چرا به احمد بن موسی(ع) شاهچراغ می گویند؟

عقیق: ششم ذی القعده مصادف است با روز بزرگداشت حضرت احمد ابن موسی شاهچراغ (ع) فرزند بزرگوار امام موسی کاظم (ع؛ این روز در دهه‌ی کرامت واقع شده است که ابتدای این دهه با ولادت حضرت معصومه (س) شروع، با بزرگداشت حضرت احمد بن موسی (ع) ادامه و با ولادت حضرت امام رضا (ع) به پایان می‌رسد و به همین دلیل این دهه، دهه‌ی کرامت نامیده شده و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در همین راستا برای آشنایی بیشتر با حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (ع) به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی اسماعیل‌پور، استاد حوزه رفتیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی اسماعیل‌پور در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه، با تبریک دهه کرامت، سخن خود را با فرازی از کلام امیر بیان حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه «فَهُوَ مِنْ مَعَادِنِ دِینِهِ وَ أَوْتَادِ أَرْضِهِ، قَدْ أَلْزَمَ نَفْسَهُ الْعَدْلَ فَکَانَ أَوَّلَ عَدْلِهِ نَفْیُ الْهَوَی عَنْ نَفْسِهِ، یَصِفُ الْحَقَّ وَ یَعْمَلُ بِهِ، لَا یَدَعُ لِلْخَیْرِ غَایَةً إِلَّا أَمَّهَا وَ لَا مَظِنَّةً إِلَّا قَصَدَهَا، قَدْ أَمْکَنَ الْکِتَابَ مِنْ زِمَامِهِ فَهُوَ قَائِدُهُ وَ إِمَامُهُ، یَحُلُّ حَیْثُ حَلَّ ثَقَلُهُ وَ یَنْزِلُ حَیْثُ کَانَ مَنْزِلُهُ‏.» که در اوصاف پارسایان و بهترین بندگان خداوند است، آغاز کرد.

وی ادامه داد: تعبیر « فَهُوَ مِنْ مَعَادِنِ دِینِهِ وَ أَوْتَادِ أَرْضِهِ؛ درمورد انسان‌های متعالی است که از ژرفای شگفت‌ انگیزی برخوردارند و آنان معادن دین و اوتاد زمین هستند و انسان‌های صالح مانند گوهرهای ارزشمندی هستند که دیگران همیشه از وجودشان بهره‌های فراوان معنوی می‌برند.

کارشناس مذهبی ادامه داد: تعبیر « أَوْتَادِ أَرْضِهِ» یعنی نماد صلابت، استحکام، مقاومت در برابر ناهنجاری‌ها، لرزش‌ها و ساختارشکنی‌های اجتماعی و هدف از طرح « أَوْتَادِ أَرْضِهِ» در این گفتار آن است که در ایران ما خداوند متعال، سه فرزند از فرزندان موسی بن جعفر(ع) را در سه جای این کشور ولایتمدار قرار داده است و هر کدام مانند کوه‌های با صلابت، پناهگاه امت اسلامی در برابر گرایش‌های مادی و غیر الهی باشند؛ یکی در خراسان رضوی (امام رضا) یکی در قم(حضرت معصومه) و دیگری یعنی حضرت احمد بن موسی شاهچراغ (ع) که در شهر شیراز است.

فضائل احمد بن موسی شاهچراغ (ع)

اسماعیل‌پور افزود: شیخ مفید در ارشاد می‌نویسد «و کان احمد بن موسی کریما جلیلا ورعا و کان ابوالحسن موسی(ع) یحبه و یقدمه و وهب له ضیعته المعروفة بالیسیریة، و یقال أن أحمد بن موسی اعتق الف مملوک.../ احمد بن موسی، مردی کریم، جلیل القدر، بزرگوار و پارسا بود. حضرت موسی کاظم(ع) او را بسیار دوست می‌داشت. او را مقدم می‌دانست، و مزرعه خود را که به یسیریه معروف بود، به وی بخشید. گفته‌اند که احمد بن موسی در زمان خود هزار بنده آزاد کرد.

استاد حوزه ادامه داد: درکتاب رجال کشّی آمده « احمد بن موسی یکی از فضلای عصرخود بود و از جمله محدثانی است که احادیث زیادی از پدر و اجداد بزرگوارشان نقل کرده‌اند.»

شهرت احمد به موسی به شاهچراغ و آمدن ایشان به ایران

اسماعیل‌پور در پاسخ به این سؤال که چرا حضرت به ایران مهاجرت کرد و چرا به شاهچراغ مشهور شد؟، تشریح کرد: مهاجرت حضرت به ایران به دو دلیل است؛ دلیل اول: خونخواهی برادرشهیدشان امام رضا(ع) با کاروانی عظیم که تا ۱۵ هزار تن هم گفته‌اند و دومین دلیل برای دیدار برادر در مرو که در میانه راه متوجه شدند که امام(ع) را به شهادت رسانده‌اند و احمد به همراه نزدیکان خود راهی شیراز شد و سرانجام درجریان جنگ به شهادت رسیدند.

وی به شهرت احمد به موسی به شاهچراغ اشاره کرد و افزود: اقوالی است از جمله اینکه در زمان عضدالدوله دیلمی پیرزنی نزد او رفت و گفت شب‌ها بر روی تپه نزدیک منزل من چراغی روشن دیده می‌شود و چون نزدیک می‌روم اثری نمی‌بینم. عضدالدوله ماجرا را با اطرافیان در میان گذاشت. آنان گفتند: شاید پیرزن به امید دستیابی به مال و منال چنین اظهاراتی کرده‌ است. شاه متقاعد نشد و شبی به خانه پیرزن رفت و آنجا خوابید. زن نیکوکار به محض آن که نور را دید به بالین شاه حضور یافت و سه بار گفت: «شاه‌چراغ». عضدالدوله بیدار شد و به طرف چراغ رفت، ولی خاموش شد و چون بازگشت، نور را دید. این عمل هفت بار تکرار شد. روز بعد، دستور داد تپه را حفر کردند. هنگام حفر به سردابی رسیدند که جسدی روی تختی بود. شاه، شیخ عفیف الدین، عالم و زاهد آن عصر در فارس را در جریان گذاشت، او در همان شب در خواب دید به زیارت قبر امامزاده احمد بن موسی الکاظم(ع) رفته‌ است. عضدالدوله این روز را تعطیل عمومی کرد و بر آن سرداب، بنای باشکوهی بنا نهاد.

بیعت احمد بن موسی با امام رضا (ع)

کارشناس مذهبی، مسئله اطاعت پذیری از مقام امامت را از ویژگی‌های برجسته احمد به موسی شاهچراغ (ع) دانست و افزود: هنگامی که خبر شهادت حضرت امام موسی کاظم (ع) در مدینه منتشر شد، مردم بر در خانه امّ احمد جمع شدند. آن گاه همراه با احمد بن موسی(ع) به مسجد آمدند و به سبب شخصیت والای احمد بن موسی (ع) گمان کردند که بعد از شهادت امام موسی کاظم (ع) وی جانشین و امام است. به همین سبب با او بیعت کردند و ایشان نیز از آنها بیعت گرفت، پس بر بالای منبر رفت و خطبه‌ای در کمال فصاحت و بلاغت بیان کرد و فرمود: «ای مردم همچنان که اکنون تمامی شما با من بیعت کرده اید، بدانید که من خود در بیعت برادرم علی بن موسی (ع) می‌باشم. او پس از پدرم، امام و خلیفه به حق و ولی خداست. از طرف خدا و رسولش بر من و شما واجب است که از او اطاعت کنیم».

وی ادامه داد: پس از آن احمد بن موسی در فضایل برادرش علی بن موسی الرضا(ع) سخن گفت و تمامی حاضران تسلیم گفته او شدند و از مسجد بیرون آمدند، در حالی که پیشاپیش آنها احمد بن موسی (ع) بود. آن گاه خدمت امام رضا(ع) رسیدند و به امامت آن بزرگوار اعتراف کردند. سپس همگی با حضرت امام رضا (ع) بیعت کردند و حضرت علی بن موسی درباره برادرش (احمد) دعا فرمود: «همچنان که حق را پنهان و ضایع نگذاشتی، خداوند در دنیا و آخرت تو را ضایع نگذارد».

کارشناس مذهبی در پاسخ به این سؤال که رویکرد مبارزاتی حضرت برای جلوگیری از نفوذ دشمنان چگونه بود؟، اظهار کرد: او در دو جبهه جنگ نرم و جنگ سخت به مبارزه پرداخت و با انحراف و ظلم و استبداد مبارزه کرد؛ در عرصه فرهنگی به مبارزه با فرقه‌گرایی و تشتت در جامعه مسلمین پرداخت و طرفداران خود را به پذیرش ولایت علی ابن موسی الرضا(ع) ترغیب کرد. از سوی دیگر نیز به دفاع از آن حضرت به مبارزه با حاکمان جور پرداخت و در این راه به شهادت رسید.

وی ادامه داد: قیام احمد بن موسی(ع)، به عنوان یکی از مهم‌ترین تحرکات مسلحانه شیعیان علیه نظام جور، در تاریخ اسلام و تشیع، همچنان مظلوم واقع شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی اسماعیل‌پور با ابیاتی در عظمت شاهچراغ (ع) کلام خود را به پایان برد:

از عشق، به سینه درد و داغی‌داری

از پرتو معرفت، چراغی داری

چشم تو به نور عشق روشن، شیراز!

چون در دل خویش، چلچراغی داری

منبع:حوزه