آیا خلیفه اوّل بر بدن مطهّر حضرت فاطمه نماز خواند؟

عقیق:حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی در نوشتاری به موضوع نماز بر پیکر مطهر حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) پرداخت و اینگونه نوشت:

هرساله در ایام شهادت حضرت فاطمه(س)، رسانه‌ها و شبکه‌های وابسته به وهابیت تکفیری تلاش می‌کنند روابط امیرالمؤمنین علی(ع) را با خلیفه اوّل، "حسنه" و "دوستانه" نشان دهند. آنان به دو روایت که ابن‌سعد در «الطبقات الکبری» نقل کرده، استناد می‌کنند:

حدیث‌اوّل: "عن الشعبی قال: صلّی علیها ابوبکر." "شعبی می‌گوید: ابوبکر بر پیکر حضرت فاطمه (س) نماز خواند. (الطبقات الکبری، ج۸، ص ۲۹).

بررسی حدیث

این روایت از جهت سند و دلالت اشکالات جدّی دارد:

امّا سند: راویان این حدیث، درمنابع رجالی اهل سنّت، تضعیف شده‌اند. ذهبی درباره «محمد بن عمر واقدی» (م۲۰۷ق) می‌نویسد: همه بر ضعف او اتفاق نظر دارند و مسلم و دیگران او را متروک الحدیث دانسته‌اند؛ همچنین نسائی او را غیر ثقه برشمرده است. مهم‌تر اینکه احمد بن حنبل او را کذّاب و اسحاق او را وضّاع حدیث نامیده است.» (سیر أعلام‌النبلاء، ج۹، ص۴۵۴).

راوی دیگر «قیس بن ربیع» است. ذهبی او را تضعیف کرده و درباره او این چنین نقل نموده که یعقوب بن شیبه او را کثیر الخطا برشمرده، نسائی او را متروک الحدیث نامیده و ابو حاتم رازی گفته است که احادیث او مورد استناد و احتجاج قرار نمی‌گیرد. (سیر أعلام‌النبلاء، ج۸، ص ۴۲).

«شعبی» سوّمین راوی این حدیث است. او در اواسط خلافت خلیفه دوم متولد شده و در بین سال های ۱۰۴ تا ۱۰۶ از دنیا رفته است؛ بنابراین روشن است که او زمان رحلت حضرت فاطمه (س) را درک نکرده و سخنش فاقد اعتبار است. علاوه بر این شعبی کسی است که نسبت به امیرالمؤمنین (ع) اعتقاد باطلی داشته و معتقد بوده که آن حضرت در حالی از دنیا رحلت نموده که حافظ قرآن نبوده است. (تفسیر قرطبی، ج۱، ص۱۵۸).

بنابراین سند این حدیث به هیچ وجه قابل اعتماد نیست.

امّا دلالت:

اولاً؛ ابن‌سعد در کتاب الطبقات‌الکبری (ج۸، ص۳۰) حدیث دیگری نقل کرده که کاملاً با محتوای این حدیث در تضادّ است. او از امام زین العابدین علیه‌السلام نقل کرده که حضرت از صحابی بزرگ رسول خدا (ص) یعنی ابن‌عباس پرسید: «متی دفنتم فاطمه؟ فقال: دفناها بلیل بعد هدأة. قال: قلت: فمن صلّی علیها؟ قال: علیّ». "حضرت پرسید: فاطمه (س) را چه موقع دفن کردید؟ شب و به هنگام آرامش شبانه. حضرت پرسید که چه کسی بر بدن او نماز خواند؟ ابن عباس پاسخ داد: علی (ع)."

ثانیاً؛ روایت ابن‌سعد با روایت صحیح بخاری کاملاً در تعارض است. بخاری در روایت صحیح آورده است: هنگامی که حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) از دنیا رفتند، امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) بدن آن حضرت را شبانه تجهیز کرد و به خاک سپرد و ابوبکر را برای تدفین با خبر نساخت و خودش بر حضرت فاطمه(س) نماز گزارد. (صحیح بخاری، ج۵، ص۸۲). این روایت صریحا دلالت می‌کند که خلیفه اول اساساً اجازه حضور در مراسم تشییع و تدفین را پیدا نکرد.

ثالثاً؛ جناب حاکم نیشابوری شافعی مذهب حدیثی را با سندی از عایشه همسر رسول خدا (ص) نقل کرده که مضمون آن همچون روایت صحیح بخاری است: «دفنت فاطمه بنت رسول الله لیلاً، دفنها علی و لم یشعر بها ابابکر حتی دفنت و صلّی علیها علی بن ابی‌طالب». (المستدرک، ج۴، ص۱۲۶، حدیث۴۸۱).

رابعاً؛ عبدالرزاق صنعانی روایتی را نقل کرده که در آن آمده است: حضرت زهرا (س) به علی (ع) وصیت نمود که ایشان را شبانه دفن نماید تا ابوبکر بر او نماز نخواند. (المصنف، ج۳، ص۵۲۱، حدیث۶۵۵۴).

حدیث‌دوّم: شبابة بن سوار از عبدالأعلی بن ابی المساور از حماد از ابراهیم نقل کرده که می‌گوید: «صلّی ابوبکر الصدیق علی فاطمه(س)». "ابوبکر بر پیکر فاطمه (س) نماز خواند." (الطبقات الکبری، ابن‌سعد، ج۸، ص۲۹).

بررسی حدیث

«عبدالأعلی بن ابی المساور» و «شبابة بن سوار فزاری» که در سند آمده‌اند، هر دو در منابع رجالی اهل سنت تضعیف شده‌اند. همچنین مقصود از «ابراهیم» در سند این روایت، «ابراهیم نخعی» است که در سال۹۶ از دنیا رفته و اساساً امکان چنین نقلی را نداشته است. (تهذیب‌الکمال، مزی، ج۲، ص۲۴۰)؛ بنابراین سند این حدیث نیز هیچ اعتباری ندارد. با توجّه به اشکالات محتوایی حدیث اوّل، بطلان مضمون این روایت نیز روشن می‌گردد.

در نتیجه دو حدیثی که ابن سعد درباره نماز خواندن ابوبکر بر پیکر مطهّر حضرت زهرا سلام الله علیها نقل کرده، از منظر اهل سنت فاقد هرگونه اعتبار سندی است.

همچنین دلالت این دو حدیث با احادیث معتبر دیگر در صحیح بخاری و منابع دیگر در تضاد آشکار است. طبق احادیث صحیح اهل سنت، امیرالمؤمنین (ع) مطابق وصیت حضرت فاطمه (س)، ایشان را شبانه غسل و کفن و تجهیز نمود و خود بر پیکر ایشان نماز خواند در حالیکه خلیفه اول حضور نداشت. استناد رسانه‌ها و شبکه‌های وهابیت تکفیری به دو حدیث مذکور و نشر آنها، از مصادیق دروغ پردازی است که به هدف انحراف افکار عمومی، و پنهان‌ساختن واقعیات و مسلّمات تاریخی صورت می‌گیرد.

منبع:حوزه