اربعین به عنوان یک رسانه عینی معجزه عصر ارتباطات است

عقیق: حجت‌الاسلام یحیی جهانگیری سهروردی، مسئول نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قم و استاد حوزه و دانشگاه درباره تحلیلی جامعه‌شناختی و رسانه‌ای از اربعین گفت: در دنیایی قرار داریم که رسانه از همه جهات انسان امروزه را احاطه کرده است و این رسانه است که برای بشر تعیین و تکلیف می‌کند که چه بکند و چه نکند.

اربعین، معجزه عصر رسانه و ارتباطات است

وی افزود: در دنیایی قرار داریم که زیست انسان مجازی شده و بسیاری از صاحب‌نظران و اندیشمندان معتقدند که دیگر بشر از این دنیای ذهنیت‌زده به دنیای عینی برنمی‌گردد. اما ناگهان، ما با یک رسانه‌ای از جنس عینیت مواجه شدیم. رسانه‌ای که وجود آن موجب شد بشر بار دیگر به حقیقت زندگی بازگردد و آن چیزی نبود جز اربعین. از این جهت، فارغ از هرگونه دید مذهبی و فرقه‌ای باید گفت اربعین یک معجزه بود.

اربعین تمام برنامه و پیش‌فرض‌های مجازی‌سازی کامل زندگی بشر را بهم زد

این استاد حوزه و دانشگاه اشاره کرد: ما از بشری که به شکل گسترده‌ با رسانه تنیده شده بود سخن می‌گوییم. این تنیدگی و آمیختگی ادامه داشت تا کار به جایی رسید که از مسجد و عبادت مجازی سخن به میان آمد! در چنین وضعیتی این اربعین و ظرفیت‌های نهفته در آن بود که توانست به قول غربی‌ها تجربه دین‌داری بشری را به کف میدان بیاورد و در کم‌امکانات‌ترین زمین‌ها و حتی در خطرناک‌ترین شهرها این بروز و ظهور دینداری را به رخ جهانیان بکشد. اربعین تمام برنامه و پیش‌فرض‌های مجازی‌سازی کامل زندگی بشر را بهم زد و به آن بار دیگر رنگ و بوی حقیقی و میدانی داد.

انقلاب فرهنگ زندگی در ایام اربعین

این پژوهشگر کلام و فلسفه ادامه داد: اربعین انسان‌های محصور در «واتساپ»، «وب‌کم» و «ای‌چت» را به میدان حقیقت آورد و نشان داد می‌توانند کنار هم زندگی کنند، سختی بکشند و به سمت هدف حرکت کنند. این رخداد بزرگ، انسان‌هایی را که حتی ارتباط‌گیری‌شان با هتل‌ها به شکل مجازی بود و سبک زندگی «هُتلینگ» بر بخشی از فعالیت‌هایشان حکم‌فرما شده بود، مجبور کرد تا در کنار هم، در چادرهای کوچک و خانه‌های بسیار ساده عراقی‌ها زیست کنند و کنار هم باشند. از این جهت اربعین یک انقلاب بود. به عقیده من، همانطور که قیام امام حسین بازگرداندن بشر از مسیر انحرافی و تحریفی به مسیر درست و حقیقی بود، اربعین امام حسین هم دقیقا چنین خاصیت و کارکردی داشت.

تغییر تاریخی و تحول مسیر بشر

جهانگیری گفت: از این باب باید گفت اربعین چیزی فراتر از موضوعات مذهبی و اسلامی صرف است و مستقیم ظرفیت ارتباط با زندگی نوع بشر را دارد. تعبیر رهبری از رسانه بودن اربعین دقیقاً اشاره به این نکته دارد که رخدادی چون اربعین ذهنیت و تصویرسازی نبود، بلکه بروز و ظهور نوعی رفتار و حرکت است که به واقعی‌ترین شکل بازتاب پیدا می‌کند و منعکس می‌شود. از نیمه دوم قرن بیستم، در راستای جهانی‌سازی، انسان به سمت سویی می‌رفت یا برده می‌شد که تمام ساحت‌های زندگی او محدود در رسانه قرار است بشود. از خرید تا دادگاه و حتی زندگی خود انسان قرار است سایبری بشود. اربعین یک قیام علیه این خوانش بود تا بار دیگر نشان دهد این انسان امروزه همچنان قابلیت زیست مسالمت‌آمیز کنار هم‌نوع خود را دارد. اگر اربعین از برادری می‌گوید، اگر از مهربانی می‌گوید، اگر از انسان‌دوستی و هزاران آرمان و صفات دیگر می‌گوید به علت «رسانه عینی» بودن آن است، نه اینکه به شکل انتزاعی و مجازی از این موضوعات صحبت کند.

این اسلام‌شناس در انتها بیان داشت: اربعین مسیر حرکت با سرعت بشر به سمت مجازی شدن را تغییر داد و از منظر فلسفه تاریخ باید گفت در دنیا یک تغییر تاریخی اساسی ایجاد کرد. این رویداد بزرگ، قرائت‌های رسمی از زندگی بشر و حتی ادبیات حاکم بر روابط انسانی را دگرگون ساخت. شاید مهم‌ترین و بهترین مثال آن این باشد که اربعین به خوبی نشان داد«میزبانی» چگونه می‌تواند به نحو احسن جای «هُتلینگ» را بگیرد و مهمان و میزبان از این قضیه راضی باشند. از جهت دیگر، کنه حقیقت اربعین از نظر من قدرت ایمان است. در زمانه‌ای که راسیونالیسم و عقل‌گرایی افراطی به شکل گسترده درحال گسترش است، اربعین یک خوانشی است که نشان می‌دهد ایمان چه قدرت و عظمتی دارد. اربعین که آمیخته با روح ایمان است نوعی قیام علیه خوانشی است که می‌خواهد تنها معیار را در جهان عقل قرار دهد.

منبع: فارس