گفتگو با حاج علی انسانی/ مستمع باید از مداح شعر خوب بخواهد

از شانزده سالگی شروع به سرودن شعر می کند و تا 9 سال کسی از ذوق و قریحه ی او اطلاعی نمی یابد؛ از استادان مشهوری چون زنده یادان محمد علی فتی، (مولّف کتاب تحفه سرمدی)، خوشدل تهرانی، استاد قدسی مشهدی، مهرداد اوستا، ریاضی یزدی، آذر، هم چنین استاد مشفق کاشانی بهره برده، تقویت بنیه ادبی خود را مرهون زحمات اساتید بزرگی چون امیری فیروزکوهی، ابوتراب جلی، خلیل سامانی(موج) و پارسای تویسرکانی می داند.

از حاج علی انسانی آثار فراوانی چاپ شده است و مداحان اهل بیت(ع) در مدیحه خوانی و مرثیه خوانی از سروده های او بسیار استفاده می کنند و اهل شعر و ادبیات نیز بهره مند می شوند.
تاکنون کتاب های «چراغ صاعقه»، (از مدینه تا مدینه) و «یک عمر» که گزیده ی غزل های یک دست صائب است، کتاب «شاهد نامه» (از حسین تا مختار) نیز از وی چاپ شده است؛ ارادت وی به آستان مقدس اهل بیت به ویژه ساحت مقدس حضرت صدیقه ی طاهره(س) شهره ی عام و خاص است و چه در اشعار و سروده هایش و چه در مجالس عزاداری ها و مولودی خوانی هایش این حقیقت، بارز و آشکار است.

آنچه در پی می آید حاصل گفتگو با این شاعر و مداح اهل بیت(ع)  است:

این روز ها بحث در رابطه با احیای شعر آئینی بسیار شنیده می شود نظر شما در این رابطه چیست؟
در حال حاضر دو گرایش در ادبیات آیینی ما دیده می‌شود؛ عده‌ای از شاعران آیینی هستند که در این زمینه کارهای متعددی را منتشر کرده‌اند و به نوعی باتجربه‌های این فن محسوب می‌شوند و دسته‌ای دیگر شاعرانی هستند که تنها چند اثر محدود با این مضمون به چاپ رسانده‌اند؛ هر کدام از این دو گروه شیوه کاری خاص خود را دارند که باید تجمیع شود.

امروزدر بیشتر هیئت های مذهبی اشعاری که در خور جایگاه اهل بیت (ع) باشد خوانده نمی شود، اشعار از درون مایه های تهی و بعضا خلاف وقایع و رویداد های ثبت شده مقاتل است، برای جلوگیری از بروز چنین اتفاقی چه کار باید کرد؟
تا نیروی بازدارنده ای نیاید  و جلوی مداح را نگیرد و بگوید که تو چه مراحلی را طی کرده ای تا به این جا رسیده ای اتفاق مثبتی نمی افتد.

یعنی وظیفه مستمع و سینه زن است که از بروز این دست مسائل جلوگیری کند؟
البته که  مستمع هم در این مسئله سهم بسزایی دارد. مستمع باید از مداح مطالبه کند که فلان شعر که شما خواندید، منبع روضه کجاست، مستمع تا دید چیزی ضعیف است، سرش را پائین بیاندازد و به مداح بگوید که از این شعر خوشش نیامده سینه زن هر چه برایش بخوانند و فریاد بزند و فهمش را به کار نبرد، مداح راه خود را می رود، مستمع باید آگاهی پیدا کند. در این رابطه ما اصل ها را گفتیم، امروز با خواندن روضه های دندان شیری، ناخن شکسته و گفتن دروغ...؛ دروغ شر است، آن هم دروغی که به امام(ع) نسبت بدهیم که دیگران بگویند، فلان روضه ما را آتش زد، این آتش ما را از مکتب اهل بیت دور می کند.

پس وظیفه مداح در برابر این مستمع چیست؟
همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند هر شعری را نخوانیم، هر سبکی و هر روضه ای را نخوانیم، در اشعارمان باید لفظ، سبک و محتوا را در نظر بگیریم.

پس در این زمینه به رعایت سخنان رهبر معظم انقلاب ملزوم می شویم؟
بله ایشان فرموده‌اند که اگر شاعران شعر سنجیده‌ای در این حوزه ندارند، آن را نزد خود نگه دارند و نخوانند، اما متأسفانه گاه دیده می‌شود که هم شاعر و هم مداح این اصل را زیر پا می‌گذارند؛ باید برای منتشر نشدن این نوع سروده‌ها برنامه‌ریزی کرد؛ برای این امر نیازمند یک نیروی بازدارنده هستیم. تا این نیرو به میان نیاید، کار درست نمی شود؛ بررسی‌های این‌چنینی باید از خود ناشران شروع شود. قبل از اینکه این اشعار به چاپ برسد، با بررسی آثار ارسال شده به ارشاد جلوی چاپ آنها را بگیرند. با بررسی این نوع منابع توسط کارشناسان، از انتشار اشعاری که وهن به ساحت قدسی ائمه(ع) است جلوگیری کنند.

نظر شما در رابطه با شعر پای منبر چیست و آیا چنین کاری را تا کنون تجربه کرده اید؟
اصولا شعر پای منبری نمی تواند اساس و ساختمان بندی لازم برای شعر آئینی را داشته باشد و شعر آئینی برای ارائه همیشه نیازمند مزه مزه کردن و پس دادن امتحان های مختلف پیش اساتید خود است به همین دلیل هم من زیاد به این کار رقبتی نشان نداده ام.

به نظر شما شخصیت و ویژگیهای حضرت آیت الله خامنه‌ای در نگاه به عرصه شعر و ادبیات آئینی اشاره چگونه است؟
شخصیت معظم له در زمینه ذوق هنری، ادبی و نیز تسلط بر ادبيات و آئین تاریخی و حماسی بی بدیل است و ايشان بر ارايه هاي ادبي اشراف کامل دارند. هر کس با تأمل و تفکر در نقدها، تشویق ها و نگاه های ايشان می تواند به این درک و درایت عمیق پی ببرد.
حضرت آیت الله خامنه‌ای مداحان را از تکرار ابیات شعر برحذر می دارند و در یکی از مراسم ها یکی از مسئولین دفتر این نکته معظم له را گوشزد کرد. محتواى غنی مراٍثی برای اهل بیت نكته‏ ديگرى كه مقام معظم رهبري در باب مداحي به آن اشاره دارند و ایشان تاکید دارند كه در ارائه اشعار باید به درک و فهم مستمع توجه کرد.
رهبری انقلاب تاکید دارند که برای محکم کردن اعتقاد و ايمان انسان ها در مجالس اهل بیت باید مداحان با پرداختن به منقبت قابل فهم از فضيلت اهل‏ بيت(ع)  تلاش کنند.
رهبری انقلاب با تشویق مداحان برای استفاده از سبک های مداحان دوران حیات معصومین و استفاده از مضامین اشعار اشخاصی مانند: دعبل، كميت، فرزدق، برای احیای سنت در سبک های مداحی در جایگاه رهبری شیعیان جهان تلاش می کنند از این رو مهمترین خواسته رهبری انقلاب از مداحان بهره گیری از مضامین ادبی مناسب است.

توصیه شما به مداحان و شاعران اهل بیت(ع) در ایام سوگواری محرم و صفر چیست؟
ما برای نوکری امام حسین(ع) تاوان نداریم، یک مداح و شاعر باید نوکری امام حسین و رفتن به هیئت را از نان شب واجب تر بداند اما توصیه من این است که مداح باید بداند چه بخواند، یعنی شعر سالم بخواند، کجا بخواند یعنی وقت ادای شعری را که در محفوظات خود گنجانده بداند و اگر دید این شعر نمی تواند مجلس را تحت تاثیر قرار دهد و چه بسا مجلس را سرد می کند و روح را از آن می گیرد، شعرش را پیش خودش نگه دارد و نکته مهم این که یک مداح باید به ظاهر خود نیز توجه کند به این که آیا چهره اش در جذب مستمع تاثیری دارد یا نه.

منبع:تهران پرس