چه کسانی‌ روزه بر آن‌ها واجب نیست؟

عقیق:بر چند گروه روزه‌گرفتن واجب نیست؟(1)
بر چهار گروه روزه‌گرفتن واجب نیست؛ بلکه در بعضی حالات آن، روزه‌گرفتن جایز نیست: 1. سالمند؛ 2. کسی‌که زیاد تشنه می‌شود؛ 3و4. زن حامله یا شیردهی که به‌واسطۀ حمل یا شیردادن، روزه‌گرفتن برای خودش یا بچهاش ضرر دارد (مشهور).
سالمند
کسی‌که به‌سبب پیری نمی‌تواند روزه بگیرد یا برای او مشقت دارد، وظیفه‌اش درخصوص روزه‌اش چیست؟(2)
روزه‌گرفتن بر او واجب نیست؛ اما:
الف. درخصوص قضای آن درصورت توانایی بدون‌مشقت:
احتیاط واجب قضا کند (حضرت امام‌ و آیات عظام گلپایگانی و مکارم).
به‌احتیاط مستحب قضا کند (آیات عظام خویی، سیستانی، فاضل، صافی، تبریزی، وحید و نوری).
باید قضا کند (آیات عظام اراکی و زنجانی و بهجت).
ب. درخصوص پرداخت فدیه:
درصورت مشقت باید برای هر روز یک مد طعام گندم یا جو و مانند این‌ها به فقیر بدهد (حضرت امام و آیات عظام خویی، تبریزی، سیستانی، وحید، زنجانی و مکارم).
درصورت مشقت، باید برای هر روز یک مد طعام گندم یا جو و مانند این‌ها به فقیر بدهد؛ بلکه درصورت عدم‌توانایی نیز بنا بر احتیاط لازم، یک مد طعام بدهد (آیات عظام گلپایگانی و صافی).
درصورتی‌که نتواند تا رمضان بعد روزه را قضا کند یا توانایی قضای روزه را داشته، ولی به‌سبب ندانستن حکم، قضای آن را تا رمضان بعد تأخیر انداخته است، واجب است برای هر روز یک مد طعام از گندم یا جو یا مانند این‌ها صدقه بدهد (آیت‌الله‌بهجت).
بیماری عطش
کسی‌که به بیماری عطش مبتلاست، یعنی زیاد تشنه میشود و نمیتواند تشنگی را تحمل کند یا برای او مشقت دارد، در ماه مبارک وظیفه‌اش درخصوص روزه‌اش چیست؟(3)
روزه‌گرفتن بر او واجب نیست؛ اما:
الف. درخصوص مقدار آشامیدن:
بنا بر احتیاط واجب بیشتر از مقدار ضرورت، آب نیاشامد (حضرت امام ‌و آیت‌الله‌نوری).
بنا بر احتیاط مستحب، بیشتر از مقدار ضرورت آب نیاشامد (آیات عظام خویی، گلپایگانی، تبریزی، زنجانی، فاضل، صافی، وحید، سیستانی و مکارم).
ب. درخصوص قضای روزه درصورت توانایی:
باید بگیرد (آیات عظام بهجت، اراکی، گلپایگانی، صافی و فاضل؛ آیت‌الله‌زنجانی: بدون‌مشقت).
بنا بر احتیاط واجب بگیرد (حضرت امام و آیات عظام خویی و تبریزی و مکارم).
بنا بر احتیاط مستحب بگیرد (آیات عظام نوری و سیستانی و وحید).
ج. درخصوص پرداخت فدیه:
درصورت مشقت باید برای هر روز یک مد طعام گندم یا جو و مانند این‌ها به فقیر بدهد (حضرت امام و آیات عظام خویی، تبریزی، سیستانی، وحید، زنجانی و مکارم).
درصورت مشقت، باید برای هر روز یک مد طعام گندم یا جو و مانند این‌ها به فقیر بدهد؛ بلکه درصورت عدم‌توانایی نیز بنا بر احتیاط لازم یک مد طعام بدهد (آیات عظام گلپایگانی و صافی).
باید برای هر روز یک مد طعام گندم یا جو و مانند این‌ها به فقیر بدهد (آیت‌الله‌فاضل).
زن باردار
حکم روزۀ زن حامله را بیان کنید.(4)
زن حاملهای که به‌واسطۀ حمل، روزه‌گرفتن برای خودش یا بچهاش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست؛ اما باید قضای آن‌ها را به جا آورد و درخصوص پرداخت فدیه: (5)
1. زایمان او نزدیک نیست (حامل غیرمقرب):
فدیه واجب نیست (آیات عظام سیستانی و نوری).
اگر احتمال عقلایی ضرر بدهد و خوف ضرر حاصل شود، حکم حامل مقرب را دارد که نظرهایشان در آنجا بیان می‌شود (رهبر معظم انقلاب و آیات عظام فاضل، بهجت، صافی و مکارم).
درصورتی‌که روزه بر او حرجی باشد، افطار می‌کند و احتیاطاً فدیه هم باید بدهد (آیت‌الله‌تبریزی).(6)
2. زایمان او نزدیک است (حامل مقرب):
الف. روزه برای حمل ضرر دارد:
برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد (مشهور).
فدیه واجب نیست (آیت‌الله‌فاضل).
ب. روزه برای خودش ضرر دارد:
برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد (آیات عظام سیستانی و فاضل و بهجت).
احتیاط واجب، برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد (حضرت امام و آیت‌الله‌گلپایگانی).
احتیاط مستحب، برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد (رهبر معظم انقلاب و آیات عظام خویی، تبریزی، وحید، زنجانی، مکارم و صافی).

پی نوشت ها:
1. عروة الوثقی، فصل فی موارد جواز الافطار.
2. عروة الوثقی، فصل فی موارد جواز الافطار؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ1725و1726، وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ1733و1734؛ منهاج الصالحین، کتاب الصوم، ذیل مسئلۀ1041؛ المسائل المنتخبه، مسئلۀ474.
3. توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ1727؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ1735، منهاج الصالحین، الفصل الخامس: ترخیص الافطار، ذیل مسئلۀ1041.
4. عروة الوثقی، فصل فی موارد جواز الافطار، الرابع؛ توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ1728؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ1736؛ فاضل، جامع المسائل، ج3، ص204، سؤال639؛ استفتای کتبی خصوصی از مراجع عظام تقلید.
5. کفارۀ فدیه طبق نظر مشهور فقها 750 گرم طعام است و زمان وجوب آن از همان وقتی است که روزه نگرفته است.
6. پرداخت فدیه در جایی است که روزه برای حمل، ضرر داشته باشد.

منبع:قدس

211008