخنرانان غیرحرفه ای و مداحان نابلد است. از این رو یکی از مهمترین فعالیت های دولت در زمینه نظارت بر عملکرد هیئت های مذهبی و هدایت آنها، فرهنگ سازی صحیح و ارتقای سطح فکری مخاطبان است. اگر نهادهای فرهنگی مانند صدا و سیما، حوزه علمیه، دفتر تبلیغات، سازمان تبلیغات اسلامی و نشریات فرهنگی برای بالا بردن سطح فکری مخاطبان تلاش بیشتری کنند، مردم خودشان نیز مداحان غیرهمسو با سیاست های نظام مقدس جمهوری اسلامی را تحریم می کنند.

ارائه مدل به هیئت های مذهبی و ضابطه مند کردن فعالیت های آنان در قالب بایدها و نبایدها نیز می تواند در این زمینه اثرگذار باشد. در مدل ارائه شده توسط اداره کل تشکل های دینی و مراکز فرهنگی، هر هیئت باید در برنامه های خود، زمان معینی را به اقامه نماز جماعت، قرائت قرآن، بیان احکام، وعظ و خطابه، مداحی و اقامه مراسم مولودی یا عزاداری اختصاص دهد. در این صورت، تمام مدت زمان یک مراسم مانند عملکرد بسیاری از هیئت های تازه تأسیس، صرف مداحی های بی اساس و توجه بیش از اندازه به نمادها نمی شود.

در مدل ارائه شده برای نحوه فعالیت های هیئت های مذهبی، باید الگویی هم برای سخنران و مداح هر هیئت در نظر گرفته شود. یک سخنران یا مداح تنها در صورتی می تواند به عنوان مُبلغ تأیید شده از سوی نظام فعالیت کند که دارای پرونده تبلیغی در سازمان تبلیغات اسلامی باشد.

متأسفانه با توجه به تمام مسایل یاد شده و ضرورت های موجود در آن، چنین اموری هنوز به طور کامل نهادینه نشده است. مثلا بعد از گذشت سالیان سال، همچنان بسیاری از شهرستان های کشور، نتوانسته اند شورای مرکزی هیئات را برای رصد دقیق عزاداری ها و سرکشی به هیئت های مذهبی محقق سازند. در زمینه ممانعت از بیان خرافات و تحریفات از سوی مداحان و سخنرانان نابلد نیز هنوز قانون فراگیری تدوین نشده است. سازمان تبلیغات اسلامی با همکاری کانون مداحان سعی دارد تا با معرفی چهره های موجود، این امر مهم را در کشور نهادینه سازد تا تنها مداحانی از سوی مردم به این گونه هیئت ها و جلسات راه پیدا کنند که مورد تأیید کانون و سازمان باشند.