صبر یکی از مولفه هایی بود که روز عاشورا جلوه گری تام و خاصی در میان اصحاب حق پیدا کرده بود؛ در خصوص این مساله و چگونگی به کار گیری آن در طول زندگی توضیح بفرمایید.

نخست باید در رابطه با کلمه صبر گفت صبر در لغت به معنای ماده ای است تلخ در گیاهی به نام تبرزد که جنبه دارویی دارد و استفاده این دارو تحمل و صبر لازم دارد و از این جهت در رابطه با صبر به کار برده می شود. صبر در فراز و نشیب های زندگی و آنچه می تواند مقاومت را از ما بگیرد، نقش مهمی داشته و یکی از مسائل مهم روحی و معنوی در انسان است.
در قرآن به این مساله بین 105 تا 106 نوبت با کلمه صبر و صابر، اصبرو، صابروا و باقی مشتقات اشاره شده و سخن وحی به آن اختصاص یافته است؛ این تعداد فراوان حاکی از اهمیت این مولفه در فرهنگ وحی و آموزه های دین ما است.
با نگاهی به زندگی بزرگان عامل موفقیت آنها را چیزی جز صبر و مقاومت در راه اندیشه و هدف نمی یابیم. اگر به زندگی پیامبران نگاه کنیم، متوجه می شویم ایشان چه سختی هایی تحمل کردند و با به کار گیری صبر، خدا به آنها مدال پر افتخار صابران را داده است. حضرات ایوب و یعقوب(ع) نمونه هایی هستند که به دلیل صبری که در پیش گرفتند در خصوص حضرت ایوب(ع) به کار رفته و کلمه "نعم العبد" و صبر یعقوب(ع) به "صبر جمیل" توصیف شده است. پیامبر اسلام نیز از سوی خداوند دعوت به صبر شدند و از این فرآیند می توان نتیجه گرفت که همه انبیای الهی از ابزار قوی و پیش برنده صبر در راه رسیدن به اهداف خود استفاده کردند. رمز موفقیت عاشورا نیز در صبر و مقاومت ابی عبدالله(ع) و همراهان ایشان بود؛ این را هم تاریخ ثابت کرده و هم برای معتقدان به این ماجرا پذیرفته شده است.

این صبر را چگونه می توان کسب کرد؟

صبر دارویی نیست که بتوان از داروخانه تهیه کرد و تنها می توان آن را در کلاس درس انبیاء، بزرگان دین، استعانت از قرآن و تلاوت آن و مطالعه زندگی علمای دین و حتی چهره های سرشناس و صبور حوزوی و دانشگاهی و با ممارست و تمرین به دست آورد و این دارویی است معنوی. اگر امام حسین(ع) توانست به هدف رسد و عاشورا زنده بماند، عامل مهم آن صبر بود.
اما صبر سه مرحله دارد؛ صبر در طاعت خدا که در مقام بندگی کسی که قصد دارد فرمان خدا را ببرد، یکسری محدودیت ها برایش ایجاد می شود، کسی که می خواهد نماز بخواند، روزه بگیرد، جهاد کند با سختی هایی رویه رو می شود که باید صبر را در پیش گیرد. دوم صبر در هنگام مصیبت؛ اگر کسی در این مرحله صبر نکند، یقینا نمی تواند دوام بیاورد و امکان جا خالی دادن و جا خالی کردن حتی سکته کردن و ناامیدی و افسردگی در زندگی برای او فراوان است. سوم صبر به هنگام معصیت؛ بسیاری از گناهان برای انسان ها شیرین است، اما خدای سبحان دوست ندارد بنده اش معصیت کند.

صبر سیدالشهدا (ع) و یاران ایشان از کدام قسم بود؟

قطعا این صبر از نوع صبر معصیت نبود؛ همین طور نمی توان گفت این صبر، صبر بر مصیبت بود اگر چه خلافت یزید خود مصیبتی بر جامعه اسلامی بود اما صبر ایشان و همراهانش از قسم صبر بر اطاعت خدا بود. قندوزی حنفی در ینابیع الموده ص 406 نقل کرده است: امام حسین فرمود: «ایها الناس! فمن کان منکم یصبر علی حد السیف و طعن الاسنة فلیقم معنا و الا فلینصرف عنا؛ ای مردم! هر کدام از شما که تحمل تیزی شمشیر و ضربت نیزه ها را دارد با ما بماند، وگرنه برگردد.» همین طور در سخنانی دیگر ایشان خطاب به اصحاب خود می فرمایند:" ای‌ فرزندان‌ بزرگ‌زادگان‌، و ای‌ عزیزان‌ بلند پایه‌ و ارجمند صبر و تحمّل‌ و شکیبائی‌ پیشه‌گیرید چرا که‌ مرگ‌ چیزی‌ نیست‌ مگر به‌ مثابۀ پلی‌ که‌ شما را از روی‌ خود عبور میدهد از گرفتاری‌ و شدّت‌ و مضرّت‌، به‌ سوی‌ بهشتهای‌ وسیع و نعمتهای‌ جاویدان‌ إلهیّه‌ پس‌ کدامیک‌ از شما خوشش‌ نمی‌آید که‌ از زندانی‌ به‌ سوی‌ قصری‌ انتقال‌ یابد ؟!..." (1)
اگر صبر نبود این حادثه ارزشمند، تاریخی نمی شد و در حقیقت باید شاد بود که چنین انسان هایی داریم. در ادامه نهضت عاشورا آنچه سبب بقا آن در تاریخ است صبر اسرا در مسیر حرکتشان از کربلا به کوفه و شام و مدینه است و این صبر زبانزد تاریخ شد.

چطور می توان از این صبر الگو گرفت و در سبک زندگی به کار بست؟