اعمال ماه ذی‌الحجه و شراکت در ثواب حجاج

عقیق: فردا اول ماه ذی‌الحجه است. بیش از دو میلیون زائر در سرزمین وحی و میلیون‌ها مسلمان در سرتاسر جهان منتظر آغاز ماهی هستند که جزو ماه‌های خاص و ۱۰ روز اول آن جزو روزهای خاص منتخب خداوند است. ماه و روز‌هایی که خداوند آنها را برگزید و از آنها بهانه‌ای برای نزدیک‌تر کردن بندگانش به خودش ساخت.

براساس آنچه در روایت‌های معتبر بیان شده است، ۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه همان شب‌های دهگانه‌ای است که در سوره فجر با آیه «وَالْفَجْرِ؛ وَلَيَالٍ عَشْرٍ» خداوند به آنها سوگند یاد کرده است. حضرت رسول(ص) نیز در حدیثی بیان فرمود‌ه‌اند: عبادت و کار نیک در هیچ ایامی به اندازه ۱۰ روز اول ماه ذی‌الحجه فضیلت ندارد.

همچنین گفته شده منظور از «أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ» در آیه ۲۰۳ سوره بقره، ده روز اول ماه ذی‌الحجه است که در آن توصیه شده طی این روزها خدا را یاد کنید؛ «وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ؛ و خدا را در روزهايى معين ياد كنيد».

برای بهر‌ه‌مندی از فیض بیکران ماه ذی‌الحجه اعمال خاصی در روایات ذکر شده است. البته بزرگ‌ترین عملی که می‌توان در ماه ذی‌الحجه انجام داد حج تمتع است که صرفاً برای مسلمانانی که استطاعت جسمانی و مالی دارند انجام آن واجب است اما سایر مسلمانان نیز می‌توانند با انجام اعمال مستحبی نه تنها از برکات این ماه بهره‌مند شوند بلکه خود را در ثواب حج حجاج نیز شریک کنند.

اعمال دهه اول ماه ذی الحجه

روزه گرفتن ۹ روز اول این دهه که ثواب روزه تمام عمر را دارد.

از روز اول تا عصر روز عرفه بعد از نماز صبح و پیش از مغرب دعایی که از امام صادق علیه السلام روایت شده، خوانده شود. «اللهم هذه الایام التی فضلتها علی الایام ...».

امام صادق(ع) مى‌فرماید: پدرم حضرت امام باقر(ع) به من فرمودند: پسرم؛ در دهه نخست از ماه ذى الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن. در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را مى‌خوانى، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را مى‌خوانى و اگر چنین کنى، در ثواب حاجیان و اعمال حجّ آنها شریک مى‌شوى(اقبال، صفحه ۳۱۷).

ذکر پنج دعا

امام باقر(ع) فرمودند: خداوند پنج دعا را به وسیله جبرئیل برای حضرت عیسی(ع) هدیه فرستاد، تا در ایام این دهه، آنها را بخواند. اگر کسی هر روز هر یک از این پنج دعا را ۱۰ مرتبه بخواند به روایت عمل کرده است. آن پنج دعا چنین است:

اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ.

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لاشَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَداً.

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ.

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیی وَیُمیتُ، وَهُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ، بِیَدِهِ الْخَیْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ.

حَسْبِیَ اللهُ وَکَفی، سَمِعَ اللهُ لِمَنْ دَعا، لَیْسَ وَرآءَ اللهِ مُنْتَهی،اَشْهَدُللهِ بِما دَعا،وَاَنَّهُ بَریءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَاَنَّ لِلّهِ الاْخِرَةَ وَالاْولی.

قرائت سوره فجر

در حدیثی از رسول خدا(ص) نقل شده است: هر کس سوره فجر را در دهه اول ماه ذی‌الحجه قرائت کند گناهانش بخشیده می‌شود و اگر در غیر این ایام خوانده شود مایه نورانیت او در قیامت می‌شود.

اعمال مخصوص روز اول ماه ذی‌الحجه

برای اولین روز از این ماه شریف اعمال مستحبی ذیل توصیه شده است:

۱ـ روزه گرفتن؛ در روایتی از امام موسی بن جعفر(ع) نقل شده است که هر کس روز اول ماه ذی‌الحجه را روزه بگیرد، خداوند برای وی پاداش عظیمی را می‌نویسد.

۲ـ خواندن نماز حضرت فاطمه(س)؛ مرحوم شیخ طوسی فرموده است: مستحب است در این روز، نماز حضرت فاطمه(س) را بخوانید و این نماز چهار رکعت است، هر دو رکعت به یک سلام و همانند نماز حضرت امیرالمؤمنین(ع) است. در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ۵۰ مرتبه سوره توحید را بخوانید و بعد از سلام تسبیح حضرت فاطمه(س) را بگویید، آنگاه بخواند: سُبْحانَ ذِی الْعِزِّ الشّامِخِ الْمُنیفِ، سُبْحانَ ذِی الْجَلالِ الْباذِخِ الْعَظیمِ، سُبْحانَ ذِی الْمُلْکِ الْفاخِرِ الْقَدیمِ، سُبْحانَ مَنْ یَری اَثَرَ النَّمْلَةِ فِی الصَّفا، سُبْحانَ مَنْ یَری وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَوآءِ، سُبْحانَ مَنْ هُوَ هکَذا وَلا هَکَذا غَیْرُهُ .

۳ـ دو رکعت نماز؛ نیم ساعت قبل از ظهر، دو رکعت نماز بخوانید و در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ۱۰ مرتبه سوره توحید و ۱۰ مرتبه آیة الکرسی و ۱۰ مرتبه سوره إنّا أنزلناه را بخوانید.

۴ـ هر کس از ظالمی خوف داشته باشد در این روز بگوید: «حَسْبی حَسْبی حَسْبی مِنْ سُؤالی، عِلْمُکَ بِحالی»، تا خداوند او را از شرّ آن ظالم حفظ کند.