«سند ملی مسجد» تصویب شد

عقیق: دومین روز از سومین نشست اعضای هیأت امنای بنیاد هدایت با حضور حجج اسلام والمسلمین رحیمیان، ماندگاری، پناهیان، عالی، قمی، عزت‌زمانی، میرمحمدیان در سالن جلسات شهید مالامیری دفتر قم بنیاد هدایت برگزار شد. در جلسه قبل برخی از مباحث، مِن جمله بررسی موضوعاتی پیرامون سند ملی مسجد باقیمانده بود که به دلیل اهمیت این موضوع نزد اعضای هیأت امنا پیشنهاد کردند که جلسه‌ دیگری را به این موضوع اختصاص دهند.

در این نشست بررسی سازوکار تنظیم‌گری مساجد، بررسی تضمین نقش مردم در اداره مسجد، نقش حلقه‌های میانی و صندوق‌ تحول به بحث گذاشته شد و اعضای حاضر در جلسه ضمن تأیید کلی نسخه ویرایش دهم سند ملی مسجد، به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند و برخی از بندهای آن با این پیشنهادات اصلاح و ویرایش شد.

شورایی برای مدیریت امور مسجد شکل می‌گیرد

حجت الاسلام میرمحمدیان در ابتدای این دیدار به خلاصه‌ای از مباحثی که در جلسه گذشته پیرامون سند ملی مسجد مطرح شده بود پرداخت و اظهار داشت: در مسئله مدیریت مسجد دو گونه بحث می‌شود؛ یکی حکمرانی بر مسجد و یکی هم حکمرانی از مسجد. طبیعتاً چون این سند برای حاکمیت تدوین شده است، بیشتر به موضوع حکمرانی بر مسجد پرداخته است.

وی تشکیل شورایی متشکل از همه نهادهای دست‌اندرکار امورات مسجد را یکی از موارد مهمی برشمرد که در سند ملی مسجد پیش‌بینی شده است و بیان داشت: پیشنهاد ما این است که مدیر این شورا را خود اعضاء تعیین کنند و کار دبیرخانه‌ای این شورا در بنیاد هدایت باشد.

صندوق تحول، درآمدهای مسجد را مدیریت می‌کند

مدیرعامل بنیاد هدایت با اشاره به ایرادی که از سوی اعضای هیأت امناء به سند ملی مسجد در جلسه قبل مطرح شده بود، گفت: گفته شد که نقش مردم در سند کمرنگ است؛ از آنجا که نقش مردم بیشتر در حکمرانی از مسجد مشخص می‌شود، کمتر به این موضوع پرداخته شده که با پیشنهادات شما در این جلسه قابل اصلاح و تغییر است.

میرمحمدیان به اهمیت موضوع شکل‌گیری صندوق تحول در مساجد پرداخت و خاطرنشان کرد: یکی از کارهایی که رهبر معظم انقلاب در دروان کرونا از مسجدها خواستند، این بود که برای افرادی که دچار ورشکستگی شدند و بخش عمده‌ای از درآمد خود را از دست دادند، تأمین مالی کنند. مسجد می‌تواند محور تحول اجتماعی باشد و به همین منظور طرح صندوق تحول در سند نیز پیشنهاد شده است که درآمدهای مسجد را مدیریت کند و مردم نیز برای مشارکت در تحول محله، کمک‌های خود را به حساب این صندوق واریز کنند.

وی افزود: در سند اعضای صندوق، اعضای شورای تحول هستند و رئیس هیأت مدیره هم امام محله است. معمولاً مساجد یکسری گردش‌های مالی دارند که اگر به درستی مدیریت شوند، نیازی به سرمایه‌گذاری ندارد اما چون این اتفاق نمی‌افتد، در برخی از مساجد می‌بینیم که نیازمند کمک هستند. منابع خُرد اگر درست ساماندهی شود، قدرت بسیار بزرگی خواهد داشت.

متولی مسجد باید در سند ملی مشخص باشد

حجت الاسلام پناهیان استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه تکلیف متولی اداره و مدیریت مساجد کشور باید مشخص شود، اظهار داشت: شورایی که در سند آمده باید ذیل یک سازمان مشخصی فعالیت کند و گرنه با مدیریت شورایی صرف، نمی‌شود کار را پیش برد؛ یک نهاد مشخص باید پاسخگوی امورات مسجد باشد.

وی تأکید کرد: مساجد بناست بروند سمت امامت محله و می‌خواهد با حکمرانی در جامعه اسلامی مرتبط باشد. کار اجتماعی مساجد می‌طلبد که حرکت‌هایی سریع در آن صورت بگیرد و این کار را باید به یک نهاد اجرایی سپرد که در گستره ملی بتواند کار را مدیریت کند.

هیأت امنای مسجد باید نقش هیأت مدیره داشته باشد

عضو هیأت امنای بنیاد هدایت با تأکید براینکه وجه مردمی بودن اداره مساجد باید در سند ملی چشمگیر باشد، گفت: نقش مردم را اگر حذف کنیم، حکمرانی مردمی آن طور که باید صورت نمی‌گیرد. نقش مردم در تعیین امام جماعت را بازخوانی کنید. مردم امام محله را شناسایی و به شواری عمومی مسجد پیشنهاد نصب و عزل او را بدهند. امام جمعه هم داور نهایی این فرآیند باشد چراکه امام جمعه، تضمین کننده نقش مردم است.

پناهیان همچنین فرآیند انتخاب هیأت امنای مساجد و وظایفی که برای آن‌ها معین شده است را مورد توجه قرار داد و بیان داشت: در سند ملی مسجد نقش هیأت امناء به عنوان هیأت مدیره باید باز تعریف شود.

مسجد؛ پایگاه خیر رسانی به مردم

حجت الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در توضیح وظایفی که شورای راهبردی و هدایت مساجد باید برعهده بگیرد، گفت: در آن شورا باید تقسیم کار واقعی استان به استان و شهرستان به شهرستان، صورت بگیرد و امور محوله به هر نهاد یا مجموعه‌ای ارزیابی و مدیریت شود؛ آن جمع هر تصمیمی می‌گیرد باید به بخش‌های زیرمجموعه خودش ابلاغ و پیگیری کند.

وی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب، امام جماعت را مدیر طبیعی مسجد می‌داند، ابراز داشت: امام اگر خوب عمل کند، می‌تواند مردم را به میدان بیاورد؛ کمک به این امامان برای اینکه از جایگاه امام جماعتی ارتقاء پیدا کنند و امام محله شوند. مسئولیت خطیری است که بر زمین مانده بود، به همین دلیل ما روی تعالی شبکه امامت سرمایه‌گذاری کردیم تا گام مهمی در مسیر تحول مساجد کشور، برداشته شود.

چه کسانی باید عضو هیأت امنای مسجد باشند

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی بر مردمی بودن و تعریف نقش مؤثر برای مردم و حلقه‌های میانی تأکید کرد و گفت: حلقه‌های میانی، جامعه نخبگانی و بانوان باید در هیأت امنای مسجد نماینده داشته باشند و در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌های مسجد مشارکت کنند.

از نگاه حجت الاسلام والمسلمین قمی مسجد به واسطه راه اندازی صندوق تحول به پایگاه خیررسانی به مردم تبدیل می‌شود و در این زمینه اظهار داشت: البته ملاحظاتی وجود دارد که باید در حساب‌رسی مالی و تراکنش‌ها شفاف سازی شود تا خدایی نکرده زمینه سوء‌ظن مردم برای دست اندرکاران پیش نیاید.

احیای سنت قرض الحسنه بهترین مروج محوریت مساجد

حجت الاسلام برادران نیز در بیان دیدگاه خود گفت: اگر می‌خواهیم که شورای مذکور جنبه تشریفاتی نداشته باشد و بتواند برای مسجد کاری انجام بدهد، باید بودجه و امکاناتی هم که برای مساجد تخصیص پیدا می‌کند با اجازه و از مجرای این شورا یا قرارگاه صرف شود.

عضو هیئت امنای بنیاد هدایت در زمینه مسائل اقتصادی مساجد، تأکید کرد: در این زمینه باید به گونه‌ای عمل شود که مسجد تبدیل به بنگاه اقتصادی نشود؛ در بحث صندوق تحول باید به اقتضائات منطقه و محله توجه شود.

موانع مردمی بودن مسجد با سند باید برطرف شود

حجت الاسلام مسعود عالی سخنران مذهبی نیز به بیان نکاتی پیرامون مباحث مطرح شده، پرداخت و گفت: با توجه به تنوع و تکثر شرایط مساجد کشور ما باید در سند موانع مردمی بودن را برداریم؛ کلیات امور در سند بیاید و جزئیات را به خود مردم واگذار کنیم. در مباحث اقتصادی مسجد باید به حد ضرورت و به اندازه‌ای که مرسوم هست، ورود پیدا کند که بیش از این مقدار تبعات منفی دارد.

اگر مسجد به سمت درآمدزایی برود، اعتماد مردمی را از دست می‌دهد

حجت الاسلام رحیمیان تولیت مسجد مقدس جمکران، تجریبات خود در تدوین سند و برنامه‌ریزی در سطح کلان را با سایر اعضاء به اشتراک گذاشت و بیان داشت: اگر مسجد به سمت درآمدزایی برود، اعتماد مردمی خودش را از دست می‌دهد، در مقابل اگر مردم ببینند که مسجد برای شئون مختلف برنامه دارد، هزینه‌های اجرای آن برنامه‌ها را خودشان متقبل می‌شوند. هیچ چیز مثل قرض الحسنه مروج پایگاه مسجد نیست.

در این جلسه مصوب شد در سند ملی مسجد، موضوع مدیریت بر مساجد با دو پیشنهاد ارائه شود و مسئولان مربوطه در تصمیم نهایی خود یکی از آن دو الگو را به تصویب نهایی برسانند؛ یکی مدل قرار دادن یک متولی مشخص که مدیریت کار را به صورت شورایی و با مشارکت و هم‌فکری همه نهادهای ذی‌ربط پیش ببرد و دوم تشکیل شورایی متشکل از همه مجموعه‌های دست اندرکار در امر مسجد بود که یک دبیرخانه فعال دارد که امور محوله را از مجموعه‌های مختلف پیگیری و مطالبه می‌کند.

شورای عالی انقلاب فرهنگی ماده واحده فرایند و مرجع تدوین سند ملی توسعه، گسترش و تقویت نهاد مسجد و سامان‌بخشی و راهبری آن، مسئولیت تدوین «سند ملی مسجد» را به سازمان تبلیغات اسلامی سپرد و سازمان نیز مدیریت فرآیند تدوین آن را برعهده بنیاد هدایت گذاشته است.

منبع:فارس