اولین اعتکاف در تهران چگونه برگزار شد/ برای اعتکاف چه چیزهایی باید ببریم؟

عقیق: تا یکی ، دو دهه قبل  افراد کمتری با مراسم معنوی  اعتکاف آشنا بودند و انجام  این سنت نبوی در میان مردم ما رونق چندانی نداشت،اما حالا هر سال که می گذرد ، مردم  به  ویژه جوانان بیشتری علاقه دارند تا در این  مراسم شرکت کنند. تا به حال فکر کرده اید که اعتکاف چطور و از چه زمانی در تهران نهادینه شد؟ شاید برای تان جالب باشد که بدانید این مراسم  نخستین بار به طور رسمی در شهر قم برگزار شد و بعد از آن ، مسجد جامع بازار تهران ، آغاز کننده این مراسم معنوی در شهر تهران بود.

 البته مشخص است که علمای دین و روحانیون در طول تاریخ حیات شیعه ، در ماه مبارک رمضان و ماه رجب در مسجدها معتکف می شدند. اما آغازکننده اعتکاف جمعی به منظور معرفی این فرهنگ اسلامی به مردم ، به حدود سه دهه قبل در مسجد جامع بازار تهران برمی گردد.

قدیمی ترین اعتکاف

حدود سی سال پیش بود که چند نفر از روحانیون و مسئولان مسجد جامع تهران به قم رفتند و با دعوت ازتعدادی از طلبه های حوزه علمیه به این مسجد، اولین مراسم معنوی اعتکاف تهران را در این مسجد جامع برگزار کردند. آن زمان تعداد طلبه هایی که در مسجد جامع تهران معتکف شدند زیاد نبودند ، اما به مرور زمان با شناخته شدن اهمیت مراسم اعتکاف در میان طلبه های تهرانی و  گروه های دیگر مردم ، هر سال بر تعداد معتکفین این مسجد اضافه شد. تا جایی که در سال گذشته بیش تر از سه هزار نفر در این مسجد جامع معتکف شده بودند.درواقع نخستین مراسم معنوی اعتکاف در تهران، در محل مسجد جامع بازار تهران برگزار شده است. به این ترتیب شهر تهران بعد از شهر قم ، دومین شهری است که مراسم اعتکاف در آن  اجرا شد.

کم هزینه ترین اعتکاف

یکی از مزیت های اصلی برگزاری اعتکاف در مسجد جامع بازار تهران ، کم هزینه بودن آن است. شاید بهتر باشد که بنویسیم هر کسی که در این اعتکاف شرکت می کند لازم نیست هیچ هزینه ای برای سه روز اقامتش در مسجد جامع بپردازد و فقط باید لوازم ضروری مربوط به اعتکاف را با خودش بیاورد. درواقع مسئولان مسجد جامع بازار برای آسان کردن ورود معتکفین به مسجد ، هزینه های مربوط به بهداشت و خوراک معتکفین را خودشان بر عهده گرفته اند تا مردم و به خصوص جوان ها و طلبه های بیشتری برای معتکف شدن در این مسجد علاقه مند شده و ثبت نام کنند.

عبدالزهرا ابراهیم زاده ، مسئول ستاد اعتکاف مسجد جامع تهران ، می گوید: «با وجود این که در سال گذشته بیشتر از سه هزار نفر در این مسجد معتکف شدند ، هیچ هزینه ای برای ورود از آنها دریافت نشد. این کار برای رفاه حال معتکفین انجام می شود تا هیچ کسی به دلیل نداشتن تمکن مالی از شرکت در مراسم معنوی اعتکاف محروم نشود. » با یک حساب سرانگشتی هم می توان متوجه شد که پذیرایی از حدود سه هزار معتکف در طول سه شبانه روز تا چه اندازه کار دشوار و پر هزینه ای است . آماده کردن سحری و افطار معتکف های روزه دار از یک طرف و فراهم کردن لوازم و امکانات رفاهی آنها از طرف دیگر ، شرایط سختی را برای مسئولان اعتکاف این مسجد ایجاد می کند. ابراهیم زاده معتقد است پول گرفتن از شخص برای ورودش به خانه خدا اصلا کار صحیحی نیست. مگر اعتکاف سینماست که افراد باید برای ورود به آن از گیشه عبور کنند. معتکف می خواهد چند روز در خانه خدا اقامت کند ، باید همه شرایط را برای او فراهم کنیم ، یعنی اگر کسی پول نداشته باشد ، از فیض عبادت هم باید محروم شود؟!» مسئولان ستاد اعتکاف مسجد جامع بازار تاکید دارند که به هیچ وجه اجازه نمی دهند تا اعتکاف در این مسجد جامع پولی شود و همه مجبور باشند برای معتکف شدن مبلغی را هزینه کنند. البته روش مسئولان ستاد اعتکاف این است که هر سال ، در نخستین شبی که معتکفین به مسجد می آیند ، به آنها اعلام می کنند که هر کسی مایل است به طور داوطلبانه کمک مالی برای برگزاری اعتکاف انجام دهد تا هم کار ثوابی انجام داده و هم مسئولان مسجد را در اجرای مراسم کمک کرده باشد .

شلوغ ترین اعتکاف

یکی از نکات قابل توجه در مورد مسجد جامع تهران ، وجود هفت شبستان در این مسجد است. فضای گسترده ای که در این مسجد بزرگ وجود دارد ، امکان حضور افراد بسیاری را برای معتکف شدن فراهم کرده است. به این صورت است که مسجد جامع تهران ، به عنوان پرجمعیت ترین مسجد در ایام البیض ماه رجب در تهران محسوب می شود.در حقیقت شبستان های بزرگ و متعددی که در مسجد جامع هستند ، هر کدام می توانند پذیرای صدها نمازگزار باشند.

باصفاترین اعتکاف

حال و هوای معنوی اعتکاف ، چیزی نیست که بتوان آن را در قالب کلمات آورد و ترسیم کرد. اما چیزی که مشخص است فضای معنوی حاکم بر معتکفین در سه روز طلایی عمرشان است  که هرگز از یاد نخواهد رفت. حالا اگر می خواهید یکی از باصفاترین اعتکاف های عمرتان را تجربه کنید ، از سیزدهم تا پانزدهم ماه رجب را مهمان مسجد جامع تهران باشید تا طعم خوش بندگی را به وضوح بچشید . این را ما نمی گوییم ، کسانی این نکته را گفته اند که یک یا چند بار در این مسجد معتکف شده اند. اصلا اعتکاف در مسجد جامع تهران تا اندازه ای خوشایند و روح نواز است که افراد بسیاری هستند که بعد از یک اعتکاف در این مسجد ، سال هاست که مهمان معنوی آن در روزهای رجب شده اند.

اعضای هیئت رزمندگان تهران هم مدتی است که به جمع معتکفین و رجبیون مسجد جامع تهران پیوسته تا صفا و خلوص بندگی را در این مسجد تجربه کنند. در عین حال از آنجایی که فلسفه اعتکاف در دور شدن فرد از جامعه و خلوت کردن با خدای یکتاست ، مسجد هم باید مکانی برای خلوت کردن با خدا باشد. با این وجود همه معتکفین با هم یک جمع معنوی را تشکیل می دهند و گاهی اوقات به مراسم های جمعی می پردازند. در طول سه روزی که معتکفین در مسجد اقامت می کنند ، دو مراسم مذهبی بزرگ برگزار می شود: اول مراسم میلاد حضرت امیرالمومنین امام علی (ع) و دوم مراسم شهادت حضرت زینب کبری (س) . تمام مسجدها در این دو مناسبت برنامه های جمعی ویژه ای برگزار می کنند که نمونه عبادت های جمعی در اعتکاف است ، اما فضای معنوی این مراسم در مسجد جامع تهران ستودنی است .

جای خالی حاج آقا مجتبی تهرانی

استاد بزرگ اخلاق ، مرحوم آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی که هرسال برای اقامه نماز جماعت به مسجد جامع  بازار تهران می رفت .  امسال نیز جایش در میان معتکفین  خالی است. معتکفین مسجد جامع بازار تهران هر سال علاوه بر  بهره از سخنرانی ها و راهنمایی های حاج آقا مجتبی ، از حمایت های مادی و معنوی بسیار او بهره مند می شدند . به گفته مسئولان ستاد انتخابات مسجد جامع تهران ، ایشان از همان سال اول برگزاری اعتکاف در مسجد جامع ، از این برنامه حمایت کردند .

مواد لازم براي اعتكاف

اين چند قلم از نان شب هم واجب‌تر هستند

درست است كه مي‌خواهيد 3 روز بي‌خيال دنيا شويد، اما قصد شكنجه دادن خودتان را كه نداريد. غارنشيني هم كه نمي‌خواهيد بكنيد. به همين خاطر بايد يكسري وسايل را حتماً با خودتان ببريد، وسايلي كه روزهاي اعتكاف حاضريد براي پيدا كردنش به هر دري بزنيد. پس همين الان قبل از آنكه شال و كلاه كنيد، توشه راهتان را جمع كنيد. فراموش نكنيد در اعتكاف وسايل زير از نان شب هم واجب‌تر هستند.

ساك كوچك

در انتخاب كيف مخصوص اعتكاف دقت كنيد. نبايد آنقدر بزرگ باشد كه در مسجد جاي يك نفر را اشغال كند، نبايد هم آنقدر كوچك باشد كه با 2 تا لباس پر شود. بهترين كار در اين مواقع برداشتن 2 ساك كوچك است. يكي براي لباس و سجاده، ديگري هم براي لوازم متفرقه‌اي كه در ادامه مي‌خوانيد.

نكته ضروري: مي‌توانيد از ساك لباستان بعنوان بالش هم استفاده كنيد.

قلمرو

اگر اين يكي را فاكتور بگيريد، سرتان كلاه رفته بدجور! همان ساعت اولي كه وارد مسجد مي‌شويد بايد محل نشستن خودتان را تعيين كنيد. اگر فكر مي‌كنيد بدون زيرانداز جاي خوبي انتخاب مي‌كنيد و هيچ‌كس چپ نگاهش نمي‌كند، سخت در اشتباهيد. وقتي يك تك پا رفتيد دستشويي و برگشتيد، خواهيد ديد چطور چند نفر دراز به دراز سر جاي شما خوابيده‌اند! آن وقت ديگر هيچ مدركي براي اثبات اينكه جاي شما آنجا بوده است نداريد، پس زيرانداز را فراموش نكنيد.

مهر و تسبيح

هميشه يكسري وسايل مانند مهر و تسبيح و سجاده در مساجد پيدا مي‌شوند. اما اگر اينها را با خودتان ببريد 2 فايده دارد: 1ـاز اعتكاف يادگاري‌هاي خوبي مي‌شوند. 2ـ ممكن است مسجد شلوغ شود و اين وسايل را روي هوا بزنند. باور كنيد بارتان راسنگين نمي‌كند. همه اين موارد روي هم 200 گرم هم نمي‌شود!

براي پرواز

يك قرآن و مفاتيح كوچك با خودتان ببريد. لطفاً جوگير نشويد و به قرآن خطي مادربزرگتان هم كاري نداشته باشيد. قرآن بزرگ تا دلتان بخواهد در مساجد هست و طالب ندارند. هر كس اين قرآن و مفاتيح‌ها را چند دقيقه دست بگيرد از نفس مي‌افتد. يك قرآن و مفاتيح سبك خيلي به كارتان مي‌آيد. نكته ضروري: شما «كليات مفاتيح‌الجنان» را با خود ببريد. بيشتر دعاهاي اعتكاف در كليات آمده است.

دمپايي

هيچ‌چيز به اندازه اين مورد در اعتكاف دوست‌داشتني نيست. حالا گفته‌اند معتكف نبايد از مسجد خارج شود اما اين حرف دليل نمي‌شود كه شما با خودتان دمپايي نبريد.

براي دستشويي رفتن حتماً به اين كوچولوي دوست‌داشتني نياز خواهيد داشت. فقط يادتان باشد يك كيسه مناسب هم با خودتان ببريد تا مجبور نشويد دمپايي نازنين را جلو در شبستان، كنار صدها لنگه ديگر رها كنيد. البته بيشتر مساجد محل ما به صندوق‌هاي مخصوص قرار دادن كفش مجهز شده‌اند اما شما باز هم احتياط را از دست ندهيد.

هديه به معده

بعضي از مساجد روز اول سحري نمي‌دهند. به همين دليل شما بايد چند كنسرو و البته در بازكن با خودتان ببريد. در اين صورت اگر لازم شود مي‌توانيد سحري بخوريد، اگر هم نه، اتفاق نمي‌افتد! راستي! مقداري آبليمو و كمي نان هم با خودتان ببريد. آبليمو براي جلوگيري از مسموميت و گرمازدگي. نان هم براي آنكه ممكن است غذاي مسجد كفاف معده مبارك شما را ندهد!

سقوط با شارژ!

اگر توانستيد 3 روزي بي‌خيال موبايل شويد، که بسیار هم عالی است.  مطمئن باشيد اگر موبايل همراهتان باشد SMS و بولوتوث مجال هيچ كاري را به شما نمي‌دهند. ولي اگر باز هم اصرار داريد، حرفي نيست. فقظ شارژر يادتان نرود!

خوددرماني

از آنجا كه پزشكي در خون ما ايراني‌هاست، مي‌توانيد يكسري داروي دم‌دستي با خودتان ببريد. اگر به كارتان نيايد، حتماً اطرافيانتان استفاده كنيد. قرص سردرد و دل درد و ....

خواب و بيدار

برق مسجد كه 24 ساعته روشن نيست. بالاخره مردم خواب هم دارند. اما از آنجايي كه ممكن است برنامه خواب شما در اين 3 روز حسابي به هم بريزد، حتماً چراغ قوه و چشم‌بند با خودتان ببريد. بالاخره يك موقع مردم بيدارند و شما خوابتان مي‌آيد، يك موقع هم برعكس. بايد فكر همه چيز را كرد.

قهوه‌خانه همراه

اين مورد فقط مخصوص عشق چايي‌هاست. همان‌ها كه اگر 2 ساعت چايشان به تأخير بيفتد، سردرد مي‌گيرند. يك فلاسك چاي همراه يك كيسه كوچك قند بايد همراه اين افراد باشد. فلاسكتان را به خادمان مسجد دهيد تا پر كنند. آن وقت تا موقع سحر هم خيال خودتان از چايي راحت است، هم اطرافيان!

همراهان هميشگي

حوله، شانه، مسواك و ... هم كه گفتن ندارد. همه مي‌دانند اين وسايل را بايد در سفرهاي بلند و كوتاه برد. زحمت بكشيد و مقداري نمك هم با خودتان ببريد. نه براي آنكه آنجا دائماً نمك بريزيد! در اعتكاف از خميردندان‌هاي معطر نمي‌توان استفاده كرد. نمك بهترين گزينه براي جانشيني خميردندان است.

مكان يابي در اعتكاف

خدا را شكر امسال همه مساجدي كه در منطقه ما اعتكاف برگزار مي‌كنند، امكانات مناسبي دارند. با اين حال وقتي وارد مسجد مي‌شويد و مي‌خواهيد مكان مستقر شدنتان را انتخاب كنيد بايد چند نكته را در نظر بگيريد:

1ـ كنار بلندگوهاي مسجد ننشينيد. آرزوي يك خواب راحت برايتان مي‌ماند.

2ـ كنار ديوار بنشينيد تا تكيه‌گاه داشته باشيد.

3ـ اگر موبايل و راديو داريد، حتماً به پريز برق نزديك باشيد.(3 راهي برق هم با خودتان ببريد.)

4ـ كنار ورودي شبستان ننشينيد. مطمئن باشيد هر روز چند نفر پاي مبارك را لگد خواهند كرد.