دلشاد تهرانی مطرح کرد
مصطفی دلشاد تهرانی از شارحان نهج‌البلاغه این بار در «سلسله درس‌های آشنایی با نهج‌البلاغه و معارف آن» روشی ساده برای فهم و شرح نهج‌البلاغه ارائه داد.
عقیق: مصطفی دلشاد تهرانی در ادامه «سلسله درس‌های آشنایی با نهج‌البلاغه و معارف آن»، که در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، با اشاره به روش پیشنهادی فهم و شرح نهج‌البلاغه گفت: در رویکرد فهم، استفاده و شرح نهج‌البلاغه باید به سه نکته بپردازیم؛ پردازش به متن، پردازش به فهم متن و پردازش به شرح متن.روش پیشنهادی فهم و شرح نهج‌البلاغه
1- متن، 2- فهم متن، 3- شرح متن
وی اظهار داشت: در پردازش متن نیز لازم است تصحیح و تکمیل متن را مدنظر داشته باشیم چراکه در مطالعه علمی می‌خواهیم به مراد گوینده نزدیک شویم. تصحیح متن از دو وجه انجام می‌شود نخست آنکه نسخه‌های چاپی که در اختیار داریم ایرادهایی دارد لذا زمانی که ما می‌خواهیم نسخه‌های چاپی را بخوانیم و شرح دهیم باید به این ایرادات توجه داشته باشیم و هنوز این کار به طور کامل انجام نشده است و دوم اینکه در همان متن منتسب به شریف رضی نیز ایرادهایی وجود دارد که کمتر به آنها توجه می‌شود و این موضوع مهمی است.
مدیرگروه نهج‌البلاغه دانشگاه قرآن و حدیث تصریح کرد: امروزه در ابتدای نهج‌البلاغه چاپی از جمله نسخه فیض الاسلام و نسخه صبحی صالح، جمله‌ای می‌بینیم که در هیچ یک از نسخه‌های خطی نیست، «وَ مَنْ جَهِلَهُ فَقَدْ أَشَارَ إِلَیْهِ»؛ هر که خدا را دوگانه بداند نادان است. این عبارت هنگام چاپ اضافه شده است.
متن:
تصحیح: نسخه شناسی، نقد متن
تکمیل: منبع شناسی، کامل سازی
وی عنوان کرد: تصحیح نسخه‌های در دست ما بسیار آسان است و کافی است 2-3 نسخه خطی خوب را نزد خود داشته باشیم. در حال حاضر 12 نسخه خطی از نهج‌البلاغه وجود دارد که نسخه ابن المؤدب متعلق به سال 469 هجری، نسخه آتشی، کتابت شده در سال 483 هجری و کتابخانه آیت‌الله گلپایگانی، نسخه‌ای که به قرن هفتم اختصاص دارد از جمله نسخه‌هایی هستند که می‌توانند مشکل ما را در تصحیح نهج‌البلاغه حل کنند.
دلشاد تهرانی ادامه داد: شریف رضی(ره) در نگارش نهج‌البلاغه علاوه بر گزینش سخنان حضرت علی(ع) آنها را تقطیع هم نموده است؛ گاهی از یک خطبه، یک تکه و از خطبه دیگر نیز تکه‌ای دیگر را به هم چسبانده است.
وی بیان داشت: در خصوص تکمیل متن نیز باید گفت که به دلیل اینکه شریف رضی(ره) سخنان امیرالمؤمنین(ع) را به صورت گزینشی در نهج‌البلاغه آورده و از ذکر تمام متن خودداری نموده است امکان دارد در منابع دیگر، سخنی کامل‌تر یافتیم که قبل و بعد آن ذکر شده باشد بنابراین بر این اساس باید منبع شناسی کنیم و بدانیم منبع مطالب را از کجا می‌توانیم پیدا کنیم و بیش از یکصد منبع در کتاب «چشمه خورشید» ذکر شده است لذا اگر منبعی در جایی دیدیم می‌توان عبارات نهج‌البلاغه را تکمیل کرد.
این شارح نهج‌البلاغه خاطرنشان کرد: «تحف‌العقول» ابن شعبه حرانی جزو مصادر و منابع نهج‌البلاغه به شمار می‌رود درباره عهدنامه مالک اشتر، نسبت به به مسئله نظارت و بازرسی پی‌گیر و مخفی، عبارت سازنده‌ای دارد و به برداشت‌های ما کمک می‌کند.
فهم متن
منابع کمک کننده به فهم متن: تاریخ، قرآن، حدیث
قواعد فهم متن: شناخت درست مفردات، شناخت درست مرکبات، شناخت درست اعراب، توجه به بلاغت، گردآوری قرینه‌ها(جغرافیای سخن، سبب صدور، زمان ایراد سخن، مخاطب)
تشکیل خانواده حدیث، توجه به سیره امام علی(ع)، استفاده از علوم پیرامونی
مدیرگروه نهج‌البلاغه دانشگاه قرآن و حدیث گفت: ممکن است وفتی نهج‌البلاغه را می‌خوانیم متوجه اشتباهات جزئی شریف رضی شویم. مانند حکمت 371 عبارت: «الشر جامع مساوی العیوب» به معنای بدی، گردآورنده زشتی‌های عیب‌هاست و این جمله واقعاً بی‌معناست در حالی که در حکمت 378، شبیه این فراز را می‌بینیم اما با این تفاوت که به جای کلمه شر، بخل ذکر شده است؛ «اَلْبُخْلُ جامِعٌ لِمَساوِى الْعُیُوبِ» بخل، گردآورنده بدی‌ها و زشتی‌هاست.
وی افزود: آنچه به نظر می‌رسد این است که نسخه خود شریف رضی یا شاگران وی هنگام کتابت، اشتباهی صورت گرفته است و ما در می‌یابیم واژه «شر» اشتباه بوده و کلمه «شَرَح» صحیح است.
این شارح نهج‌البلاغه اظهار داشت: وقتی می‌خواهیم متن را بخوانیم باید از منابع کمک کننده به فهم متن استفاده کنیم و سه منبع تاریخ، قرآن و حدیث سه منبع کمک کننده در این زمینه به شمار می‌روند. همچنین شناخت درست واژه‌ها،اعراب، بلاغت، گردآوری قرینه‌ها، جغرافیای سخن،زمان، مخاطب،توجه به سیره امام و علوم پیرامونی می‌تواند به ما در فهم متن نهج‌البلاغه کمک کند.
شرح متن
تفکیک موضوعات
تبیین اهداف
دسته‌بندی جزئیات
نکته‌یابی
شرح و تبیین
استنتاج
دلشاد تهرانی ابراز داشت: کتاب «دلالت دولت» آیین نامه حکومت و مدیریت در عهدنامه مالک اشتر را به روش عملی به ما آموزش می‌دهد.
«سلسله درس‌های آشنایی با نهج‌البلاغه و معارف آن»، در سال 94 با موضوع حکومت در نهج‌البلاغه،دوشنبه 24 فروردین ماه برگزار خواهد شد.
منبع:فارس
211008
