حضرت محمد(ص)تنهاچراغ هدایت است

عقیق: جلسه‌ای دیگر از سلسله جلسات «درس‌هایی از نهج‌البلاغه» با حضور محسن اسماعیلی استاد دانشگاه و عضو حقوقدان شورای نگهبان عصر روز چهارشنبه 31 اردیبهشت ماه در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی برگزار شد.

دکتر اسماعیلی با بیان و تفسیر بخش دیگری از خطبه 87 نهج البلاغه بیان کرد: حضرت علی(ع) در این خطبه به ما هشدار می‌دهد راجع به کسانی که در ظاهر عالم و عابد و دلسوز بوده و می‌خواهند ما را راهنمایی کنند، اما در باطن دروغگو و فریبکار و درنده هستند. حضرت علی(ع) ما را از آنها بر حذر داشته و برای اینکه آنها را خوب بشناسیم  اوصافی از آنها را برای ما بیان کردند.

وی افزود: امیر المومنین حضرت علی(ع) فرموده‌اند: "اینها کسانی هستند که خودشان، خودشان را عالم می‌دانند در حالی که از علم واقعی بی‌بهره هستند. یک سلسله نادانی را از نادانان و یک مشت گمراهی را از گمراهان فرا گرفته و از این طریق دام‌هایی از فریب و دروغ بر سر راه مردم قرار می‌دهند. اینان قرآن را بر اساس امیال و خواسته‌های نفسانی خود معنا می‌کنند و حق را با هوس‌ها و خواهش‌های دل خودشان تفسیر می‌کنند، مردم را از گناهان بزرگ و جرائم تکان دهنده غافل می‌کنند. اینان با زبان حال و قال مدعی هستند که از شبهات اجتناب می‌ورزند، اما بدانید که آنها در همان ابتدا در شبهه غوطه‌ور هستند. درست است که می‌گویند ما از بدعت‌ها کناره گرفته‌ایم اما بدانید که از ابتدا در بدعت غوطه ور هستند. آنچه که می‌گویند با آنچه که هستند متفاوت است. با بیان این توصیف‌ها معلوم می‌شود که اینها به مصداق منافق هستند. از منافق باید ترسید و برحذر بود، اما از دست منافقی که چرب زبان و لفظ پرداز و خوب سخن می‌گوید تنها باید به خدا پناه برد."

استاد دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه بیان داشت: امیرالمومنین حضرت علی(ع) افرادی که دو چهره دارند را اینگونه معرفی می‌کند. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «فالصورة صورة الانسان و القلب قلب الحیوان».  "فا" که در ابتدا آمده به منظور نتیجه‌گیری است. افرادی که ظاهرشان با باطنشان متفاوت است، شما را به یک چیز دعوت اما به جای دیگری می‌برند. اینها دارای دو صورت هستند، ابتدا صورت ظاهری آنها است که مثل انسان است، اما یک چهره دیگر هم دارند که چهره باطنشان است که شبیه یک حیوان درنده می‌باشد. انسان هم یک نوع حیوان است، اما هنگامی که انسان در مقابل حیوان به کار می‌رود، از تقابل بین این دو معلوم می‌شود که منظور از حیوان، حیوان غیر ناطق و درنده است. این دو چهره متعلق به عالم دنیاطلب است.

دکتر اسماعیلی بیان داشت: اما آیا امیرالمومنین‌حضرت علی(ع) در مورد آنها با لحنی تند صحبت می‌کند و آیا ایشان عصبانی شده‌اند و به آنها ناسزا می‌گوید؟ حضرت علی(ع) می‌فرمایند: "ظاهرتان ظاهر انسان، ولی باطن شما باطن حیوان می‌باشد." آیا این یک مجاز گویی توسط حضرت علی(ع) است؟ حضرت علی(ع) می‌فرمایند: "اگر ظاهر اینان کنار نهاده شود و پرده از ظاهرشان برداشته شود  یک حیوان را خواهیم دید. اگر باطن اینان را هم ببینیم  یک حیوان درنده هستند." این افراد خود را به ظاهر عالم می‌دانند و می‌گویند ما  قصد راهنمایی شما را داریم و دلمان برای شما می‌سوزد، بیایید شما را به حق برسانیم، ما به شما سخت نخواهیم گرفت، ما از شبهه و بدعت به دور خواهیم بود، اما باطن آنان در حالی که می‌گویند داناییم نادان و در حالی که می‌گویند می‌خواهیم شما را راهنمایی کنیم در گمراهی هستند. اینان به غیر از داشتن صفات حیوانی، صفت دیگری هم دارند و آن رذالت و نفاق است. در بین موجودات عالم هیچ موجودی منافق نیست به جز انسان. نفاق از زشت‌ترین رذالت‌های انسانی است، هیچ موجودی در عالم جز انسان غیر از آن چیزی که هست خود را نشان نمی‌دهد.

عضو حقوقدان شورای نگهبان با اشاره به قسمت دیگری از نهج البلاغه بیان کرد: به غیر از نهج البلاغه، در قرآن هم چنین سخنی به میان آمده است. قرآن آن عالمانی را که حقایق الهی را بلد بودند اما به خاطر برهم نخوردن بساط ریاکاری خود انکار حقایق کردند به مانند حیوان می‌داند. خداوند در سوره جمعه می‌فرمایند: " مَثَلُ الذینَ حُمِّلوا التّوراةَ ثُمَّ لَمْ یحْمِلوهَا کمَثَلِ الحِمارِ یحمِلُ اسفاراً " کسانی را که تورات به آنها آموخته شده بود اما به آنچه که آموخته بودند عمل نکرده  و از آنچه که آموخته بودند سود نبردند به مانند درازگوشی هستند که فقط بار آنها کتاب است. همچنین قرآن در جای دیگری عالم بی عمل را حیوان می‌داند اما حیوانی بسیار خطرناک. در این آیه منظور از حیوان، حیوان درنده خو می‌باشد نه یک چهار پای بی آزار.

این پژوهشگر حوزه دین در ادامه با اشاره به سوره اعراف بیان نمود: خداوند در سوره اعراف آیه 177 به بعد می‌فرمایند: " وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ الَّذِیَ آتَیْنَاهُ آیَاتِنَا فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِینَ"  ای پیامبر نباء (خبر خیلی مهم) را به آن کسی بگو که ما آیات خودمان را به او داده بودیم. از این آیه معلوم می‌شود که کسی بوده که آیات الهی را به آن داده شده و حتی در روایات آمده است که اسم اعظم می‌دانستند. این فرد آیات الهی را آموخته بود، علم داشت اما از آن استفاده‌ای نمی‌کرد، نباید فریب گذشته این افراد را خورد، ممکن است حتی آن فرد کراماتی هم داشته باشد اما نباید فریب آن را خورد. این مسئله بسیار مهمی است و به موضوع بهشت و جهنم افراد بستگی دارد. عالم دنیاطلب که به دنبال شهرت و شهوت است به دنبال شیطان نمی‌رود بلکه شیطان به دنبال او می‌رود. اینان نه تنها گمراه هستند، بلکه دیگران را هم فریب می‌دهند. اگر آنها به آموزه‌های صحیحی که به آنها داده شده بود عمل می‌کردند، به درجات بالا می‌رسیدند، اما چه باید کرد که آنها فقط به دنبال هوای نفسانی خود بودند، اینان مانند سگ هار هستند. 

دکتر اسماعیلی در پایان سخنان خود با جمع بندی مطالب خطبه 87 بیان کرد: عالمان کذاب دل دارند، اما دل حیوانی، چشم دارند اما چشم حیوانی. آنها حتی نمی‌توانند حقیقت را ببینند. این خود یک واقعیت است نه ناسزاگویی به آنان. شماها از این افراد چه انتظاری دارید. انتظار نشان دادن راه را دارید؟ اینان حتی قدرت تشخیص ندارند و جز هوای نفسانی و حیوانی خود چیزی نمی‌بینند. اگر این افراد می‌دانستند و قادر بودند، برای خودشان کاری انجام می‌دادند. این افراد مرده‌های زندگانند. نادان یک مرده است در میان زنده‌ها. حضرت علی(ع) می‌فرمایند: " الکذاب و المیّت سواء " افراد کذاب با فرد مرده هیچ فرقی ندارد. فرق زنده با مرده در این است که بتوان به او اعتماد کرد. همچنین حضرت علی(ع) می‌فرمایند: "عالمی که از علمش سود نمی‌برد و برای جلب دل مردم دام‌های از دروغ می‌گذارد به مانند مرده‌ها است." امیرالمومنین حضرت علی (ع) در خطبه 230 می‌فرمایند: "هیچ کس برای نجات و هدایت شما بهتر از پیامبر نیست، پیامبر(ص) تنها چراغ هدایت است."

سلسله جلسات«درس‌هایی از نهج‌البلاغه» چهارشنبه هر هفته قبل از نماز مغرب و عشاء در مسجد 72 تن مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی«سرچشمه» به نشانی: میدان بهارستان، نرسیده به چهارراه سرچشمه، انتهای خیابان شهید صیرفی‌پور برگزار می‌شود و شرکت در آن برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.