برخی مداحان با شومن بازی هویت مداحی را زیر سؤال می‌برند+فیلم

عقیق:  برخی مداحان به بهانه جذب نسل جدید و تغییرات زمان و اقتضائات روز سراغ کارهایی رفته‌اند که به زعم بزرگان این عرصه خارج از چهارچوب است. با حاج حمیدرضا بهاری که پدرش شاه‌حسین بهاری روزی در عصر خود از بزرگان مداحی بود به گفت‌وگو نشستم. او معتقد است که درگذشته اخلاص در هیأ‌ت‌ها و مداحان بیشتر بود و امام حسین هم محور، اما امروز شخص محور شدیم.

ماحصل این گفت‌وگو را بخوانید.

پدر شما از بهترین مداحان عصر خود به حساب می‌آمد. جلسات آن دوران چه تفاوت‌هایی با امروز داشت؟

فرزند مرحوم حاج شاه حسین بودن افتخاریست. من همیشه می‌گویم که در تبلیغ جلسات جلوی اسم و‌ فامیلم نام پدرم، شاه حسین را هم بنویسند تا مردم بدانند این اسم افتخار من فرزند است. زمان قدیم مداحان می‌خواندند که چراغ امام حسین(ع) پررنگ‌تر شود اما امروز فرق کرده و امثال من می‌خوانیم تا خودمان را مطرح کنیم و کاری به سیدالشهدا(ع) نداریم. به همین خاطر است که مداحان قدیم اسمشان ماندگار است.مداحان قدیم خیلی مخلص و در اعتقادات خود قوی بودند. پای حرفی که می‌زدند می‌ایستادند.

خاطرم است پدرم وقتی شعری را برای جلسه می‌سرود یا تمرین می‌کرد، خودش با آن اشک می‌ریخت و می‌سوخت یعنی قبل اینکه برای مردم بخواند با آن می‌سوخت تا بتواند بسوزاند. اینگونه نبود که شعری را ساده حفظ کنند یا یادداشت‌برداری کنند. یا نیم ساعت مانده به جلسه متن یا شعر به دستش برسد.در گذشته اغلب اشعار را از حفظ می‌خواندند الان باب شده که از روی کاغذ می‌خوانند، البته که از روی کاغذ خواندن اشکالی ندارد زیرا تنوع شعری زیاد شده است. اما در مجموع امروز زمانه فرق کرده و متاسفانه بانی جلسه، مداح و حتی سینه‌زنان هیأت هم اخلاص قدیمی‌ها را ندارند.

اگر جمعیت مداحی شلوغ است به خاطر اقبال مردم به اوستامروز هیأت‌ها با جمعیت‌شان سنجیده می‌شوند و هرکدام پرجمعیت‌تر باشد از نظر عامه بهتر است. درگذشته هم جمعیت بیشتر، ملاک بهتر بودن هیأت بود؟

 

در گذشته ملاک اخلاص بود شاید مداحان قدیم زیاد صوت خوبی نداشتند، چون دستگاه‌های صوتی خوبی هم نبود و تمام تکیه صوت جلسه روی حنجره مداح بود. مرحوم علامه، حاج حسن محمدی دولابی و... صدایشان به همین جهت از بین رفت‌. امروز تکیه مداحان روی سیستم صوت است.

مداحان قدیم از لحاظ شعر در فشار بودند زیرا شعر خوب خیلی کم بود، برای همین اکثر مداحان قدیم خودشان طبع شعر داشتند. از نظر صوت جلسات هم فشار اصلی روی مداح بود.مداحی به نوعی هنر است و اگر جمعیت زیادی در مراسم هستند بیشتر به خاطر اقبال مردم به مداح است. مردم او را دوست دارند که پای منبر او ‌می‌روند؛ کسی که با اجبار نمی‌رود. خداراشکر لااقل با صوت حزین، با نام سیدالشهدا و با مصائب سیدالشهدا هم مردم عجین هستند.زیاد بودن جمعیت قطعاً وابسته به رابطه احساسی بین مستمع خواننده است وگرنه کسی بی‌دلیل جایی نمی‌رود که حتی مجبور شود در خیابان بنشیند.

 

نباید شخص محور باشیم، امام حسین(ع) محور استاین ملاک بودن جمعیت مستمع در هیأت آفتی شده که چشم و هم‌چشمی به بار آورده و بانی هیأت برای اینکه جمعیت بیاورد حاضر است هر مقدار پولی را بدهد تا یک مداح محبوب بیاورد و جمعیت را جذب کند. نظر شما چیست؟

 

برخی مداحان خودشان هیأت‌دار هستند و آن جلسه به نام آن‌ها شناخته می‌شود و جمعیت هم دارند. مشکل آنجاست که بانی جلسه‌ای برای چشم و هم‌چشمی سراغ مداح معروف ‌می‌رود تا به واسطه او جمعیت به هیأتش بیایند. در این امور کمتر اخلاص ملاک است.

 

 

در گذشته مردم شاه حسین را می‌دیدند به یاد روضه‌های او اشک می‌ریختند بس که گریه از آن‌ها گرفته بود. اما باید بدانید که بابای من، شوخ طبع بود. با رفقایش خیلی شوخی داشت. در ‌فامیل هم خونگرم و خوش خلق بود اما جذبه داشت و زمانی که عبا می‌انداخت بزرگان آن دوران دورش جمع می‌شدند و دو زانو جلویش می‌نشستند.

امروز می‌گویند بگذارید مردم بدانند ما شاد هستیم. خب مگر مداح آدم نیست، او هم شادی دارد اما نباید با شومن‌بازی خود را عرضه کند.پیامبر و ‌امیرالمؤمنین هم چون می‌دانستند در کربلا چه رخ می‌دهد زندگی خود را تعطیل کرده بودند و مدام اشک می‌ریختند. ما اشتباه فهمیدیم و اشتباه هم به مردم ارائه می‌کنیم.زندگی اهل بیت فقط روضه نیست ما کجا از رفتار سیدالشهدا با خانواده‌اش یا همسایه گفتیم؟ امروز امام حسین(ع) از ما گریه نمی‌خواهد کجا امام حسین گفته بر من گریه کنید؟ برخی در هیأت قلاده می‌بندند و می‌گویند ما سگ امام حسین هستیم! امام حسین سگ نمی‌خواهد! امام حسین تفکر می‌خواهد! گره گشایی از کار مردم می‌خواهد! محبت به هم نوع می‌خواهد. این‌ها را انجام دهید در آخرش صلی الله علیک یا اباعبدالله هم که بگویید مردم اشک می‌ریزید.برای حل این مشکلات باید همه مداحان چه جوان، چه میان‌سال چه پیرغلام و حتی قاریان قرآن، سخنرانان و منبری‌ها، در خانه مداحان دورهم جمع شویم، باهم حرف بزنیم و همانجا مشکلات هم را مرتفع کنیم.

 

بزرگترها، بزرگتری کنندراه‌حل رفع این مشکلات را ریش سفیدی بزرگتر‌ها می‌دانید؟

خدای نکرده به کسی جسارت نشود اما ما بزرگتر‌هایمان هم بزرگتر نیستند. من خاک کف پای همه کوچکتر‌ها و بزرگتر‌ها هستم اما عزیزانی که عبا به دوش دارند و با سابقه هستند چه زمانی دست بر سر این کوچکتر‌ها کشیدند. ماهی یک جلسه بگذارند و همه را جمع کنند و صحبت کنند.برخی بزرگتر‌ها فقط ایراد می‌گیرند من روزی به یکی از آن‌ها گفتم این حرف‌ها مثل پلیس سر چهارراه است. طرف خطا رفت و خلاف کرد جریمه می‌کنند. جلوی ماشین را می‌گیرند و می‌گویند گواهینامه‌ات را بده اما شمای بزرگتر چه چیزی به کوچکتر دادید که ایراد می‌گیرید. آن جوان با شنیدن چند تا مداحی در فضای مجازی خواننده شده است. در جلسه هم چند تا طیب الله نابجا یا بجا به او گفته‌اند که این طیب الله خواننده را بیچاره می‌کند. در فضای مجازی هم فالوور زیادی دارد. آقای بزرگتر برای او چه کرده است که ایراد می‌گیرد؟

امروز در هیأت‌ها سبک سینه‌زنی خاص یا پروژکتور و سیستم صوت خاص داریم و مثل دیسکو دود از زیر منبر بیرون می‌آید. مداح هم مثل خواننده‌ها موقع خواندن مدام می‌نشیند و بلند می‌شود. در گذشته این‌ها نبود. همه سبک‌ها هم مشابه ترانه شده است. وقتی بیرون هیأت از افراد سؤال کنید جلسه چطور بود می‌گوید خوب بود. بگویید چی خواند؟ نمی‌داند چه خوانده است زیرا فقط درگیر هیجان بوده است. این هیأت‌ها محل تخلیه انرژی شده است.