به بهانه پنجاه‌و‌پنجمین سالگرد رحلت آیت‌الله بروجردی
آیت‌الله بروجردی در زمینه تقویت و حفظ حوزه‌های علمیه نقش بسیار مهمی داشت و تقریب بین مذاهب در زمان وی اقدام ارزشمندی در جهت وحدت بین شیعه و سنی بود.
عقیق: آیت‌الله سید حسین بروجردی در یکی از روزهای آخر ماه صفر سال 1292 هجری، قمری در شهر بروجرد چشم به جهان گشود.وی از سادات طباطبایی و تبارش با 30 واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد. ایشان از همان ایام کودکی مورد مهر و علاقه سرشار پدرش سید علی بود، وی در سن هفت سالگی به مکتب‌خانه رفت، پیشرفت سریع در امر تحصیل از یک طرف و نیز محیط مکتب‌خانه که قادر نبود احتیاجات تحصیلی وی را برآورد، موجب گردید که پدرش او را از مکتب‌خانه به مدرسه بفرستد.
آیت‌الله بروجردی علوم مقدماتی را با صرف و نحو، منطق و معانی، بیان، بدیع و سطح فقه، اصول را نزد پدر دانشمندش و دیگر اساتید آن روز بروجرد فرا گرفت.
وی برای ادامه تحصیل در سن 18 سالگی به سوی حوزه علمیه اصفهان رهسپار شد و در حوزه علمیه این شهر به مدت چهار سال در محضر اساتید بزرگی همچون میرزا ابوالمعالی کلباسی، سید محمدتقی مدرسی، سید محمدباقر درچه‌ای، جهانگیر خان قشقایی و ملامحمد کاشانی به تکمیل اندوخته‌های علمی خود همت گمارد.
آیت‌الله بروجردی در سال 1314 برای امر ازدواج به بروجرد بازگردید و پس از چندی به همراه همسرش به اصفهان برگشت و دوباره به حوزه درس اساتید خود حضور یافت و در این مدت بیشترین وقت خود را صرف مطالعه نمود به‌طوری‌که 18 ساعت از یک شبانه‌روز را به مطالعه می‌پرداخت.
ایشان بنا به درخواست پدرش از اصفهان به بروجرد برمی‌گردد و پس از مدتی عازم نجف اشرف شدند. وی علاوه بر شرکت در مجالس درس آیت‌الله آخوند خراسانی، از محضر علمای دیگر همچون شیخ الشریعه اصفهانی و مرحوم آقا سید محمد کاظم یزدی کسب فیض نمود.
آیت‌الله بروجردی پس از 9 سال اقامت در نجف اشرف و کسب علم و دانش در سال 1328 در حالی‌که از اساتید خود دارای اجازه اجتهاد بودند به بروجرد عزیمت کرد و مورد استقبال وصف‌ناپذیری قرار گرفت، هنوز چند ماهی از ورودش به بروجرد نگذشته بود که پدرش در سال 1329 قمری چشم از جهان فرو بست. در همین سال، استادش آخوند خراسانی نیز دنیای فانی را وداع گفت و آیت‌الله بروجردی بارها می‌گفت که مرگ دو پدر به‌دنبال هم مرا به ستوه آورد و سخت منقلب کرد .
وی از هنگام برگشت به بروجرد تا موقع رفتن به قم حدود 30 سال در این شهر اقامت داشت و به‌طور مستمر مشغول تحصیل و تالیف و تدریس فقه و اصول ... بود و اغلب آثار مکتوب و ابتکارات علمی ایشان حامل این دوران اقامت در بروجرد می‌باشد.
وی در سال 1345 قمری به قصد زیارت خانه خدا به سوی عراق رهسپار شد و پس از مدتی اقامت در نجف اشرف و عتبات مقدسه، عازم بیت‌الله شد، آیت‌الله بروجردی در بازگشت از حج در مرز خسروی به‌دنبال سیاست‌های ضد اسلامی و ضد روحانیت رضاخان با دستور وی بازداشت شد و به تهران جلب و زندانی می‌گردد، پس از چند روز رضاخان دستور آزادی وی را از زندان صادر می‌کند، وی پس از آزادی به قصد زیارت امام رضا (ع) به مشهد مقدس رفت و به مدت هشت ماه در آنجا ماند.
آیت‌الله بروجردی پس از اصرار مردم بروجرد و ارسال تلگراف‌های پیاپی، به وطن خود بازگشت و منزل ایشان در طول این مدت پایگاه علمی اهل فضل و پناهگاه مردم رنجدیده و محروم بود. در برابر درخواست‌ها و اصرار بسیار زیاد علما و گروه‌های مختلف مردم قم برای عزیمت به شهر مقدس قم، تسلیم می‌شود و در محرم سال 1364 قمری در میان استقبال گرم علما و فضلا و بازاریان وارد شهر قم شد.
وی پس از استقرار در قم، ابتدا درس و بحث و اقامه نماز را در منزل برگزار کرد و کم‌کم برپایی نماز جماعت وی به صحن حرم مطهر حضرت معصومه(س) منتقل گردید و جمعیت زیادی شرکت می‌کردند.
با ورود آیت‌الله بروجردی به قم، مراجع ثلاث هم مقدم ایشان را گرامی داشتند به‌طوری‌که آیت‌الله صدر جای نماز خود را در صحن حرم مطهر به ایشان واگذار کرد، آیت‌الله حجت هم وقت تدریس خود را که بهترین و مناسبترین زمان تدریس بود به وی داد و آیت‌الله خوانساری در تکریم و بزرگداشت مرجعیت ایشان تلاش کافی از خود نشان داد.
در همین زمان از طرف مردم بروجرد برای بازگرداندن آیت‌الله بروجردی، تلاش‌ها و تکاپوهایی نمودند و به هر دری زدند ولی سودی نبخشید و آیت‌الله بروجردی در قم ماندگار شد.
حوزه علمیه قم در این زمان فاقد یک مدیریت واحد بود و علاوه بر آن از یک مرجعیت واحد برخوردار نبود و سرپرستی آن به‌عهده مراجع ثلاث بود.
تعدد مراجع در امر مدیریت حوزه، باعث ایجاد مشکلاتی شد، بنابراین علمایی همچون امام خمینی(ره) برای ایجاد یک مرجعیت واحد و سکونت مرجعیت تقلید در ایران و نیز وحدت و تقویت حوزه علمیه قم به تکاپو افتادند.
امام خمینی(ره) برای مرجعیت آیت‌الله بروجردی تلاش بسیاری کرد و حتی با نوشتن نامه به علمای شهرستان‌ها، ایشان را به‌عنوان مرجع معرفی می‌کرد و به شهرهای مختلف مسافرت و برای مرجعیت وی تبلیغ می‌کرد.
علاوه بر تلاش‌های صورت گرفته، برجستگی‌های اخلاقی و معنوی و شخصیت علمی و نیز حوادثی طبیعی که رخ داده مرجعیت را به سرعت در شخص آیت‌الله بروجردی جمع کرد، در اوایل دهه 30، دو مرجع بزرگ یعنی آیت‌الله ابوالحسن اصفهانی و آیت‌الله قمی در نجف مستقر بودند، حدود یک و نیم سال بعد از ورود آیت‌الله بروجردی به قم، آیت‌الله ابوالحسن اصفهانی رحلت و در مدت کوتاهی بود، آیت‌الله قمی نیز دارفانی را وداع گفت و بدین‌گونه قشر عظیمی از شیعیان ایران و عراق و دیگر نقاط متوجه قم و تقلید از آیت‌الله بروجردی گردیدند و بدین ترتیب مرجعیت عامه ایشان از سال 1336 محرز و حوزه علمیه قم رونق کامل گرفت و با رحلت مراجع ثلاث، مرجعیت بی‌چون و چرای آیت‌الله بروجردی تثبیت شد.
با زعامت آیت‌الله، اقداماتی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی از طرف ایشان صورت گرفت و تحولات در حوزه علمیه قم به‌وجود آمد.
خدمات آیت‌الله بروجردی را می‌توان به دو دسته خدمات فرهنگی مذهبی و خدمات عمرانی مذهبی تقسیم کرد از خدمات فرهنگی آیت‌الله بروجردی می‌توان به طرح اصلاح حوزه، تاسیس نشریاتی در زمان مرجعیت آیت‌الله بروجردی و حمایت‌های ایشان، احیاء آثار بزرگان اعم از این‌که علمی یا عمرانی باشد، تربیت شاگردان بزرگی همچون امام خمینی(ره)، آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله محقق داماد، اعزام مبلغان دینی به خارج از کشور، امتحان گرفتن از طلاب که از ابتکارات آیت‌الله بروجردی بود، اشاره کرد.
آثار و ابنیه‌ای که به دستور و یا به تشویق و یا به اجازه ایشان در شهرها و قصبات و دهات کشور و خارج از کشور ساخته شده بسیار زیاد است، تنها در شهر تهران بنا به اظهار یکی از نزدیکان آیت‌الله بروجردی، 134 بنا به اجازه و یا دستور ایشان ساخته شده است و هزاران مسجد و مدرسه و کتابخانه و حمام و بیمارستان در مدت 16 سال زعامت ایشان در ایران، عراق، لبنان، آفریقا و اروپا ساخته شده است.
از جمله مساجدی که به‌همت آیت‌الله بروجردی ساخته شده می‌توان از مسجد اعظم قم، مسجد هامبورگ، مسجد نورآباد لرستان، مسجد ایرانشهر، مسجد شاهرود، مسجدی در طرابلس لبنان، مسجد ارگ تهران و از کتاب‌خانه‌ها نیز می‌توان به کتابخانه مسجد اعظم قم، کتابخانه مدرسه آیت‌الله بروجردی در کرمانشاه، تجدید بنای مدرسه علمیه خان قم، مدرسه آیت‌الله بروجردی در کرمانشاه، حسینیه تهرانی‌ها در کربلا، حسینیه و حمام در تهران، بیمارستان نکویی، قبرستان وادی‌السلام، تاسیس کارخانه سیلو در بروجرد، تاسیس کارخانه برق بروجرد، احداث سد رودخانه قم نام برد.
آیت‌الله بروجردی از درجه علمی بسیار بالایی برخوردار بود و در فقه و اصول، تفسیر و رجال و تاریخ صاحب‌نظر بود و به اکثر علوم و فنون معمول در حوزه تسلط کامل داشت، فقیه درجه اول زمان خود بود و در عین این‌که در فقه و اصول سبک نوینی داشت و صاحب ابتکار و نوآوری بود، در علم رجال یک عالم قوی محسوب می‌شد و در ادبیات تبحر خاصی داشت.
ایشان فقه را که در دوره اخیر متروک شده بود دوباره احیاء و رایج کرد و در درس خارج عمده نظرات و آراء عامه و اهل سنت طرح می‌کرد و اگر راهی برای جمع نظرات وجود داشت بیان می‌کرد.
آیت‌الله بروجردی در فقه شیوه متفاوتی با سایر علما داشت و بین احکامی که توسط امامان(ع) مستقیم تقریر والقاء شده و در کتاب‌های قدیمی شیعه آمده با احکامی جدید که قرن‌های بعد به‌صورت فرعی و استیناطی اضافه شد، فرق می‌گذاشت اولی را ثابت و غیرقابل تغییر و اما دومی را قابل تغییر و تفسیر می‌دانست.
ایشان همان‌گونه که از نظر علمی و نیز تدریس علوم شخصیتی توانا بود در تالیف نیز بسیار قوی بودند ایشان دوران نویسندگی را از نجف اشرف آغاز کرده بود و هنوز 30 سال از عمرش نگذشته بود که نوشتن حاشیه کفایه الاصول استادش آخوند ملا محمد خراسانی را آغاز کرد.
تالیفات عمده آیت‌الله بروجردی در چهار بخش شامل رجال، حدیث، فقه، اصول فقه می‌باشد و در فلسفه، منطق، عقاید، شعر هم، آثاری از ایشان در دست است و یا به ایشان نسبت داده شده است تعداد تالیفات و آثار علمی آیت الله بروجردی غیر از رساله‌های علمی به 40 کتاب و رساله می‌رسد.
سرانجام آیت‌الله بروجردی صبح روز پنج‌شنبه 10 فروردین ماه 1340 برابر با 13 شوال 1380 جان به جان آفرین تسلیم کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد میرعمادی، نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه خرم‌آباد در این باره با تسلیت به‌مناسبت 13 شوال پنجاه و پنجمین سالگرد ارتحال آیت‌الله بروجردی گفت: حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی مرجع بزرگ عالم تشیع و جهان اسلام بود و آثار و برکات فراوانی از وی برجای مانده است.
وی تربیت هزاران شاگرد، تقویت حوزه‌های علمیه، حفظ حوزه‌های علمیه در زمان رژیم ستم‌شاهی را پاره‌ای از خدمات این مرجع جلیل‌القدر جهان تشیع بیان کرد.
میرعمادی ادامه داد: تقریب بین مذاهب در زمان وی اقدام ارزشمندی در جهت وحدت بین شیعه و سنی بود.
نماینده ولی‌فقیه در لرستان تأسیس مسجد اعظم قم و ده‌ها مسجد، کتابخانه و مدرسه را از دیگر خدمات آیت‌الله بروجردی برشمرد.
وی افزود: آیت‌الله العظمی بروجردی یک مکتب خاصی در علم رجال و حدیث داشت که این مکتب باعث شد یک شیوه نویی در استنباط احکام در حوزه‌های علمیه تشیع رواج پیدا کند که این اقدام یک اقدام نو و ابتکاری بود.
میرعمادی از بروجردی به‌عنوان اوج معنویت و معرفت و دیانت و علم و دانش یاد کرد و گفت: امروز با گذشت 55 سال از رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی حوزه‌های علمیه به وجود چنین عالم وارسته‌ای افتخار می‌کنند.
منبع:ایسنا
