پژوهشگر دینی از ارکان زندگی سالم می گوید؛
بدون تردید کانون خانواده‌ای که در آن، میان زن و شوهر و اعضای خانواده انس و الفت نباشد، آثار سوئی را بر سلامت روانی و جسمانی اعضای خانواده می گذارد.
عقیق:کودکان در چنین خانواده سرد و بی روحی ، از ناامنی و آشفتگی عاطفی و اضطراب رنج می برند و احتمال ظهور و بروز ناهنجاری های عاطفی و رفتاری در آنان زیاد است؛ زیرا سرنوشت والدین و فرزندان با یکدیگر گره خورده و رفتار هر یک آثار و پیامدهایی بر رفتار دیگری دارد.
حجت الاسلام و المسلمین حسین اسعدی، پژوهشگر دینی در گفت و گوی پیش رو ارکان تأثیرگذار بر سلامت زندگی خانوادگی و سیره حضرت زهرا(س) را تبیین کرده است.
جایگاه محبت در خانواده از نظر اسلام را چگونه ارزیابی می کنید؟
- خانواده رکن زندگی اجتماعی به شمار می رود، اگر خانواده را به عنوان یک کشور یا جامعه کوچک فرض کنیم، به اهمیت وجود قانون در میان خانواده پی می بریم. مسلماً کانون خانواده به عنوان کشور کوچکی نیازمند امنیت است تا اعضای آن در کنار هم با آرامش زندگی کنند. خانواده دارای چهار رکن اصلی است که زن، شوهر، فرزند و محبت چهار رکن خانواده به شمار می روند. یقیناً آسیب به هر یک، اساس خانواده سالم و بدون تنش را زیر سؤال می برد. در این میان رکن محبت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، اگر در میان اعضای خانواده رکن محبت، بخشش، گذشت و عفو مورد بی توجهی قرار بگیرد، دیگر ارکان خانواده به هم خواهد ریخت. بنابراین اگر برای محبت در خانواده جایگاه ویژه ای قائل شویم، به این موضوع آگاه می شویم که نگاه محبت آمیز به اعضای خانواده عبادت تلقی می شود؛ در روایات آمده است، هنگامی که خانواده در کنار هم هستند و به یکدیگر محبت می کنند، نگاه فرزندان به صورت و چهره والدین عبادت محسوب می شود. همان گونه که نگاه به کعبه، قرآن و صورت مبارک امام معصوم(ع) نوعی عبادت به شمارمی رود. محبت در خانواده نزد خداوند متعال آن چنان ارزشمند است که آن را در کنار نگاه به قرآن و کعبه از ثواب عبادت برخوردار کرده است . خانه هایی را خداوند مبارک می داند که محصول این خانواده ها محبت و ایمان است. بی تردید این آیه قرآن بر خانه امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) دلالت داشته است. مهربانی و محبت به دیگر اعضای خانواده اساس خانه های قرآنی است. در چنین فضایی، در کنار دیگر اعضای خانواده آرامش برقرار می شود و محبت به عنوان رکن اصلی مایه دلگرمی و توجه بیشتر افراد خانواده به معنویت می شود.
با توجه به اینکه محبت رکن اساسی برای تشکیل خانواده است، سیره معصومین(ع) در این ارتباط چگونه بود؟
- اگر به سیره معصومین(ع) توجه کنیم، متوجه ظرافتهای محبت و توجه به امکانات دیگر اعضای خانواده می شویم، اگر همسران رکن خانواده در آرامش به شمار می روند، نباید آنها را برای تجملات و وسایلی که فقط جنبه تشریفاتی دارند، بسختی انداخت. در صورت چنین رفتاری، آرامش و محبت که از ارکان متعالی خانواده به شمار می رود، از بین خواهد رفت.
تشکیل زندگی مشترک و زندگی خانوادگی از نظر خداوند متعال آنقدر ارزشمند است که مودت و مهربانی میان همسران را مورد توجه قرار می‌دهد. آنچه مسلم است از زوجهای جوان خواسته شده برای رسیدن به آرامش در زندگی، محبت و مودت را سرلوحه اخلاقیات خود قرار دهند. همچنین خداوند در آیه 187سوره مبارکه بقره می فرماید: «همسران برای همدیگر چونان لباس هستند، لباس زینت همسران است.» بنابراین در قرآن همسران باید به عنوان لباس، پوشانده عیوب یکدیگر باشند. عبارت دیگری که در رکن پدر و مادر در خانواده قابل اذعان است، توجه والدین به امنیت خانواده است (آیه 1سوره مبارکه نساء) «خداوندی که از نفس شما برای شما زوجهایی خلق کرده، برای شما پدر و مادری خلق کرده که به وسیله آنها آرامش پیدا می کنید.» بنابراین حضور والدین در خانه در کنار فرزندانشان تضمین کننده امنیت خانه و خانواده است .
نگاه تربیتی اسلام نسبت به فرزند و وظایف متقابل والدین و فرزندان نسبت به یکدیگر چگونه است؟
- امام علی (ع) می فرمایند: یکی از وظایف والدین نسبت به فرزندان انتخاب نام نیکو برای آنهاست، فرزندان را باید درست تربیت کرد و به آنان قرآن تعلیم داد. متأسفانه امروز به این مسأله توجه نمی شود و بسیاری از والدین با نامگذاری های عجیب و غریب نسبت به این حق فرزند که همانا نام نیکوست، بی توجهی می کنند.
نکته دیگر در این ارتباط، احترام متقابل میان فرزند و والدین است که بسیاری از اختلافات و فاصله ها از رفتار ناصحیح میان آنان نشأت می گیرد. پیامبر اکرم(ص) توصیه بسیار ارزشمندی به والدین دارند. برای اینکه فرزند رفتار احترام آمیز را بیاموزد، ابتدا والدین باید به فرزندانشان احترام بگذارند؛ متأسفانه برخی از والدین گمان می کنند، احترام یک جانبه است و فقط فرزندان چنین وظیفه ای دارند، در حالی که پیامبر اکرم(ص) احترام را امری دو طرفه می داند و از مردم می خواستند هنگامی که جوانی وارد مسجد می شد، به او احترام بگذارند و جای مناسبی را به او اختصاص دهند. همچنین در امر تعلیم و تربیت فرزندان به عنوان یکی از ارکان خانواده امام صادق(ع) می فرماید: مسایل دینی را به جوانان آموزش دهید؛ زیرا قلب، ذهن و فکر جوانان آماده پذیرش نکات تازه و آماده فراگیری مسایل دینی است.
همچنین نادیده گرفتن برخی خطاهای جوانان و تشویق آنها به درستکاری می تواند خانواده را از آسیبها و آفتهای زندگی دور نگاه دارد، بنابراین در حدیثی آمده جوانان را در مقابل دیگران نصیحت و سرشکسته نکنیم و در ندامت آنان هرگز افراط نداشته باشیم، بلکه با شخصیت دادن به جوانان در خانواده، آنان را به عنوان یکی از ارکان تأثیرگذار در آرامش خانواده مهم تلقی کنیم.
با توجه به اینکه در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) هستیم، در ارتباط با جایگاه مادر در خانواده و وظایف سایر اعضای خانواده نسبت به این جایگاه توضیح دهید.
- مادر، قلب تپنده زندگی خانواده است . همان گونه که حضرت امام خمینی(ره) در این باره اشاره کرد: « از دامن زن، مرد به معراج می رود». با مطالعه زندگی شخصیتهای علمی و ائمه معصومین(ع) در می یابیم، بزرگی مقام آن بزرگواران مرهون زحمات و خدمات مادرانشان بوده، یکی از عرفا در توصیف این جایگاه می گفت؛ مادر با یک دست گهواره را تکان می دهد و با دست دیگر تاریخ را ترسیم می کند. مادران به عنوان یکی از ارکان اساسی خانواده عهده دار تربیت فرزندان برای ورود آنان به جامعه بزرگتر هستند. امام صادق (ع) فرموده اند: پیامبر خدا (ص) جایی نشسته بودند، دیدند زنی آمد و پیامبر خدا(ص) به ایشان جایی داد و پیامبر(ص) به آن خانم بسیار محبت کردند. پس از رفتن آن زن مردی نزد پیامبر(ص) می آید، اما پیامبر(ص) رفتاری مشابهی با این مرد نداشتند. وقتی از پیامبر خدا علت تفاوت رفتار را می پرسند، می فرماید: آن زن خواهر شیری من بود و ایشان برادر شیری من بود، چون آن زن به مادرش بیش از این مرد احترام می گذارد، نزد من بزرگوارتر و ارزشمندتر از دیگری است. همچنین فردی از پیامبر(ص) می پرسد: چه کنم که گناهانم پاک شود؛ زیرا بسیار گناهکارم. پیامبر(ص) به او می فرماید: «به مادرت بسیار محبت کن» . می گوید: «مادرم از دنیا رفته، اما پدرم در قید حیات هستند». پیامبر می فرماید: «به پدرت احترام کن تا خداوند از گناهانت بگذرد، ولی ای کاش مادرت زنده بود، اگر در خدمت مادر بودی، گناهانت زودتر بخشیده می شد.» بنابراین احترام و رضایت مادر می تواند یکی از ارکان موفقیت زندگی خانوادگی بر پایه آموزه های اسلامی باشد.
منبع:قدس
211008
حجت الاسلام و المسلمین حسین اسعدی، پژوهشگر دینی در گفت و گوی پیش رو ارکان تأثیرگذار بر سلامت زندگی خانوادگی و سیره حضرت زهرا(س) را تبیین کرده است.
جایگاه محبت در خانواده از نظر اسلام را چگونه ارزیابی می کنید؟
- خانواده رکن زندگی اجتماعی به شمار می رود، اگر خانواده را به عنوان یک کشور یا جامعه کوچک فرض کنیم، به اهمیت وجود قانون در میان خانواده پی می بریم. مسلماً کانون خانواده به عنوان کشور کوچکی نیازمند امنیت است تا اعضای آن در کنار هم با آرامش زندگی کنند. خانواده دارای چهار رکن اصلی است که زن، شوهر، فرزند و محبت چهار رکن خانواده به شمار می روند. یقیناً آسیب به هر یک، اساس خانواده سالم و بدون تنش را زیر سؤال می برد. در این میان رکن محبت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، اگر در میان اعضای خانواده رکن محبت، بخشش، گذشت و عفو مورد بی توجهی قرار بگیرد، دیگر ارکان خانواده به هم خواهد ریخت. بنابراین اگر برای محبت در خانواده جایگاه ویژه ای قائل شویم، به این موضوع آگاه می شویم که نگاه محبت آمیز به اعضای خانواده عبادت تلقی می شود؛ در روایات آمده است، هنگامی که خانواده در کنار هم هستند و به یکدیگر محبت می کنند، نگاه فرزندان به صورت و چهره والدین عبادت محسوب می شود. همان گونه که نگاه به کعبه، قرآن و صورت مبارک امام معصوم(ع) نوعی عبادت به شمارمی رود. محبت در خانواده نزد خداوند متعال آن چنان ارزشمند است که آن را در کنار نگاه به قرآن و کعبه از ثواب عبادت برخوردار کرده است . خانه هایی را خداوند مبارک می داند که محصول این خانواده ها محبت و ایمان است. بی تردید این آیه قرآن بر خانه امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) دلالت داشته است. مهربانی و محبت به دیگر اعضای خانواده اساس خانه های قرآنی است. در چنین فضایی، در کنار دیگر اعضای خانواده آرامش برقرار می شود و محبت به عنوان رکن اصلی مایه دلگرمی و توجه بیشتر افراد خانواده به معنویت می شود.
با توجه به اینکه محبت رکن اساسی برای تشکیل خانواده است، سیره معصومین(ع) در این ارتباط چگونه بود؟
- اگر به سیره معصومین(ع) توجه کنیم، متوجه ظرافتهای محبت و توجه به امکانات دیگر اعضای خانواده می شویم، اگر همسران رکن خانواده در آرامش به شمار می روند، نباید آنها را برای تجملات و وسایلی که فقط جنبه تشریفاتی دارند، بسختی انداخت. در صورت چنین رفتاری، آرامش و محبت که از ارکان متعالی خانواده به شمار می رود، از بین خواهد رفت.
تشکیل زندگی مشترک و زندگی خانوادگی از نظر خداوند متعال آنقدر ارزشمند است که مودت و مهربانی میان همسران را مورد توجه قرار می‌دهد. آنچه مسلم است از زوجهای جوان خواسته شده برای رسیدن به آرامش در زندگی، محبت و مودت را سرلوحه اخلاقیات خود قرار دهند. همچنین خداوند در آیه 187سوره مبارکه بقره می فرماید: «همسران برای همدیگر چونان لباس هستند، لباس زینت همسران است.» بنابراین در قرآن همسران باید به عنوان لباس، پوشانده عیوب یکدیگر باشند. عبارت دیگری که در رکن پدر و مادر در خانواده قابل اذعان است، توجه والدین به امنیت خانواده است (آیه 1سوره مبارکه نساء) «خداوندی که از نفس شما برای شما زوجهایی خلق کرده، برای شما پدر و مادری خلق کرده که به وسیله آنها آرامش پیدا می کنید.» بنابراین حضور والدین در خانه در کنار فرزندانشان تضمین کننده امنیت خانه و خانواده است .
نگاه تربیتی اسلام نسبت به فرزند و وظایف متقابل والدین و فرزندان نسبت به یکدیگر چگونه است؟
- امام علی (ع) می فرمایند: یکی از وظایف والدین نسبت به فرزندان انتخاب نام نیکو برای آنهاست، فرزندان را باید درست تربیت کرد و به آنان قرآن تعلیم داد. متأسفانه امروز به این مسأله توجه نمی شود و بسیاری از والدین با نامگذاری های عجیب و غریب نسبت به این حق فرزند که همانا نام نیکوست، بی توجهی می کنند.
نکته دیگر در این ارتباط، احترام متقابل میان فرزند و والدین است که بسیاری از اختلافات و فاصله ها از رفتار ناصحیح میان آنان نشأت می گیرد. پیامبر اکرم(ص) توصیه بسیار ارزشمندی به والدین دارند. برای اینکه فرزند رفتار احترام آمیز را بیاموزد، ابتدا والدین باید به فرزندانشان احترام بگذارند؛ متأسفانه برخی از والدین گمان می کنند، احترام یک جانبه است و فقط فرزندان چنین وظیفه ای دارند، در حالی که پیامبر اکرم(ص) احترام را امری دو طرفه می داند و از مردم می خواستند هنگامی که جوانی وارد مسجد می شد، به او احترام بگذارند و جای مناسبی را به او اختصاص دهند. همچنین در امر تعلیم و تربیت فرزندان به عنوان یکی از ارکان خانواده امام صادق(ع) می فرماید: مسایل دینی را به جوانان آموزش دهید؛ زیرا قلب، ذهن و فکر جوانان آماده پذیرش نکات تازه و آماده فراگیری مسایل دینی است.
همچنین نادیده گرفتن برخی خطاهای جوانان و تشویق آنها به درستکاری می تواند خانواده را از آسیبها و آفتهای زندگی دور نگاه دارد، بنابراین در حدیثی آمده جوانان را در مقابل دیگران نصیحت و سرشکسته نکنیم و در ندامت آنان هرگز افراط نداشته باشیم، بلکه با شخصیت دادن به جوانان در خانواده، آنان را به عنوان یکی از ارکان تأثیرگذار در آرامش خانواده مهم تلقی کنیم.
با توجه به اینکه در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) هستیم، در ارتباط با جایگاه مادر در خانواده و وظایف سایر اعضای خانواده نسبت به این جایگاه توضیح دهید.
- مادر، قلب تپنده زندگی خانواده است . همان گونه که حضرت امام خمینی(ره) در این باره اشاره کرد: « از دامن زن، مرد به معراج می رود». با مطالعه زندگی شخصیتهای علمی و ائمه معصومین(ع) در می یابیم، بزرگی مقام آن بزرگواران مرهون زحمات و خدمات مادرانشان بوده، یکی از عرفا در توصیف این جایگاه می گفت؛ مادر با یک دست گهواره را تکان می دهد و با دست دیگر تاریخ را ترسیم می کند. مادران به عنوان یکی از ارکان اساسی خانواده عهده دار تربیت فرزندان برای ورود آنان به جامعه بزرگتر هستند. امام صادق (ع) فرموده اند: پیامبر خدا (ص) جایی نشسته بودند، دیدند زنی آمد و پیامبر خدا(ص) به ایشان جایی داد و پیامبر(ص) به آن خانم بسیار محبت کردند. پس از رفتن آن زن مردی نزد پیامبر(ص) می آید، اما پیامبر(ص) رفتاری مشابهی با این مرد نداشتند. وقتی از پیامبر خدا علت تفاوت رفتار را می پرسند، می فرماید: آن زن خواهر شیری من بود و ایشان برادر شیری من بود، چون آن زن به مادرش بیش از این مرد احترام می گذارد، نزد من بزرگوارتر و ارزشمندتر از دیگری است. همچنین فردی از پیامبر(ص) می پرسد: چه کنم که گناهانم پاک شود؛ زیرا بسیار گناهکارم. پیامبر(ص) به او می فرماید: «به مادرت بسیار محبت کن» . می گوید: «مادرم از دنیا رفته، اما پدرم در قید حیات هستند». پیامبر می فرماید: «به پدرت احترام کن تا خداوند از گناهانت بگذرد، ولی ای کاش مادرت زنده بود، اگر در خدمت مادر بودی، گناهانت زودتر بخشیده می شد.» بنابراین احترام و رضایت مادر می تواند یکی از ارکان موفقیت زندگی خانوادگی بر پایه آموزه های اسلامی باشد.
منبع:قدس
211008
