عقیق:حجت الاسلام احمدی در این گفت وگو به تحلیل و تبیین فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی امام کاظم(ع) پرداخت.

امام (ع) در زندان
حجت الاسلام احمدی درباره اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر حضرت امام موسی کاظم (ع) گفت: سختگیریهای عباسیان علیه ائمه اطهار در دوران امام موسی بن جعفر بسیار افزایش یافت و آن حضرت تحت کنترل شدید حکومت قرار گرفتند.
با وجود اینکه حکومت سعی داشت امام را به زندان نیندازد، چون می دانست زندانی کردن آدم های سرشناس همچون امام کاظم(ع)پیامدهای سنگینی برای آنها به دنبال داشت.اما فعالیتهای عمیق و گسترده اجتماعی و فرهنگی امام، حکومت را مجبورکرد که آن حضرت را شدیدتر کنترل نماید.عدم تحمل فعالیت های گسترده امام آنها را وادار کرد امام را به زندان بیندازند و در ادامه آنقدر احساس خطر کردند که راهی جز شهادت امام را پیش روی خود ندیدند.

امام کاظم(ع) چند سال زندان بودند؟
وی با بیان روایت های مختلفی در ارتباط با مدت دوران زندان امام که در تاریخ نقل شده است افزود: بخش مهمی از عمر بابرکت امام موسی بن جعفر(ع) در زندان سپری شد که درباره مدت زندان ایشان روایت های مختلفی ذکر شده است ولی روایتی که دلیل قطعی برای آن وجود دارد، این است که ایشان یک سال از مدینه به بصره تبعید شدند و به مدت یک سال در این شهر زندانی بودند، در حالی که آن زمان مرکز خلافت، بغداد بود، اما هارون، امام (ع) را به بصره تبعید کرد تا مردم متوجه سیاستهای او در مبارزه با امام (ع) نشوند. حتی در تاریخ روایت شده است که وقتی امام (ع) به بصره تبعید شدند، هارون 2کاروان راه انداخت تا امر بر مردم مشتبه شود که بالاخره امام (ع) به کدام شهر خواهند رفت، چون یکی از کاروانها راهی بصره و دیگری راهی بغداد بود.
اتفاقا بیشتر احتمال داده می‌شد که امام (ع) را به سوی مرکز خلافت یعنی بغداد می‌برند؛ در حالی که در واقع امام (ع) به بصره تبعید شدند و یک سال در آن جا زندانی شدند. در این مدت فرماندار بصره مدام به هارون نامه نگاری می‌کرد که من دلیل زندانی بودن امام (ع) را در بصره متوجه نمی شوم، او در نهایت در برابر هارون تمرد کرد و گفت: من هیچ دلیلی برای زندانی بودن امام (ع) ندارم یا فکری برای ایشان بکنید یا این که من او را آزاد خواهم کرد.
وقتی هارون دید اوضاع بحرانی می‌شود، حضرت امام موسی کاظم (ع) را از بصره به بغداد فراخواند که روایت شده است 4سال هم امام (ع) در شهر بغداد زندانی بودند. در نهایت هم امام (ع) در همان زندان بغداد به شهادت رسیدند.
متاسفانه برخی چنین وانمود می‌کنند که حضرت امام موسی کاظم (ع) چندان به امور سیاسی و اجتماعی عصر خود نمی پرداختند، درحالی که همین مدت طولانی زندان نشان می‌دهد که آن حضرت مبارزات بسیار جدی داشتند تا جایی که حکومت عباسی احساس خطر کرد و آن حضرت را تبعید و زندانی کرد و در نهایت به شهادت رساند.

تلاش های گسترده فرهنگی و اجتماعی امام
نویسنده کتاب «امام موسی کاظم(ع) الگوی زندگی» با بیان اینکه ائمه اطهار (ع) همواره در برابر ظلم، قیام و مقاومت می‌کردند و حامی نهضت‌ها و قیام های ضدظلم بودند، تصریح کرد: درست است که آن حضرت بطور مستقیم خودشان علیه خلفای عباسی قیام نکردند اما یکی از حامیان جدی یاران خود برای قیام و مبارزه علیه ظلم بودند.طوری که در دوران ایشان دو گروه سادات حسنی و حسینی علیه حاکمان عباسی قیام کردند و امام از آنها حمایت نمودند که این حمایت‌ها تلاشهای گسترده فرهنگی و اجتماعی امام را نشان می دهد که ما از آنها غفلت کرده ایم.
احمدی قیامهای «علی بن عباس بن حسن بن علی بن ابی طالب» از نوادگان امام مجتبی(ع)،در زمان مهدی عباسی،قیام«یحیی بن عیسی بن زید ابن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب»از سادات حسینی را از جمله قیام های عصر امام کاظم(ع) برشمرد و آن گاه به قیام مهم شهید فخ از نوادگان امام حسن(ع) اشاره کرد و گفت: قیام حسین (ع) از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی(ع) در عصر حضرت امام موسی کاظم(ع) و حمایت آن حضرت از این قیام که در محلی به نام «فخ» در نزدیکی مکه رخ داد و به قیام «فخ» مشهور شد، از جمله مهم ترین قیامهای ضدظلم در عصر ائمه(ع) است.
برای امامان (ع) زمینه قیام علیه بنی امیه یا بنی عباس به هیچ وجه فراهم نبود، اما آن بزرگواران از قیام هایی که در راه حق علیه خلفای ظالم عباسی و اموی می‌شد، حمایت می‌کردند. در عصر امام هفتم(ع) نیز شاهد قیام بسیار بزرگ علیه ظلم هستیم که امام(ع) از آن حمایت کردند. قیامی که ضربه سختی به دستگاه ظالم عباسی وارد کرد.

شبیه ترین قیام به قیام کربلا
وی به نحوه شهادت «حسین، شهید فخ» که از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی(ع) بود و در دوران حضرت امام موسی کاظم(ع) قیام خونینی به پا کرد و به دست خلیفه عباسی به طرز جانسوزی به شهادت رسید، پرداخت و نحوه مواجهه امام هفتم(ع) با این قیام را شرح داد و افزود: در سال 169 (هـ.ق) در عصر هادی عباسی، یکی از سادات حسنی به نام حسین که از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی(ع) بود، قیام خونینی به پا کرد که شباهت فراوانی به قیام کربلا دارد. وی در نزدیکی مکه در جایی به نام «فخ» با دشمن مواجه شد و به طرز جانسوزی به شهادت رسید. هادی عباسی سر حسین و دیگر شهدا را برای حضرت امام موسی کاظم(ع) در مدینه فرستاد، این حرکت هادی عباسی نشان می‌دهد که او اعتقاد داشت قیام فخ توسط حضرت امام موسی کاظم(ع) حمایت می‌شود و مورد تایید آن حضرت است. به دلیل این که حسین و یارانش در مکانی به نام «فخ» به شهادت رسیدند، قیام او به قیام «فخ» مشهور شد و حسین هم در تاریخ به «حسین، شهید فخ» معروف است.

قیامی که همه ائمه آن را تایید کردند
وی به تایید قیام شهید فخ توسط همه ائمه اشاره وتصریح کرد: خود حسین می‌گوید که وقتی ما می‌خواستیم قیام کنیم با اهل بیت(ع) و از جمله با حضرت امام موسی کاظم(ع) مشورت کردیم و ایشان برای خروج و قیام به ما امر کردند. (جملات حسین شهید در کتاب مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی، ص372 آمده است). از سوی دیگر قیام شهید فخ مورد تایید ائمه اطهار(ع) قرار می‌گیرد.
رسول ا...(ص) نیز این قیام را پیش بینی کرده و فرموده بودند: هر کس همراه این شهید (یعنی شهید فخ) به شهادت برسد، پاداش 2 شهید را دارد که این تعابیر رسول ا...(ص) شاید به دلیل سختی شهادت شهدای فخ است که دست و پایشان بسته و سرهایشان بریده شد.
حضرت امام صادق (ع) نیز در حالی که راهی مکه بودند تا مناسک حج را به جای آورند، وقتی به منطقه فخ رسیدند، از مرکب پیاده شدند و 2رکعت نماز خواندند و آن را به شهدای فخ هدیه کردند، پس از آن فرمودند که ارواح این شهدا قبل از جسدهایشان وارد بهشت شده است. همچنین حضرت امام جواد(ع) می‌فرمایند: پس از حادثه کربلا فاجعه ای بدتر برای ما اهل بیت (ع) از حادثه فخ پیش نیامده است.

واکنش امام کاظم(ع)
وی به نحوه واکنش امام هفتم(ع) نسبت به قیام شهید فخ اشاره کرد و افزود:حضرت امام موسی کاظم (ع) هم وقتی سر حسین شهید فخ و یارانش را دیدند، درباره حسین، شهید فخ فرمودند: او به راه خدا رفت درحالی که مسلمان و مرد شایسته و صالح بود و همواره روزه دار و شب زنده دار بود. او برای امر به معروف و در برابر ظالم قیام کرد. البته وقتی سر شهدای فخ را برای امام کاظم(ع) فرستادند، گویا آن حضرت در شرایطی نبودند که مراسمی برای شهدا بگیرند و آنها را به خاک بسپارند.
ظاهرا بقیه مسلمانان این کار را انجام دادند و در نزدیکی مکه شهدای فخ را به خاک سپردند که هم اکنون هم مزار این شهدا در همان جا قرار دارد.